Son berivanların zorlu mesaisi
Van'ın Bahçesaray ve Çatak ilçelerinde az sayıda kalan berivanlar (süt sağan kadın), çıktıkları yaylalarda koyunlardan sağdıkları sütten elde ettikleri gelirle aile bütçesine katkı sağlıyor.
Çatak ilçesine bağlı Yukarınarlıca Mahallesi'nde yaşayan berivanlar, sabahın ilk ışıklarıyla birlikte Bahçesaray ilçesi sınırlarındaki yaylalarda bulunan hayvanlarından süt sağmak için yola çıkıyor. 20 kilometrelik yolculuğun ardından yaylalara ulaşan berivanlar, sağdıkları koyun ve keçilerden elde ettikleri sütü alarak evlerine gidiyorlar. Günde iki kez aynı zahmete katlanan berivanlar, kimi zaman beşikteki bebeklerini evde bırakıyor. Bir taraftan ekmek pişiren, bir taraftan ev işleriyle ilgilenen berivanlar, diğer taraftan küçük çocuklarını yetiştirmek için büyük çaba sarf ediyorlar. Berivanlar, zahmetle sağdıkları hayvanların sütünden ise, peynir ve yoğurt yapıp satarak aile bütçesine katkı sağlıyor.
“Köyden yaylaya geliş bizler için çok zor”
Aycan Kaplan isimli berivan, günde iki kez süt sağımı için yaylaya çıktıklarını belirtti. Dağlardaki karın erimesi nedeniyle yaklaşık bir ay sonra suların azalacağını ve o zaman zorlukların daha da artacağını ifade eden Kaplan, “Köyden yaylaya geliş bizler için çok zor oluyor. Berivanlar köyden yaylaya gelirken küçük çocuklarını da kendileriyle birlikte getirmek zorunda kalıyorlar. Bu zorluklarımız 3-4 ay bu şekilde sürüyor” dedi.
“Beşikteki bebeklerini bırakıp geliyorlar”
Çoğu berivanın beşikteki bebeklerini bırakıp yaylaya çıktığına dikkat çeken Kaplan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“4 ay sonra berivanlar yaylaya sadece bir öğün geliyor. Bir öğüne düştüğü zaman saat 12.00 ile 13.00 arasında burada oluyorlar. Berivanlar yaylaya eskiden at sırtında geliyordu, şimdi ise arabalarla geliyor, bu yönüyle bir kolaylık oldu. Koyun sağımına yetişmek için saat 06.00'da uyanıyorlar ve tandır ekmeği pişirdikten sonra buraya geliyorlar. Diğer taraftan peynir üretiyorlar, işin bu zorlukları da var.”
“Çok zorluk yaşıyoruz”
Yaklaşık 7 yıldır yaylaya çıkarak büyük zorluklarla hayvan sağdığını söyleyen 3 çocuk annesi Nazime Kaplan ise, “Sabah evdeki işlerimizi hallettikten sonra saat 09.00'da buraya geliyoruz. Koyun sağımını burada yaptıktan sonra eve gidiyoruz ve öğleden sonra saat 16.00 sıralarında tekrar buraya geliyoruz. Çocuklarım daha çok küçük, ben de çoğu zaman onları evde bırakıp tekrar buraya geliyorum. Buradaki işlerimizden sonra eve gidiyorum, ekmek pişiriyorum ve yemek yapıyorum” diye konuştu.