20. YÜZYIL DÖNEMECİNDE RUS GENERAL MAYEVSKY'NİN TÜRKİYE GÖZLEMLERİ VAN-BİTLİS VİLAYETLERİ ASKERİ İSTATİSTİĞİ

Değerli okurlar; Rus generali Mayevsky 1800'lü yılların sonunda Van, Bitlis ve Rize'de konsolosluk görevinde bulunmuştur. Bu görevi sırasında tespit ve gözlemlerini raporlar halinde Rus Genelkurmayına sunmuştur. Türk Genelkurmay Başkanlığı 1914 yılında bu raporları elde etmiş,  "Van-Bitlis Vilayetleri Askeri İstatistiği" adıyla basımını yapmış ve yararlanılması amacıyla o dönemin askeri birliklerine göndermiştir. General Mayevsky'nin yöremiz ile ilgili gözlemleri hem ilgili dönemin, hem de günümüz olaylarının analiz edilmesi ve kavranması açısından son derece önemli bir kaynak niteliğindedir.

Kitap geçen yüzyılın başlarında Doğu Anadolu'da yaşayan Türk, Ermeni, Kürt, Nesturi ve Yezidiler hakkında karşılaştırmalı ve oldukça objektif bilgiler vermektedir. Bu bilgiler sadece Van'a özel değil; Bitlis, Muş, Siirt, Genç ve Hakkâri vilayetlerini de kapsamaktadır. Mayevsky yöremizin köylerini, köylerdeki yaşam koşullarını, köylerde ikamet eden hanelerin dini, etnik ve aşiret farklılıklarını tek tek gezerek tespit etmiştir. Köylerimizin 120 yıl önceki halini merak eden herkesin okuması gereken bir kitap olduğunu belirtmek isterim.

 Yöremizin ulaşım imkânlarını patika yollar dâhil gezerek anlatmıştır. Halkın geçim kaynaklarını, tarım ve hayvancılık düzeyini tespit etmiştir. Üretilen tarım ürünleri ve miktarlarını,  yetiştirilen hayvan cinsleri ve miktarlarını anlatmıştır. Akarsu, dağ, göl ve tepelerimiz hakkında detaylı incelemeler yapmıştır. Hatta Suphan Dağının doruğuna çıkarak yöremizi gözlemlemiştir. Sonbaharın eylül ve teşrini evvel( Ekim) aylarında buralarda ekseriya berrak havaların hâkim olduğunu ve bu dağdan gayet zengin bir manzaranın seyredilebildiğini yazmış, adeta bizlere de bu zevki tatmamız yönünde tavsiyede bulunmuştur.

YAZININ DEVAMI İÇİN TIKLAYINIZ...