Elazığ Depreminin Hatırlattıkları

"Elazığ Depremi" ile ilgili olarak, facebookta uzun bir yazı paylaştım, Türkiye geneline dönük. Bu yazı Van'a özel. Benim gözümden Van depremleri ve aklımda kalanların Van hafızasında kayda geçmesi için.

1918'den sonra yeni kurulan Van, ilk depremini 1945-46'da yaşadı. Çok azı 2 katlı cumbalı, çoğunluğu tek katlı, ama hepsi toprak damlı kerpiç evlerde yaşayan, Vanlı telaşla hızla dışarı fırlar. Evler çatlamış, az da olsa hasar görmüştür. Ama evlere giremezler, bu günün deyimiyle Van bir deprem fırtınası içindedir. Hep tetikte, hep tedirginlik içinde hayatın sürmeyeceğini anlar halk.

1950 doğumluların bile hatıralarında olan bir çözüm geliştirildi. Van evleri ayrık nizamda ve en az 2-3 dönüm bahçe içinde olduğu için, her aile bahçesinin bir köşesine ahşaptan 1 ve 2 odalı baraka yaptı. Aylar süren deprem fırtınası böyle atlatıldı. Deprem bitse de çok aile uzun süre 1960'lı yılların sonuna kadar bu barakaları bahçesinde korudu.

1977'de bir deprem daha oldu. Bu deprem de yıkıcı değildi ancak gene artçıları uzun süren, bir tür deprem fırtınası şeklindeydi. Herkes karda kışta sokaktaydı. Ahşap barakalarını koruyanlar bakaralarına sığındı, 2-3 gün sonra Kızılay çadırları geldi kamyonlarla. Jandarma eşliğinde dağıtılan bu çadırları alırken çok kişi dipçik yemekten kurtulamadı. Gene evlerin bahçesine kuruldu bu mahruti, konik çadırları. Kurmakla kalmadık içine soba bile kurduk. Soğuğa dayanmak zordu. Soba başında sabaha kadar babalarımız nöbet tuttu, her türlü olumsuzluğa karşı.

1976 Kasım ayında Muradiye'yi yıkan deprem. 4000 kişinin öldüğü, 10 bin, kerpiçten, dere yatağından toplanmış taştan yapılmış, basit ama ev olan bina yıkıldı. Kızılay'ın gerçekten Kızılay olduğu o dönemde ivedi mahruti çadırlar, ilk kez gördüğümüz kare çadırlar geldi. Kış çetin geçiyordu, barınma sorunu ise acildi. İlk o zaman gördük büyük çift cıdarlı, cıdarların arasında kuş tüyü olan çadırlar kuruldu, içine 2-3 soba kurulu. Rahmetli Bülent Ecevit ve eşi Rahşan Ecevit geldiğinde onlarla gittiğimizde görmüştüm.

YAZININ DEVAMI İÇİN TIKLAYINIZ...