'Kara Yanvar' kurbanları anılıyor
Sovyet askerleri, 1990 yılının 19 Ocak'ını 20 Ocak'a bağlayan gece, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'ye girdi ve ardında bir katliam bıraktı. 150'ye yakın Azeri hayatını kaybetti. Bu tarih, Azerbaycan tarihine 'Kara Yanvar' yani 'Kara Ocak' olarak girdi, bağımsızlığın simgelerinden biri oldu. Azerbaycan'da halk her yıl 20 Ocak'ta, 'Kara Yanvar'da ölenleri anıyor.
Sovyetler Birliği 1989'da dağılma sürecine girdi. Azerbaycan'da "Kara Yanvar"a giden yol da o günlerde döşenmeye başladı.
Aljazeera Türk'te yer alan habere göre Sovyetler Birliği'nin her yanında yükselen bağımsızlık seslerinin arasında Ermenistan'ın Azerbaycan'ın topraklarına yönelik talepleri artıyordu. 9 Ocak 1990'da, Dağlık Karabağ bölgesindeki Ermeniler, Ermenistan'a bağlanma kararı aldı. Karabağ'da yaşayan Azeriler de bölgeden göçe zorlandı.
Bu karar Azerbaycan'da tepkiyle karşılandı. Ama Sovyetler Birliği yönetimi sessizdi. Azeriler, Bakü'nün Azadlık Meydanı'na akın etti. Uzun süreli mitingler başladı. Şehirde yaşayan Ermenilerle Azeriler arasında da çatışmalar oldu.
Bakü'de Azadlık Meydanı'nda mitingler sürerken, 19 Ocak'ı 20 Ocak'a bağlayan gece Sovyet tankları 26 bin askerle birlikte şehre girdi. Telefon hatları ve televizyon yayınları, yani kentin dünyayla iletişimi kesildi. Bu, yaşanacakların habercisiydi.
Üç günün sonunda Kızılordu geride bir katliam bıraktı. Azerbaycan resmi rakamlarına göre, Bakü'de hayatını kaybedenlerin sayısı 132'ydi. Gence, Lenkeran ve diğer bölgelerde de 15 kişi öldürüldü. 612 kişi yaralandı, 841 kişi de hapse atıldı.
Bağımsızlık talepleri arttı
Moskova, Bakü'de, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını isteyen tüm cumhuriyetlere bir göz dağı vermek istemişti. Ama bu, ters tepti. Cenaze törenleri de Sovyetler Birliği karşıtı gösterilere dönüştü. Bağımsızlık talepleri arttı.
Rus askerleri çekildikten sonra Azerbaycan, 1991'de zaten dağılma sürecinde olan Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazandı.
Daha sonra yayınlanan uluslararası raporlarda da, Ocak 1990'da Sovyet ordusunun orantısız güç kullandığı teyit edildi. İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün raporunda, yapılan operasyonun "Azerileri toplu olarak cezalandırmak olduğu" belirtildi.
Gorbaçov da sonraki yıllarda, 20 Ocak olaylarıyla ilgili kararının, hayatının en yanlış kararlarından biri olduğunu söyledi.
Hayatını kaybedenler anılıyor
Azerbaycan'ın bağımsızlığının önemli dönüm noktalarından biri olan 'Kara Yanvar'da hayatını kaybedenler, her yıl 20 Ocak'ta düzenlenen törenlerle anılıyor. Bakü'deki şehitliği ziyaret eden Azeriler, Ebedi Ateş Anıtı'na çiçekler bırakılıyor.