DÜNÜ VE BÜGÜNÜYLE AYANIS KALESİ

Bu haftaki Kültür-Sanat-Edebiyat köşemizde,

Van ilinin tarihi geçmişinde bir devir olan Urartu Medeniyeti'nin önemli bir parçası, Ayanıs Kalesi'ni, arkeolojik kaynaklardan yararlanarak ve o kaynaklara sadık kalarak kısaca tanıtmaya ve anlatmaya çalışacağım.

90'lı yıllardaki lise çağlarımızda bu kale hakkında bir çok bilgiye sahip olan şanslı kişilerdendik.

Çünkü; kalenin ortaya çıkarılması çalışmalarını başlatan kazı başkanı Prof. Dr. Altan Çilingiroğlu Hoca, çevre köylere bizzat gelerek kazıda çalışacak işçi arayışına girmişti. Bu arayışta özellikle yaz tatillerinde harçlık kazanmaları için öğrencileri tercih ediyordu. İşte bizlerin de bu kalede, hem çalışıp, hem bilgi sahibi olup, hem de eğlenerek güzel vakitler geçirmemize sebep olan Altan Çilingiroğlu Hoca'nın bu tercihiydi. Ülkemiz için büyük bir değer olan Çilingiroğlu hocamızı 18 Haziran 2021 tarihinde kaybettik. Rahmetle yd ediyoruz.

...

Kale, Van ili kuzeyinde merkeze 36 km mesafede bulunan Van Gölü'nün maviliklerini karşısına alan muhteşem manzaralı bugünkü adı Ağartı olan köy sınırları içerisinde yer almaktadır.

Sur duvarlarıyla çevrili olan kalenin giriş kapısı güney tarafında yer almaktadır.

Sur duvarlarının bir kısmı andezit taşı ile bazı kısımları da kalker taşıyla inşa edilmiştir.

Kalenin üst tarafında payeli salon ve tapınak bulunmaktadır.

Rizalitli tapınağın kapısı batıya açılmaktadır. Güneybatı kısmında ise içinde küplerin bulunduğu, birbiriyle bağlantılı çok sayıda depo bulunmuştur.

Kalenin bulunan çivi yazılı kitabesine göre, Argişti'nin oğlu Kral II.Rusa tarafından M.Ö 645-643 yılları arasında inşa ettirildiği belirtilmekte iken son yıllarda kazı başkanlığını yürüten Prof. Dr. Mehmet Işıklı hocanın araştırmalarına göre de şöyle bir görüş öne sürülmektedir:

'

Kalenin tarihlendirilmesinde yararlanılan bir diğer önemli veri grubu ise farklı

yıllarda yapılan dendrokronolojik çalışmalardır. Bu çalışmalar kalenin MÖ. 677-

673 yılları arasında inşa edilmiş olabileceğini göstermiştir ki bu durum yazılı

belgelerce de desteklenmektedir.' Denmektedir.

...

Tanrı Haldi'ye adanmış olan tapınağın da içinde bulunduğu Kale'nin duvarlarında süslemeler taş oyma ve kakma tekniğiyle yapılmıştır.

Tapınağın iç duvarlarında ise kanatlı tanrı, hayat ağacı, sfenks, aslan ve kuşlardan oluşan çeşitli motifler yer almaktadır.

1989 yılında Ege Üniversitesi'nden Prof. Dr. Altan Çilingiroğlu hocanın başkanlığındaki bir ekiple başlatılan Ayanıs Kalesi kazı çalışmaları, 2013 yılından itibaren ise Atatürk Üniversitesi'nden Prof. Dr. Mehmet Işıklı hocanın başkanlığındaki ekiple, bu güne kadar aralıksız halen devam ettirilmektedir.

Bugün, yüzde 10'luk kısmı ortaya çıkarılan kale, Urartu tarihinin son dönemlerini gün yüzüne çıkarması açısından önemlidir.