750 yıllık Van Ulu Cami aslına uygun restore edilecek
Eski Van Şehri'nde yer alan Selçuklu dönemi eseri tarihi Van Ulu Cami ve minaresi restorasyon çalışmaları çerçevesinde aslına uygun şekilde yeniden inşa edilecek.
Birçok medeniyetten izler taşıyan Van Kalesi'nin güneyindeki Eski Van Şehri'nde yer alan camiler bölgesi yeniden ayağa kaldırılıyor. Eski Van Şehrindeki yapıların ayağa kaldırılması için Van Valiliği ile Kültür ve Turizm Bakanlığı “Kültürel Mirasımızı Koruyor, Geleceğe Taşıyoruz” projesi çerçevesinde restorasyon çalışması başlattı. Projeyle birlikte 750 yıllık Van Ulu Camii başta olmak üzere; Kızıl Minareli Cami ve Miri Ambarı restore edilerek görkemli yapısına kavuşturulacak.
Yıkılma tehlikesi olan minarenin sökümüne karar verildi
Restorasyon çalışmaları kapsamında statik yük dengeleri hesaplanan cami minaresinde 26 santimetre ayrılma tespit edildi. Minare çekirdeğinin ise mukavemetini yitirmesinin ardından Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından minarenin kaide kısmına kadar tamamen sökümüne karar verildi. Minarenin sökümü ise bazı kesimler tarafından eleştiri konusu olurken, yüklenici firma tarafından bir açıklama yapıldı. Firma, savaş ve depremlerde büyük hasar alan ve bu yüzden yıkılma tehlikesi olan minareyi yine restorasyon çalışmaları kapsamında aslına uygun şekilde inşa edeceğini bildirdi.
“Minare çekirdeği mukavemetini yitirmişti”
Van Ulu Cami Şantiye Şefi ve Mimarı Büşra Boz, proje bitiş tarihinin 2025 Ağustos ayı olduğunu ancak ince işçilikten dolayı bunun uzayabileceğini belirtti. Alanda zemin sıvılaşmasına karşı jet grout uygulaması yaptıklarını ifade eden Boz, “Yer altı zemin suyunu tamamen yapıdan uzaklaştıracak drenaj sistemi oluşturduk. Bunun akabinde yapının restorasyonuna geçeceğiz. Yapı savaşlarda ve depremlerde büyük hasar almıştı. Yapının restorasyon projesi çizilmeden önce hasar analiz projesi çizildi ve statik yük dengeleri hesaplandı. Statik yük dengelerine göre minarede 26 santimetre ayrılma ve minare çekirdeği ise mukavemetini yitirmişti. Bu yüzden Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından minarenin kaide kısmına kadar tamamen söküm kararı çıktı. Bizler de çalışmalarımızı yürüttüğümüzde minarenin etrafına iskele kuramadık. Çünkü iş sağlığı ve güvenliği kapsamında işçilerin çalışması mümkün değildi. Minarenin söküm esnasında yıkılma riski de vardı. Bu nedenle vinç yardımıyla minarede itinalı şekilde söküm yaptık” dedi.
Mimar Boz, minarenin aslına uygun ve restorasyon projesi doğrultusunda sökümden ayıklanan özgün ateş tuğları kullanılarak yeniden örüleceğini kaydetti.
“Alan daha önce alkoliklerin mekanı haline gelmişti”
Yüklenici firma yetkilisi Yılmaz Şentürk ise Van Ulu Camii'nde çalışmalara başlamadan önce cami alanının alkoliklerin mekanı haline geldiğini dile getirdi. Alanı koruma altına alarak, alkolikleri mabedin içine girmesini engellediklerini söyleyen Şentürk, “Burası çok önemli bir proje ve bitmesiyle birlikte eski ihtişamına kavuşacaktır. Buranın mukarnas bir kubbesi, yıldız tonoz ve taç kapısı var. Proje heyecan veriyor” diye konuştu.
Kim bilir bu yapıların bittiğini kaç yıl sonra göreceğiz. Bitmeyen projelerimiz arasında yerlerini almalarından korkuyoruz. Devlet ödenek veriyor، ihale açıyor ve birçok projeye başlanıyor ama kurumların ilgisizliği ve yüklenici firmaların kaplumbağa hızındaki yetersiz, ilgisiz, vurdumduymaz ve keyfi çalışma anlayışlarıyla nice proje ya bitmiyor veya yarım yamalak kalıyor. Ya da bitmişse açılışını ve hizmete giridiğini göremiyoruz. Çevre Yolu, AVM'ye çevrilen Çok Katlı Otopark, Tarihi Tekel Binası, bu binanın arkasındaki Bedesten Çarşısı, üç tane Kapalı Semt Pazarı Çarşısı, Toprakkale Seyir Terası, Edremit Millet Bahçesi, Güzeldere Tünelleri, Bahçesaray ve Çatak Çığ Tünelleri, Van- Şırnak Karayolu, Kuzey Van Gölü Demiryolu, Van- Hakkari Alternatif Yolu, Kapıköy Sınır Kapısı Tesisleri, Van Şehir Hastanesi vb. birçok proje ya başlamadı, ya bitirilmedi, ya bitirildi ama hizmete girmedi, ya da bitmeyecek kadar ağır ilerliyor. Halkın "yılan hikayesi" dediği on üç ilçemizdeki bütün işlerin bu can sıkıcı hali herkesi üzüyor. Devlet ilgileniyor ama yereldeki kurum ve makamlar ile yüklenici firmalar sayesinde bunlar vatandaşların hizmetine girmiyor. Şimdi dileriz bu inşa ve restorasyonlar da yıllar boyunca haber olmaya devam etmez.
