Mücbir sebepler hariç BES'ten çıkış olmasın

Türkiye'de bireylerin yaşlılık dönemlerinde daha rahat yaşamaları ve ülkenin tasarruf oranlarının yükselmesi için hayata geçirilen Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) büyümeye devam ediyor. BES'e gönüllülük esasıyla katılanların sayısı yaklaşık 8 milyonu buldu. OKS ile ise, 5 milyon 441 bin kişi girdi. Böylece toplam rakam 13,5 milyona yaklaştı. 2013'te devlet katkısının gelmesi ve 2017'de Otomatik Katılım Sisteminin (OKS) devreye girmesiyle birlikte, sistemde biriken toplam fon tutarı da 90 milyar 500 milyon TL'ye ulaştı. Bu rakamın sadece yüzde 4,8'i, yani 4 milyar 200 milyon TL'si OKS'den geldi. Bilindiği gibi 2017'de, kademe kademe bin ve üzeri personel çalıştıran, 250-999 arası çalıştıran ve 100-249 arası çalıştıran şirketler sisteme katılmıştı. Bu yıl ise önce 50-99 arası personele sahip işletmeler OKS'ye dahil oldu. 2018'in ikinci yarısında da sıra, 10-49 arası eleman çalıştıranlara geldi.

Süreç devam ederken problemler de yaşanmıyor değil. Sektörde, özellikle de faizsiz fonlarda önemli bir konumda bulunan Katılım Emeklilik'in Genel Müdürü Ayhan Sincek, ‘cayma hakkı' konusunda önemli bir takım düzenlemelerin yapılmasının faydalı olacağını belirtiyor. Sincek, şunları söyledi: OKS'de bugün, yüzde 60'lara yakın bir çıkış söz konusu. Şu anda bu caymaların önüne geçmemiz lazım. Bunun için sisteme bir giren, 56 yaşına kadar kalmalı. Tabii ki vatandaşa da nefes aldıracak bir düzenlemeye gidilebilir. Ölüm, iflas, hastalık gibi mücbir sebeplere imtiyaz tanınabilir. Asgari ücretle çalışanlara da mecburiyet getirilmeyebilir. Onlar isterlerse katılır, aldıkları ücretin yüzde 3'ü değil de, yüzde 1'i ile olabilir mesela... Bunların haricinde OKS'ye girenlerin, burada kalıcı olması sağlanmalı. Gelişmiş ülkelerdeki uygulama da böyledir. Bir de işveren katkısı... Bu da çok önemli. Tabii ki son dönemde yaşanan gelişmelerden dolayı işverenlerin maliyeti önemli ölçüde artmıştır. Bir de OKS'ye katkı için bütçe ayırması zor olabilir. Ancak kademeli bir şekilde, zamana da yayarak işverenlerin yüzde 1 civarında katkı sağlaması çok faydalı olur. Bu iş başarıya ulaşacaksa, ancak böyle olur...”

Küçüklerde fire oranı fazla
Bu yıl 100 ve daha altında çalışanlara sahip şirketler OKS'ye dâhil oluyor. Burada da bir takım sıkıntılar mevcut... Ayhan Sincek, “Personel sayısı az, küçük şirketlerde insan kaynakları birimi bulunmuyor. Muhasebe kayıtları dışarıdan bir şirket tarafından tutuluyor. Hâl böyle olunca OKS'ye katılamıyorlar. Farkında değiller, uğraşamıyorlar. İş biraz da bize patladı. Başaramayan yüzlerce şirketle uğraşıyoruz. Kurduğumuz programla OKS uygulamalarını yürütüyoruz. Şu anda 10-49 çalışan bandındayız ki, bir önceki 50-99 bandından daha OKS'ye girmeyenler var. Şirketler küçüldükçe fire oranımız artıyor, bugün yüzde 30 civarında fire var” diye konuştu.

Dalgalanma çok tetiklemedi
Caymaların bir sebebi de, o an paraya ihtiyaç duyulması... Katılım Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı Yaşar Salih Çetinkaya “OKS, rahat 8 milyon insana dokunmuştur. Girmeler, çıkmalar fazla. Ancak son yaşanan dalgalanmaya rağmen, çıkışlar fazla artmadı. Normalden yüzde 8 daha fazla bir çıkış gözlemledik. Bunda nakde sıkışmalar etkili. Ya bir taksidini, borcunu ödeyecek, ya ihtiyacını karşılayacak, ya da bir işini görecek. OKS'deki birikimini kullanıyor. Bu da önemli, çünkü o para yine ekonomiye dönüyor, içeride bir iş görülüyor” dedi. Ayhan Sincek de, yüzde 8'lik bir artışın, yaşanan türbülansa kıyasla önemli olmadığını söyledi.