Bankalarda kredi alarmı! Uzun zamandır ilk kez yaşanıyor

Ekonomi Gazetesi'nden Şebnem Turhan haberinde merkez bankası verilerinin işaret ettiği özel sektör bankaların ticari kredilerindeki daralmaya dikkat çekiliyor.

Haberde, özel bankaların ticari kredilerde kurumsal kredi kartları hariç ve 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyümesinin 19 Şubat 2021'deki yüzde 5,22 küçülmenin ardından ilk kez 27 Haziran haftasında yüzde 5,11 küçüldüğünü ortaya konuyor. En son negatif büyüme ise yüzde 0,04 ile 21 Mayıs 2021 haftasında görülmüştü. Böylece özel bankalar ticari kredilerde 25 ayın ardından ilk kez küçülmüş oldu.

Bankacılık sektörü kaynakları TL mevduat faizlerinde gevşeme olsa da kur korumalı mevduat baskısının devam ettiğini, krediye erişim sıkıntısının sürdüğünü ve yeni yönetime rağmen piyasalarda çok fazla bir şeyin değişmediğini vurguladı.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın yönetime gelmesiyle beraber bankacılık sisteminde uygulanan regülasyonlarda sadeleşmeye süreci başladı. Politika faizinin de yüzde 15'e çıkarılmasının ardından da ticari ve ihtiyaç kredi faizlerinde menkul kıymet tutma zorunluluğu limitleri de yükseldi. Yine menkul kıymet tutma zorunluluğu için TL mevduat oranı sınırı da yüzde 60'tan yüzde 57'ye indirildi. Son olarak da zorunlu karşılıklarda 5 puan fazlalık için TL mevduat oranı da yüzde 60'tan yüzde 57'ye düşürüldü.

SEÇİM ETKİSİ

Sadeleşme adımlarına karşın bankacılık sektöründe kredi iştahının oldukça zayıf. Sektörde bir süredir Merkez Bankası verilerine göre 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyümesinde yavaşlama gözleniyordu. Ancak 27 Haziran haftası itibariyle kredi arzındaki zayıfl ık ivme kazandı. Ticari kredilerde sektörün kredi arzı daha zayıf. Özel bankalarda Cumhurbaşkanlığı ilk tur seçimi öncesinde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 21 seviyelerindeydi. Onu takip eden haftalarda kredi büyümesinde daralma başladı ve ikinci tur seçimlerinin ardından ticari kredi büyümesi tek haneye indi. 23 Haziran haftasında sadece yüzde 1 büyüyerek neredeyse duran kredi büyümesi 27 Haziran haftasında ise yüzde 5,11 küçüldü.

Özel bankalar uzun bir süredir ticari kredilerde küçülme yaşamıyordu. Yüzde 5,11 gibi sert küçülme 27 Haziran'dan önce en son 19 Şubat 2021'de yüzde 5,22 olarak görülmüştü. En son negatif büyüme ise 21 Mayıs 2021 haftasında yüzde 0,04 oldu. Merkez Bankası verileri ışığında son negatif büyüme 25 ayın ardından, yüksek sert küçülme ise 27 ayın ardından yaşanmış oldu.

KAMU BANKALARINDA YÜZDE 33,4'E GERİLEDİ

Özel bankalar ticari kredide küçülürken kamu bankaları da frene bastı. Kamu bankalarında da 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi yüzde 33,4'e geriledi. En son bu yavaşlıkta büyüme 14 Ekim 2022 haftasında görülmüştü.

Cumhurbaşkanlığı ilk tur seçimleri öncesinde yüzde 77'nin üzerinde ticari kredide 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyümeye imza atan kamu bankalarının ticari kredi büyümesi ikinci tur seçimleri sonrasında önce yüzde 50'nin altında ardından ise 27 Haziran itibariyle yüzde 33,4'e kadar geriledi.

Seçim öncesinde yüzde 45'in üzerinde ticari kredide 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyümeye imza atan toplam bankacılık sektöründe ticari kredilerde büyüme önce yüzde 30'un altına indi 27 Haziran itibariyle de yüzde 14,33'e kadar geriledi. Kredi faizleri ise yükseliyor. Merkez Bankası verilerine göre ihtiyaç kredi faizi 27 Haziran haftasında 244 baz puan artarak yüzde 43,96'ya çıkarken, taşıt kredi faizi 220 baz puan yükselişle yüzde 36,22'ye, konut kredi faizi de 47 baz puan yükselerek yüzde 24,45'e çıktı. Ticari kredi faizleri de 229 baz puanlık artışla yüzde 17,64'e yükseldi. 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizleri ise 353 baz puanlık düşüşle yüzde 38,45'e indi ve yüzde 40'ın altına geldi.

FRENE BASILDI

Sadece ticari kredilerde değil tüketici kredilerinde de iştah zayıf. Tüketici kredi faizlerinde ise yükseliş sürüyor. Buna rağmen bankalar tüketici kredilerinde de frene bastı. Bankacılık sektöründe 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış tüketici kredi büyümesi yüzde 39,9'a geriledi. Cumhurbaşkanlığı ilk tur seçimleri sonrasında büyüme yüzde 100,65 seviyesinde bulunuyordu. Ardından hızla ivme kaybeden büyüme 27 Haziran haftasında yüzde 39,9'a kadar indi. Kamu bankalarında nisanın son haftasında yüzde 125 olan tüketici kredi büyümesi de 27 Haziran haftasında yüzde 29,12'ye düştü. Özel bankalar da frene bastılar, 13 haftalık yıllıklandırılmış tüketici kredi büyümesi 27 Haziran haftasında yüzde 47,7 ile yüzde 50'nin altına geriledi. Hem ticari hem tüketici kredi büyümelerinin yavaşlamasıyla beraber bankacılık sektöründe toplam kredi büyümesi yüzde 31,9'a, kamuda yüzde 42,2'ye, özel bankalarda ise yüzde 22,6'ya geriledi.