17 milyon emekli Ocak ayını bekliyor

Emekli ve memur maaşı ile ilgili son dakika açıklaması geldi. Milyonlarca emeklinin gözü kulağı Ocak ayında yapılacak artışa çevrilmiş durumda. Taban maaş ve kök maaş artışları da gündemde. Bunun yanında emekli zammı ile en düşük emekli maaşı düzenlemesi ile milyonların alım gücü artacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan emekliler için bütçe sınırlarını sonuna kadar zorlanması talimatını verdi. SSK, Bağ-Kur ve emekli sandığı için düzenleme nasıl olacak? Öte yandan kök ücret ve refah payı ile ilgili dikkat çeken açıklama yapıldı.

Ocak'ta hem enflasyona göre artışlar hem de refah payı öngörülüyor. Peki maaş artışı nasıl olacak? 5 soruda kök maaş detayı!

KÖK MAAŞ NEDİR, NASIL HESAPLANIYOR? 
Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “Kök maaş emeklilerin ödedikleri prime göre almayı hak ettikleri en alt maaşlarıdır.

Burada çalışan asgari ücretin üzerinde bir prim yatırdıysa daha fazla maaş alacak. Eğer asgari ücret düzeyinde maaş alıyorlarsa en düşük emekli maaşını alacaklar.

Kök maaş şu anda 7500 TL’nin altındaysa bu otomatik olarak 7500 TL’ye tamamlanıyor. Kök maaş herkesin yatırmış olduğu prime göre aldığı asıl maaştır.

MEMUR EMEKLİLERİNDE DE KÖK MAAŞ UYGULAMASI VAR MI? 
Memur emeklilerine de kök maaş uygulaması var. Memurların maaşları asgari ücretin üzerinde olduğu için daha fazla prim yatırıldığı için memur emeklileri en düşük emekli maaşından daha fazla alıyor.

Şu anda en düşük memur emeklisi maaşı 9876 TL. Onlar kendilerine yapılacak zamdan otomatik olarak faydalanır. Yüzde 50 artış yapılacaksa eğer 9876 TL üzerinden yüzde 50 zam alıyor.

SSK ve Bağkur emeklilerinde ise eğer zam alınacaksa ve burada kök maaş en düşük emekli maaşının altındaysa yüzde 50 zammın tamamı alınamayabiliyor.

Örnek vermek gerekirse bir kişinin kök maaşı 6 bin TL ve altında ise son yapılan yüzde 25’lik zamdan faydalanamamıştı. 6 bin TL ve üzerinde maaş alan bir kişi ise yapılan zamdan faydalanabildi diyebiliriz.

EMEKLİYE OCAK ZAMMI KÖK MAAŞ ÜZERİNDEN Mİ HESAPLANACAK? 

Emekliye ocak zammı kök maaş üzerinden hesaplanacak. Burada bütün emeklilere kök maaş üzerinden hesap yapılıyor. 1999 öncesinde kök maaş hesabı şuydu: Ödenen prime göre yapılıyordu.

Emeklilikte aylık bağlama oranları değişti. 1999 ile 2008 arasında aylık bağlama oranları düştü. Enflasyon farkları getirildi. 1999 öncesine göre, 1999 ile 2008 arası maaş alanlar daha düşük maaş aldı.

2008 sonrasında aylık bağlama oranları düştü. Buna enflasyon, büyüme oranları gibi hususlar eklendi. 2008 sonrasında enflasyon ve büyüme oranlarına göre kişinin alabileceği maaş değişiyor.

Burada emeklilik sisteminin ele alınıp büyük bir reformla birlikte aylık bağlama oranlarının ve güncelleme katsayılarının yeniden revize edilmesi gerekiyor.

KÖK MAAŞ, EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI SEVİYESİNE EŞİTLENİR Mİ? 
Kök maaşın en düşük seviyesine eklenmesi gerekir. Çünkü son yapılan yüzde 25’lik zam sonrasında 6 bin TL ve altında maaş alanlar zamdan faydalanamadı. Bir kişinin 6 binden daha fazla maaşı varsa zamdan faydalandı.

Yüksek enflasyonist dönemden geçiyoruz. Rusya-Ukrayna savaşı, pandemi, Orta Doğu’daki savaş gibi etkenler ekonomiyi olumsuz etkiledi. Bu da alınacak zam oranlarını belirliyor. Çünkü enflasyona göre maaş zamları belirleniyor.

Enflasyonla mücadele kapsamında 2024’ün Mayıs ayından itibaren dezenflasyonist sürece girilecek. Ocak ayında memur, emekli, asgari ücretlinin alacağı son yüksek zammın olacağını değerlendirebiliriz.

Ocak ayında zaten düşük kalan 7500 TL olan en düşük emekli maaşının artırılması, artırılan tutarın tüm kök maaşlara sabitlenmesi gerekiyor. Kök maaş, en düşük emekli maaşına sabitlenirse bundan sonraki yapılacak tüm oransal zamlardan faydalanılacak. O yüzden en düşük emekli maaşının kök maaş seviyesine eşitlenmesi gerekiyor.

OCAK AYINDA EMEKLİYE ZAM ORANI NASIL BELİRLENECEK? 

Enflasyon farkına göre belirleniyor. Şu anda yüzde 29.40’lık fark var. İki ayın enflasyon verisi henüz gelmedi. 2 aylık veri ile beraber yüzde 37-38 civarında enflasyon bekliyoruz. Memur ve memur emeklilerimize toplu sözleşmeden kaynaklanan yüzde 9’luk fark ile birlikte yüzde 50’ye yakın artış bekliyoruz.

Yüzde 50’ye yakın zammın SSK, Bağkur emeklileri, memur emeklilerine verileceğini düşünebiliriz. Çünkü önceki dönemlerde memur ve emeklilere ne yapıldıysa SSK, Bağkur emeklilerine aynı zam yapıldı.

SSK ve Bağkur emeklilerine refah payı artışı biraz daha fazla olabilecektir diyebiliriz.”

Öte yandan Emekli maaşı düzenlemesi için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'e bütçe sınırlarının sonuna kadar zorlanması talimatını verdi. Emeklilerin kendileri için çok kıymetli olduğunu belirten Bakan Şimşek, emekliye zam düzenlemesi için kapsamlı çalışmalar gerçekleştiriyor.

Türkiye'de EYT yasası sonrası emekli sayısı 15 milyonu aştı. Öte yandan Merkez Bankası'nın yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 65 oldu. Emekli maaşı düzenlemesi nasıl olacak?

Orta Vadeli Plan'la Türkiye Yüzyılının ilk ekonomik temellerinin atılması ve bütçede yol haritasının belli olmasının ardından emekliye zam düzenlemesi için çalışmalar başladı. Türkiye'de 15 milyonu aşkın emekli bulunuyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Bakan Vedat Işıkhan'a gerekli teknik çalışmayı tamamlaması yönünde, Bakan Şimşek'e de bütçe sınırlarının emekliler için sonuna kadar zorlanması talimatını verdi. Erdoğan, Ocak zammı için parolayı 'Vatandaşlar enflasyona ezdirilmeyecek' olarak belirledi.

Bakan Şimşek Temmuz ayından beri maaş zamlarının reel alım gücünü artırması için çalışmalarını gerçekleştiriyor. Şimşek, öncelikli hedefini artacak maaşların alım gücünü kalıcı olarak olumlu etkilemesi için enflasyonun belini kırmak olarak belirledi.

Koordineli para ve maliye politikalarıyla enflasyonda kalıcı düşüş temin edilecek. Asgari ücret, emekli ve memur maaşı zamlarıyla alım gücü artacak.

Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası koordineli çalışarak enflasyonu tek haneye çekmeyi hedefliyor.

Bakan Şimşek ücret artışlarının alım gücüne doğrudan yansıması için öncelikle enflasyonun baskılanması gerektiği bilinciyle adımlar atıyor. Çünkü enflasyonun yüksek kaldığı bir ortamda ücret artışlarının alım gücüne etkisi sınırlı kalıyor.

Enflasyonda Temmuz ayından itibaren aylık bazda düşüş sürüyor. Temmuz'da vergi düzenlemelerinin kısa süreli etkisiyle yükselen enflasyon kademe kademe düşmeye devam ediyor.

Temmuz ve Ağustos aylarında yüzde 9'un üzerinde seyreden aylık enflasyon Eylül'de yüzde 4,75 Kasım'da yüzde 3,43 oldu. Koordineli para ve maliye politikalarının etkisiyle dezenflasyon süreci 2024 yılının ilk çeyreğinden sonra belirgin bir şekilde hissedilecek.

Yaklaşık 6 milyon memur ve emeklisi ile 2,4 milyon sosyal destek ödemesi alan vatandaşı doğrudan ilgilendiren toplu sözleşme zammı Ocak ayında yüzde 15 olacak.

Memurlar, toplu sözleşmenin yanında enflasyon farkını maaşlarına yansımış bir şekilde görecek.

Memur zam oranı 3,7 milyon memuru, 2,7 milyon memur emeklisini ve 2,4 milyon sosyal destek ödemesi alan vatandaşı ilgilendiriyor. Bilindiği üzere 65 yaş, engelli ve evde bakım maaşı gibi sosyal destek ödemeleri doğrudan memur zammı ile belirleniyor.

Memur zammı Ocak döneminde emekli refah payı için de önemli bir referans değer olarak masada olacak.

Memurlar her yıl Ocak-Temmuz döneminde tıpkı SSK, Bağ-Kur emeklileri gibi zam alıyor. Burada SSK ve Bağ-Kur emeklileri doğrudan 6 aylık enflasyon oranı kadar zam alırken, memur zammı hesaplamasında işin içine toplu sözleşme giriyor.

Bir önceki dönem verilen toplu sözleşme zammının üzerindeki 6 aylık enflasyon oranı memur enflasyon farkı olurken, burada yeni dönemin toplu sözleşme zammı ilave edilerek nihai memur zam oranı hesaplanıyor.

Bir önceki dönem verilen toplu sözleşme zammının üzerindeki 6 aylık enflasyon oranı memur enflasyon farkı olurken, burada yeni dönemin toplu sözleşme zammı ilave edilerek nihai memur zam oranı hesaplanıyor.

Merkez Bankası Başkanı Gaye Erkan'ın 2023'ün son enflasyon raporu sunumunda yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 65 oldu. Buna göre 6 aylık enflasyon oranı beklentisi de yüzde 37,76 oldu. Bu oran refah payı hariç emekli maaşı zammını ifade ediyor.

Burada her şey beklentilere göre ilerlerse yüzde 29,96'lık bir memur enflasyon farkı oluşacak. Bu rakama yüzde 15'lik toplu sözleşme zammı ile yeniden hesaplandığında yüzde 49,46'lık bir zam oranı söz konusu olacak.

Merkez Bankası'nın yüzde 65'lik öngörüsünün gerçekleşmesi durumunda zam oranları aşağıdaki gibi hesaplandı: 6 aylık enflasyon oranı yüzde 37,76Refah payı hariç 6 aylık SSK ve Bağ-Kur emekli zammı yüzde 37,766 aylık memur enflasyon farkı yüzde 29,96 Memur toplu sözleşme zammı yüzde 15, 6 aylık memur zammı yüzde 49,46

Hesaplamalara dikkatle bakıldığında memur zammı, 6 aylık enflasyon rakamının 10-12 puan daha üzerinde olacak. Emeklilerin zam oranının memurların altında kalmaması için bütçe çalışması gerçekleşiyor.

Burada SSK ve Bağ-Kur emeklisi için doğrudan kök maaşlara yansıyacak 5-10 puanlık bir refah payı masada bulunuyor. Kabaca emekli zammı için yüzde 40, 45 ve 50 oranı gündeme gelecek.

Burada nihai rakam bütçe çalışmaları sonrasında ortaya çıkacak. Bakan Şimşek çalışmayı Erdoğan'ın onayına sunacak ve karar alınacak.Refah payı hariç beklenen enflasyon rakamlarıyla örnek bir hesap yapacak olursak;

10.000 TL kök maaşı olan bir vatandaşın maaşı refah payı hariç yüzde 37,76'lık hesaplanan rakamlara göre 13.776 TL'ye yükselecek. Bu rakama yüzde 4'lük ek ödeme ilave edilecek ve emekli vatandaş hesabında 14.327 TL'yi görecek.