Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde Van'da Basın

Bu haftaki yazımızda 19.yüzyılın ortalarından itibaren 20.yüzyılın başlarına kadar ki dönemde Van'daki basın üzerinde durmaya çalışacağız.

Osmanlı Devleti'nde basın faaliyetleri İstanbul merkezli olmak üzere büyük şehirlerde yoğunlaşmaktaydı.1839 Tanzimat Fermanı ile Demokratikleşme yolunda adımların atıldığı ülkede vilayetlerde matbaalar açılmaya başlamıştır. Bu sayede taşra'da basın faaliyetleri yayılmaya başlamıştır. Ülkedeki bu gelişmelerden Van'da doğal olarak üzerine düşen payı almıştır.

Van'da bilinen ilk yerel gazete Haziran 1855'te Ermenilerce ''Ermeni İhtilalcıların babası"'olarak nitelendirilen Mıgırdiç Hrimyan isimli bir Din adamı tarafından çıkarılan ''VAN KARTALI''dır dır. Gazetenin çıkarıldığı merkez ise Erek Dağı eteklerinde bulunan Varank Manastırı(Yedi Kilise)dir. Bu gazete Ermenilerin taşra'da çıkarmış olduğu ilk gazete olarak bilinmektedir.1863'e kadar Van'da yayınlanan bu gazete, Mıgırdiç Hrimyan'ın Muş'a tayin edilmesi ile beraber ''MUŞ KARTALI '' adıyla Muş'ta yayınlanmaya devam edecektir. Bu gazetenin önemli özelliklerinden birisi de bölgede yaşayan Ermenilerin Osmanlı Devleti'ne karşı kışkırtılmasında önemli rol alması gösterilebilir. Van Kartalı, Ermeni ayrılıkçı hareketlerinin tohumunun atıldığı gazetedir.

Bölgedeki Ermeniler bu gazetenin yayınları sayesinde Milliyetçilik kavramını öğrenmeye başlamışlardır. Bu açıdan bakıldığında gazetenin Ermeni Cemaati üzerindeki önemini kavramak zor olmasa gerek diye düşünüyorum. Gazetenin çıkarılmasını sağlayan kişi olan Mıgırdiç Hrimyan, Osmanlı devleti içinde bağımsız bir Ermenistan fikrini ortaya atan kişi olması hasebiyle de dikkate değer bir şahsiyettir. Bu lider kişiliği 1869'da İstanbul Ermeni Patrikliğine getirilmesi ile kanıtlanmıştır.

YAZININ DEVAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ