Seyahatname-i Hudud

Değerli okurlar; bu hafta sizlere Osmanlı-İran sınır anlaşmazlıklarının giderilmesi için 1847 yılında Erzurum'da toplanan uluslar arası bir komisyonda Osmanlı Devletini temsil eden heyette bulunan Mehmed Hurşid Paşa tarafından kaleme alınmış Seyahatname-i Hudud isimli kitabı tanıtmaya çalışacağım. Bu komisyonda Osmanlı ve İran taraflarının yanı sıra müşahid olarak Rus ve İngiliz mümessilleri de bulunmaktadır.

Seyahatname-i Hudud'ta, Doğubayazıt' tan başlayarak Basra Körfezine kadar uzanan geniş alanda göçebe ve yerleşik yaşayan aşiretlerin isimleri ve yaşam şekillerine dair önemli bilgiler verilmiş. Sınır bölgelerinde bulunan bu aşiretlerin nüfusları ve hane sayıları tespit adilmiş, ahalisinden bahsedilmiş, yetiştirdikleri ürünler ve geçim şekilleri anlatılmış, hal ve mizaçlarından, örf ve adetlerinden, mahalli sanatları ve ticaretlerinden bahsedilmiştir. Seyahat esnasında görülen şehir, kasaba, köy, dağ, akarsu ve göller, bağ ve bahçeler ayrıntıları ile anlatıldığı için bu eser coğrafi anlamda da önem arz etmektedir. Komisyonun 1848-52 yıllarını kapsayan seyahati, bu güzergâhta yapılmış ilk seyahattir ve dört yıl sürmüştür.

Kitapta sadece Van mıntıkasından değil, Basra, Bağdat, Şehrizur, Musul, Van Eyaletleri (Van-Hakkâri, Bitlis) ve Beyazıt Livasından fasıllar halinde bahsedilmiştir.

Farklı etnik, dini ve mezhebi guruplara mensup bahse konu aşiretlerin birçoğu bugün yer değiştirmiş durumdadır. Ancak 170 yıl önce Doğubayazıt-Basra güzergâhında hangi aşiretlerin yaşadığını merak edenlerin yararlanabileceği kaynak bir kitap olduğunu belirtmek isterim.

YAZININ DEVAMI İÇİN TIKLAYINIZ...