'Amerika'dan kurtulalım da Rusya'ya, Çin'e mi bağlanalım!'
Dış politika deyince bir büyük güce dayanarak ayakta kalınabileceğini sanmak, Osmanlı devletinin son döneminden, Tanzimat sonrasından kalma bir hastalıktır. Dönemi anlatan kitaplar Osmanlı Hariciyesi içinde Rusçu, Almancı veya İngilizci olan “devlet adamları”nı yazarlar.
Mahmut Nedim Paşa Rusçudur, Ali ve Fuat PaşalarFransızcı, Reşit Paşa İngilizcidir.
17. yüzyılın sonunda Viyana önlerinde başlayan ve bütün bir 18 ve 19. Yüzyıllar boyunca devam eden askeri yenilgiler dizisi, yabancı güçlerle baş edilemeyeceği ve ayakta kalmak için mutlaka bir yerlere dayanılması gerektiği fikrini güçlendirmiştir. Tanzimat sonrasında Osmanlı hariciyesine damgasını vuran tablo,işte bu yaklaşık 150 yıllık gelişmenin sonunda ortaya çıkmıştır.
Saydığımız “düveli muazzama” muhiplerine, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından “Amerikancıların” eklendiğini de biliyoruz.
Bu eğilim o denli güçlü idi ki Kurtuluş savaşına başlarken Mustafa Kemal ve arkadaşlarının daha ilk adımlarını atarken mücadele etmek ve baş etmek zorunda kaldıkları fikir “manda ve himaye” fikriydi.Aralarında Halide Edip’in de olduğu Osmanlı yurtsever aydınlarının küçümsenmeyecek bir kısmı Amerikan mandası istiyorlardı.Onun içindir ki Sivas kongresinin en önemli kararlarından biri, “manda ve himaye kabul edilemez” olmuştu.
