TARİHİ İLÇEMİZİN ADI ZEVE OLMALI

Burhan Ergin

Gazetemizin yazı işleri müdürü ve köşe yazarı İkram Kali'nin yeni kurulan ilçelere verilen isimler ve idari sınırların yanlışlığına işaret ederek, Tuşba ilçesine Zeve adının verilmesi gerektiğini gündeme getirdiği "Tuşba yanlışı düzeltilmeli" başlıklı köşe yazısına yoğun destek gelmeye devam ediyor. Van tarihi üzerine bilimsel çalışmaları ve yayınları olan Van YYÜ Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdulaziz Kardaş, Tuşba'nın Urartuları temsil eden, Urartuları çağrıştıran bir isim olduğunu belirterek, "Tuşba sadece Van kalesi ve çevresinin olduğu yeri temsil ediyor. Urartuların Tuşba dediği bölge başka İpekyolu ilçe sınırları içinde sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla Tuşba ilçesi bunlardan mahrum kalıp, sadece isim olarak kalmıştır. Tuşba ilçesinin kendi tarihiyle bağdaşabilmesi için adının Zeve olarak değiştirilmesi gerekiyor" diye konuştu.

"Zeve eski kayıtlarıyla Osmanlı'da Zaviye olarak geçiyor"

Tuşba ilçesinin sınırları içerisinde Urartulara ait hiçbir şeyi barındırmadığını söyleyen Doç. Dr. Abdulaziz Kardaş, "Van'ın özellikle bu bölgede üniversite Zeve Kampüsü'nün ve Zeve Şehitliği'nin içinde yer aldığı ilçenin Tuşba olarak adlandırılması tarihi geçmişle bağdaşmıyor. Van'ın tarihi geçmişine baktığımızda gerek milattan önce 4 bin yıldan itibaren bir geçmişi var ama 2012 yılında yapılan idari taksimatla Tuşba ismi verilmiştir. Dolayısıyla Tuşba Urartuları temsil eden, Urartuları çağrıştıran bir isimdir. Tuşba sadece Van kalesi ve çevresinin olduğu yeri temsil ediyor. Urartuların Tuşba dediği bölge İpekyolu ilçesi sınırları içinde sınırlandırılmıştır. Tuşba ilçesi bunlardan mahrum kalıp, sadece isim olarak kalmıştır. Tuşba ilçesinin isminin Türk İslam tarihiyle bağdaşabilmesi için Zeve olarak değiştirilmesi gerekir. Çünkü Zeve eski kayıtlarıyla Osmanlı'da Zaviye olarak geçiyor. Tarihi bir gerçeğe de dikkat çekmek istiyorum. Şeyh Sadi Şirazi'nin torunları ve arkadaşları gelip burada Zaviye'yi kuruyorlar. Bunlardan Şeyh Sultan Hamza Cami ve Türbesi Zeve'dedir. Hatta bu isimle bir camii de yaptırıyorlar. Osmanlı kayıtlarına baktığımızda bu bölge Zaviye olarak da geçiyor" dedi.

"Tuşba'nın ismi mutlaka Zeve olarak değiştirilmesi gerekir"

Tuşba isminin mutlaka Zeve olarak değiştirilmesi gerektiğini anlatan Doç. Dr. Abdulaziz Kardaş, "1915'te Ermenilerin Van'da yaptığı katliamları inceleme komisyonu gönderiliyor. Osmanlı arşivlerinde Zeve'nin olduğu yer daha çok yerel halkın kullanımıyla Zive olarak adlandırıyor ama 2. Abdülhamit döneminde Zaviye olarak kullanılıyor. Türk İslam tarihi olarak baktığımızda bir köy ve yerleşim yeri olarak karşımıza çıkıyor. Tabi ki 19. 20. yüzyıla baktığımızda Van ve çevresinde yaşanan olaylar özellikle Ermenilerin Ruslarla işbirliği yaparak buradaki halka soykırım yapması, Van şehrini yakıp yıkması, büyük acılar yaşanması dönüm noktası olmuştur. Zeve deyip geçmemek gerekir. Batıda Sakarya, Çanakkale ne ifade ediyorsa tarihimiz açısından Zeve'de bu anlamda bir dönüm noktasıdır. Amerikan Temsilciler Meclisi'nin kabul ettiği kanun tarihimizle hiçbir şekilde bağdaşmıyor. Tarihe baktığımızda Tuşbalıları veya Urartuları çağrıştıran hiçbirşey Tuşba ilçesi sınırları içinde bulunmuyor. Tuşba adı verilen ilçemizin ismi mutlaka Zeve olarak değiştirilmesi gerekir. Dolayısıyla Urartuları temsil eden Tuşba Zeve'ye dönüştürülürse, tarihimiz ve gelecek açısından bağlantılı olur. Türk İslam tarihiyle de uyumlu olma özelliği kazanır. Ermeniler burada Ruslarında desteğini alarak topyekün Osmanlı ordusuna karşı ayaklanıyorlar. Osmanlı ahalisi veya köylüsü savaşa gidemeyen yaşlı, kadın, çocuk kaleye sığınıyor ve kalede dönemin vali vekili Cevdet Bey muhacirleri 40 gemiyle Tatvan'a nakletmeye çalışıyor. Bunların dışında İskele ve diğer yerlerde kendi imkanlarıyla veya ele geçirdikleri gemilerle kaçanlar var. Ermeniler Van Gölü'nün ulaşım ve taşımacılığında önemli rol üstleniyor. Dolayısıyla çeteciler ve çetecilerle birlikte hareket edenler Van'dan kaçmaya çalışan Müslüman ahalisini gölde yakalayarak şehit ediyor. Katliama uğrayan 7 köy, Vanlı muhacir ailelerin gemilerle göç ettiği İskele, Amik, Mollakasım ve Mermit Çayı Zeve'yi kapsayan bölgede yer alıyor. Zeve'nin etkileri bütün Van'ı etkiliyordu. Katledilen köy erkeklerini görerek ağıt yakılan Vay Vay tarlası Mollakasım'da yer alıyor. Zeve Van tarihi açısından bir semboldür. O yüzden Tuşba isminin Zeve olarak değiştirilmesi Amerikan Temsilciler Meclisi'nin aldığı sözde kararına da cevap niteliğinde olur" ifadelerini kullandı.

"Tuşba ismi Zeve olarak değiştirilmeli"

Van'daki siyasilere, yetkililere seslenen Doç. Dr. Kardaş, "Tuşba Belediye Eski Başkanı Prof. Dr. Fevzi Özgökçe Tuşba isminin ve sınırlarının Zeve olarak değiştirilmesi konusunda yoğun gayretleri vardı ama sonuç alamamıştı. İnşallah şuanki belediye başkanı, siyasilerimiz üzerine düşeni yapar ve Tuşba isminin Türk İslam tarihinde yeri olan Zeve olarak değiştirilmesini sağlarlar. Tuşba Belediye Başkanı Salih Akman milletvekillerini de devreye sokarak bu ismin değiştirilmesine öncülük edebilir. Siyasilerin bu konuda ciddi adımlar atması gerekir. Yanlışta ısrar etmek yanlıştır" dedi.

"Vansesi Van'ın gündemini belirleyen bir gazetedir"

Vansesi Gazetesi'nin Van'ın gündemini belirleyen bir gazete olduğunu kaydeden Doç. Dr. Kardaş, "Ben tarihçi olarak Vansesi Gazetesini çok yakından takip ediyorum. Vansesi Gazetesi Van'ı ilgilendiren konuları araştırıp çok yakından takip ederek yetkilileri, kamuoyunu aydınlatıyor. Bana göre Van'ın 82 yıllık ilk gazetesi olan Vansesi, Van'ın gündemini belirleyen bir gazetedir. Gazetenin Yazı İşleri Müdürü İkram Kali Van'ın kültürü ve geçmişiyle ilgili çok önemli yazılar yazıyor. Üniversite camiamızda ve kurumlarda sürekli Vansesi konuşuluyor. Zeve ve Tekel konularını gündeme taşıyan İkram Kali'nin yazılarının dikkate alınması Van'ın gelişmesi için çok önemlidir. İkram Bey Van için yazılması gerekenleri hakkıyla yazıyor. Yerel gazete olarak misyonunu yerine getiriyor. Son olarak Tekel binası gündeme taşındı ve verilen emekler de boşa çıkmadı. Tekel binasının koruma altına alınması Van'ın havzası için çok önemlidir. Deprem her ne kadar Van'ın havzasını kaybettirmişse de Vansesi Van'ın kültürüne sahip çıkarak değerlerimizi korumuştur. Depremden sonra değiştirilmesi planlanan birçok okulun isminin aynı kalması gerektiğine katkı sunmuştur. Vansesi geçmişten bu yana Van'ın kimliğinin kaybolmaması için önemli rol oynamıştır. Tuşba ilçesinin adının Zeve olması için başlattığı çaba takdire değerdir ve doğrudur. Bu çabaya meslek odalarının ve Vanlıların destek olması gerekir" diye konuştu.