200 BİN VANLI MÜSLÜMANA NE OLDU?
10 Mart 1919'da Van Vilayeti 'Harpten önce 308 bin olan Müslüman nüfusu savaş bittikten sonra 100 binden biraz fazla olduğu anlaşılmıştır. 200 bin kadar Müslümannın iç bölgelere iltica ettiği, 100 bin kadarının yaşamını yitirdiği ortaya konulmuştur.'
Ermeni soykırımı iddialarının yeniden gündeme geldiği şu günlerde Türk Tarih Kurumu tarafından Van'da ''1.Dünya Savaşı'nda Ermeniler Sempozyumu'' düzenlendi.
Vatan’dan Mert İnan’ın haberi göre; sempozyuma dünyanın bir çok yerinden bilimadamı katıldı ve yapılan araştırmalar kamuoyu ile paylaşıldı. Bu araştırmalardan biri de Türk Tarih Kurumu Ermeni Masası Üyesi ve Medeniyet Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Recep Karacakaya tarafından hazırlanan "Ermeni Katliamları ve Müslüman Mülteciler"raporu. Raporda, Ermeni çeteleri tarafından düzenlenen saldırılar sonucunda bölgede yaşayan 1 milyon 200 bin'in üzerinden müslümanın bölgeden göç etmek zorunda kaldığı ifade ediliyor.
Osmanlı arşivlerinde ilk kez gün ışığına çıkan belgelerde hazırlanan işte o rapor:
"ÇARPICI RAKAMLAR"
Başbakanlık Osmanlı arşivlerinden çıkartılarak ilk kez biraraya getiren belgelerde 1.Dünya Savaşı sırasında Trabzon, Erzurum, Bitlis, Van ve çevresindeki bölgelerde Ermeni mezaliminden kaçarak Anadolu’nun iç kısımlarına iltica eden Müslüman sayısının 1 milyon 236 bin olduğunu dile getirildi.
Vatan'dan mert İnan'ın haberine göre, çalışmaya imza atan Karacakaya "Ermeni çetelerin katliam ve baskıları sonucu Müslüman ahaliden 1 milyon 200 binden fazlası tehçire uğradı. Bu nüfusun 605 bin kadarı yollarda ve kaçtıkları bölgelerde açlık, susuzluk ve salgın hastalıklardan zayi ve gaib oldu. 1914-1918 arasında doğu vilayetlerin 363 bin 141 Müslüman, 1918-1921 arasında ise 154 bin 964 olmak üzere toplam 516 bin 105 Müslüman katliama uğradı. Ermeni çete ve gönüllü alayları yüzünden toplamda 1 milyon 121 binden fazla Müslüman yaşamını kaybetmek durumunda kaldı" dedi.
"SAVAŞ SONUNDA ORTAYA ÇIKAN TABLO"
Savaş sonunda ortaya çıkan tabloyu da arşiv belgelerine göre değerlendiren Karacakaya, şu bilgileri verdi:
10 Mart 1919'da Van Vilayeti "Harpten önce 308 bin olan Müslüman nüfusu savaş bittikten sonra 100 binden biraz fazla olduğu anlaşılmıştır. 200 bin kadar Müslümannın iç bölgelere iltica ettiği, 100 bin kadarının yaşamını yitirdiği ortaya konulmuştur."
24 ŞUBAT 1919'DA BİTLİS VİLAYETİ
"488 bin kayıtlı nüfustan yüzde 74’ü (361 bini) Müslüman'dır. Müslümanlar'ın yüzde 30’u (108 bini) harbin etkisiyle vefat etmiş, yüzde 61’i (220 bin) iç kısımlara iltica etmiştir. Şu anda (o dönem) yüzde 29’unun (104 binin) Bitlis’te bulunduğu anlaşılmaktadır. Dönmesi muhtemel ise yüzde 15 (54 bin) Müslüman vardır."
30 OCAK 1919 ERZURUM VİLAYETİ
"İç kısımlara iltica edenler 448 bin 207, dönenler 173 bin 304, dönmesi muhtemel bulunanların 108 bin 898, kayıp veya telef olanların sayısı da 207 bin105 kişi."
27 OCAK 1919 TRABZON VİLAYETİ
"368 bin 545 kişi istila dolayısıyla iç kısımlara iltica etmiş; 130 bin 499 kişi dönmüş, 45 bin 408 kişinin de dönmesi beklenmektedir. Vilayetin nüfusu 853 bin 515 kişidir. Zaiyat ve kayıp: 262 bin 510 kişidir. Trabzon rakamlarının sadece iltica eden Müslümanlar'a mı ait olduğuna dair bir açıklama yok. Ancak bu vilayetten en fazla 40 bin Ermeni ile 20 bin Rum’un sevk edildiği biliniyor. Dolayısıyla en az 200 bin Müslüman'ın kayıp olduğu anlaşılıyor."
"DÖRT YANA DAĞILDILAR"
"Müslüman ahalinin büyük bir bölümü, katliamların dehşetine kapılarak her şeyini geride bırakıp, perişan halde Anadolu içlerine sığınmak zorunda kaldı. Sayıları 1 milyon 200 bininüzerine ulaşan bu mültecilerin savaşın olağanüstü şartlarında gerektiği gibi iskan ve iaşesi mümkün olamadığından, bir çoğu göç yollarında veya sığındıkları yerlerde hayatını kaybetti. Mülteciler 1915 senesinin başlarıda Giresun, Samsun, Sivas, Mamuratülaziz(Elazığ) Diyarbakır, Musul gibi harekat yerlerine yakın olan şehir ve kasabalarda toplandı. Erzurum’un doğusu ve Trabzon sahillerinden gelen Müslüman mülteciler gerek deniz yoluyla ve gerek karadan Ordu, Giresun, Ünye, Samsun, Bafra ve Kastamonu civarına, Erzurum’un batı ve güneyi ile Trabzon’un güneyinden gelenler Sivas-Tokat yoluyla Ankara vilayeti ile Kayseri ve Niğde’ye iskan edildiler. Erzurum’un doğu ve güneydoğusundan gelenler ise Kemah yoluyla Mamuratülaziz (Elazığ) Malatya ve Maraş’a yerleştirilirken, Van ve Bitlis’ten gelenler ise Diyarbakır, Urfa, Ayıntab(Antep) ve Adana’ya göç ettiler."
"TÜYLER ÜRPERTEN KATLİAMLAR YAPILDI"
"Arşiv belgelerinde Müslümanlar'a yönelik yapılan katliamların detaylar tüyler ürpertiyor. Örneğin Ruslar'ın, Hakkari'ye bağlı Dir kasabası geleceği sırada çeteler, yol üzerindeki Kürt köylerinde Müslüman erkekleri katledip, en büyüğü 3 yaşında olan binden fazla çocuğu kılıç ve kamalarla parça parça ettikleri, çocuk cesetlerinden siper yaptkları, 400'e yakın Kürt kızına tecavüz ederek ihtiyar olanları katlettiklerini tespit ettik."
"DERİSİ YÜZÜLÜP GÖZLERİ OYULANLAR VAR"
"Van'dan Sabit Jandarma Alay Kumandanı olan Ali Vasıf Bey tarafından Dahiliye Nezareti Eınniyet-i Umumiyye Müdüriyeti'ne gönderilen 24 Mayıs 1916 tarihli rapor suretinde Van'a bağlı Mirgehi köyündeki 57 nüfusun tamamen hayvan keser gibi boğazladıkları rapor ediliyor. 24 Mayıs 1916 tarihinde Bitlis Vilâyetinden Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiyye Müdiriyeti'ne gelen telgrafname suretinde Bulanık kazasına bağlı Liz nahiyesinde hastahanede yatan 30 hasta Türk askeri, asılmak, gözleri oyulmak, derileri yüzülmek, başları kesilmek suretiyle çeteler ve işbirliği yapan Ermeni hemşireler tarafından öldürülüyor."
