BEDİRHANOĞLU: VAN BÖLGESEL KALKINMA İDARESİNE İHTİYAÇ VAR

Burhan Ergin

14 Mayıs Pazar günü gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği seçimlerinde milletvekili olmayı az bir oy farkıyla kaybeden CHP 1. sıra Van Milletvekili Adayı Seracettin Bedirhanoğlu, Van'ın sorunlarını CHP Milletvekilleri aracılığıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde gündeme getirmeye devam edeceklerini belirterek, 'Bildiğiniz üzere 14 Mayıs seçimlerinde Van'dan milletvekili çıkarmayı az bir oy farkıyla kaybettik ama biz Cumhuriyet Halk Partisi olarak her zaman Van'ımızın sorunlarını gündeme getirdik. Daha önce milletvekillerimiz aracılığıyla Van'ın sorunlarını çözmek için nasıl kanun teklifi verdiysek bundan sonrada vermeye devam edeceğiz. Yeni yasama yılının başlamasıyla birlikte Van Gölü Havzası Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığının kurulması teşkilat ve görevleri ile bazı kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması hakkında kanun teklifi vereceğiz' dedi.

'Van Türkiye'nin önemli merkezlerinden biridir'

Van'ın sınır ili olması nedeniyle önemli bir merkez olduğunu söyleyen Bedirhanoğlu, 'Yedi iklim ve dört mevsimin aynı anda yaşanabildiği zengin bir coğrafyaya sahip ülkeyiz. Ancak bu güzel coğrafya gülün dikene sahip olması gibi beraberinde birtakım zorlukları da getirmektedir. Aynı ilin farklı ilçelerinde bile sosyoloji, mikro klima iklim, ekonomik yapı, ulaşım ve altyapı imkanları çok büyük değişkenlikler gösterebilmektedir. Ülkemizde yerel ve bölgesel kalkınmayı teşvik edip, karar alma süreçlerine yerinde çözümler geliştirmek ve birden fazla mülki idarenin birbiri ile entegre şekilde gelişimini teşvik etmek için farklı idari yapılar oluşturulmuştur. Anayasanın 166'ıncı maddesinde Ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı, özellikle sanayiin ve tarımın yurt düzeyinde dengeli ve uyumlu biçimde hızla gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesini yaparak verimli şekilde kullanılmasını planlamak, bu amaçla gerekli teşkilatı kurmak Devlete bir görev olarak verilmiştir. Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyum sağlamak amacıyla, birden çok ili içine alan merkezi idare teşkilatı kurulabileceği ise Anayasanın 126'ıncı maddesinde düzenlenmiştir. Anayasada verilen bu görevi gerçekleştirme için kurulan yapıların en başında Kalkınma Ajansları ve Kalkınma İdaresi Başkanlıkları gelmektedir. Gerek Kalkınma ajansları gerekse Kalkınma İdaresi Başkanlıkları hizmet ettikleri il veya bölgelere katma değer sağlamışlardır. Ancak süreç içinde elde edilen tecrübelerden anlaşılmıştır bu tür idari yapılardan daha fazla katma değer sağlamak için mevcut yapıda, yerel ihtiyaçlara hızlı cevap verebilecek ve sonuç odaklı reform ve düzenlemelere ihtiyaç vardır. Van ilimizin sahip olduğu jeostratejik konumu itibari ile diğer bölgesel kalkınma merkezleri arasında önemli farklar bulunmaktadır. İlk olarak, Van sınır ticareti bağlamında Türkiye'nin önemli merkezlerinden biridir. Kalkınma İdaresi Başkanlıkları içinde (Konya, Giresun, Erzurum) sınır ticaretinin yapıldığı tek ildir. İkinci olarak, Van Gölü ve havzasının kendi hinterlandının sosyoekonomik, ulaşım imkanları oldukça farklıdır. Halen faaliyet gösteren bölge esaslı kuruluşlar ve hinterlandı iller incelendiğinde bu durum açık şekilde ortaya çıkacaktır. Çok açıktır ki gerek hizmet sağlayıcısı kamu idaresi ve gerekse hizmetten yararlanan gerçek ve tüzel kişi bireyler açısından hizmet merkezi ile hizmeti alanlar arasında en az maliyet ile (etkili, ekonomik ve verimli) hizmet sunumu gerçekleşmelidir. Mevcut durumda Doğu Anadolu Bölgesel Kalkınma İdaresi merkezinin bulunduğu Erzurum ile Kalkınma idaresine bağlı Hakkari il ve ilçeleri arasında ulaşımın zorluk derecesi özellikle kış şartlarında tüm kamuoyunun bilgisi dahilindedir. Bu nedenle Anayasanın 126'ıncı maddesinde belirtilen 'verim ve uyum sağlamak ' kriteri açısından Van merkezli yeni bir bölgesel kalkınma idaresine acil olarak ihtiyaç duyulmaktadır' ifadelerini kullandı.

'Van, Bitlis, Muş ve Hakkari illeri Türkiye'nin en yoksul bölgeleri arasında'

Bedirhanoğlu açıklamasının devamında 'Daha öncede belirtildiği üzere benzer görevler ifa eden Kalkınma Ajansları ile Bölgesel Kalkınma İdaresi Başkanlıkları arasında da Anayasada idarenin teşkilatlandırılmasında öngörülen coğrafi bir bütünlük sağlayarak uyum ve verimlilik temin edilmesi de bir gerekliliktir. Aşağıda her iki kurumun iller düzeyinde nasıl bir teşkilatlanma gösterdiği harita üzerinde gösterilmiştir. Bölge Kalkınma İdaresi ve Kalkınma Ajansları aynı anda görülecek olursa Doğu Anadolu Bölge Kalkınma İdaresine bağlı olan illerde 5 adet Kalkınma Ajansının faaliyette olduğu net olarak görülecektir. Oysaki Doğu Karadeniz Projesi Kalkınma İdaresi içinde 2 Kalkınma Ajansı, Konya Ovası Projesi Kalkınma İdaresi içinde 3 Kalkınma Ajansı, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı içerisinde 3 Kalkınma ajansı, Doğu Anadolu Projesi Kalkınma İdaresi Başkanlığı içerisinde 5 Kalkınma Ajansı bulunmaktadır. Doğu Anadolu Projesi Kalkınma İdaresi Başkanlığının Anayasanın öngördüğü uyum' ve verim kriterleri açısından yeniden reorganize edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Kalkınma Ajansı ile de uyumluluk sağlanması açısından Van Gölü Havzasını kapsayacak yeni bir Kalkınma İdaresi başkanlığına gereklilik olduğu açıkça görülmektedir. Diğer taraftan TRB 2 olarak adlandırılan bölgede bulunan Van, Bitlis, Muş ve Hakkari illeri aynı zamanda Türkiye'nin en yoksul bölgeleri arasında. Dolayısıyla ekonomik kalkınma alanında da özel düzenleme ve regülasyonlara ihtiyacın en yüksek olduğu bölge TRB2 illeridir. Mevcut durumda, DAP sorumluluğunda bulunan il sayısı 14 olup bu sayı bölgeye bağlı illerin coğrafi durumu, merkeze yakınlığı, iklim, sosyoloji, ekonomik panorama ve illerin birbiri ile olan ticaret ilişkileri dikkate alındığında 14 il sayısının yönetilebilme açısından oldukça fazla olduğu açıktır. Açıklanan gerekçeler ile halen Doğu Anadolu Kalkınma İdaresi Başkanlığı altında bulunan Van, Hakkari, Bitlis, Muş, Ağrı ileri ile GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı altında bulunan Siirt ve Şırnak illerini içeren Van merkezli Van Gölü Havzası Projesi Kalkınma İdaresi Başkanlığının kurulması teklif edilmektedir' şeklinde konuştu.

CHP 1. sıra Van Milletvekili Adayı Seracettin Bedirhanoğlu, kanun teklifini madde madde açıkladı;

MADDE GEREKÇELERİ

Kanun teklifinde değiştirilmesi/eklenmesi istenen maddelere ilişkin gerekçelere aşağıda yer verilmiştir.

MADDE 1:

642 sayılı 'Doğu Anadolu Projesi, Doğu Karadeniz Projesi ve Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıklarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin adı işbu kanun teklifi ile kurulması teklif edilen 'Van Gölü Havzası Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (VAP)' ibaresi eklenerek yeniden düzenlenmiştir. Düzenleme ile 642 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin adı aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir. Doğu Anadolu Projesi, Doğu Karadeniz Projesi, Konya Ovası Projesi ve Van Gölü Havzası Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıklarının teşkilat ve görevleri hakkında kanun hükmünde kararname, şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 2:

642 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Bölge Kalkınma idareleri sayma usulü ile belirlenmiştir. İşbu kanun teklifi ile kurulması öngörülen 'Van Gölü Havzası Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (VAP)' ibaresi madde metnine eklenmiştir. 642 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin birinci maddesinin 1 numaralı bendinin c fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki ibare kanun hükmünde kararname metnine eklenmiştir.

MADDE 3:

642 sayılı kanun Hükmünde Kararnamenin 8'inci maddesinin ikinci fıkrasına kurulması teklif edilen 'Van Gölü Havzası Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (VAP)' ibaresi madde metnine eklenmiştir. Teklif edilen değişiklik metni ile 642 sayılı kanun Hükmünde Kararnamenin 8'inci maddesinin ikinci fıkrasına 'Doğu Anadolu Projesi' ibaresinden sonra gelmek üzere 'Van Gölü Havzası Projesi' ibaresi eklenmiştir. Önerilen teklif aşağıda verilmiştir. 642 sayılı kanun Hükmünde Kararnamenin 8'inci maddesinin ikinci fıkrasına 'Doğu Anadolu Projesi' ibaresinden sonra gelmek üzere 'Van Gölü Havzası Projesi' ibaresi eklenmiştir.

MADDE 4:

Kanun teklifinin dördüncü maddesi ile kurulması teklif edilen Van Gölü Havzası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığına ilişkin kadrolar ihdas edilmiştir. Ayrıca 642 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ekinde yer alan Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıkları ve bağlı olan illere ait Cetvel teklif doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir.İşbu Kanun teklifi ile kurulması teklif edilen 'Van Gölü Havzası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı'nın' kapsadığı illerden Şırnak ve Siirt 388 sayılı 'Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Teşkilatının Kuruluş ve görevleri hakkında kanun hükmünde kararname' kapsamında sayılmıştır. Teklif edilen değişiklik ile Şırnak ve Siirt illeri GAP kapsamından çıkartılarak Van Gölü Havzası Projesi kapsamına alınmaktadır. 642 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin dokuzuncu maddesinin iki numaralı fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki (3) numaralı fıkra eklenmiştir.

(3) Ekli (3) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvele Van Gölü Havzası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı bölümü olarak eklenmiştir.

MADDE 5:

Kanunun yürürlüğe girişini belirten maddesidir.

MADDE 6:

Kanun hükümlerinin yürütülmesine ilişkin maddedir.

VAN GÖLÜ HAVZASI BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞININ KURULMASI TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1:

642 sayılı 'Doğu Anadolu Projesi, Doğu Karadeniz Projesi ve Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıklarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin adı 'Doğu Anadolu Projesi, Doğu Karadeniz Projesi, Konya Ovası Projesi ve Van Gölü Havzası Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlıklarının teşkilat ve görevleri hakkında kanun hükmünde kararname, şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 2:

642 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin birinci maddesinin 1 numaralı bendinin c fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki ibare kanun hükmünde kararname metnine eklenmiştir.

MADDE 3:

642 sayılı kanun Hükmünde Kararnamenin 8'inci maddesinin ikinci fıkrasına 'Doğu Anadolu Projesi' ibaresinden sonra gelmek üzere 'Van Gölü Havzası Projesi' ibaresi eklenmiştir.

MADDE 4:

642 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin dokuzuncu maddesinin iki numaralı fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki (3) numaralı fıkra eklenmiştir.

(3) Ekli (3) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Kanun Hükmünde

Kararnamenin eki (I) sayılı cetvele Van Gölü Havzası Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı bölümü olarak eklenmiştir.

MADDE 5: YÜRÜRLÜK

Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 6: YÜRÜTME

Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanlığı tarafından yürütülür.