Van Gölü İncileri

PAYLAŞ

03.04.2021 09:20
Güncelleme: 21.01.2024 22:57

Fahrettin YiğitEditör

TAKİP ET

KÜLTÜREL BİR İMGE OLARAK ŞEHİR

MUSTAFA IŞIK

Kültür dediğimiz olgu, bir toplumun duyuş ve düşünüş birliğini oluşturan, gelenek durumundaki her türlü yaşayış, düşünce ve sanat varlıklarının bütünüdür. Bir şehri tanıma; kültürel mirası koruma bilinci, kültürel etkinlikler yapma ve katılım alışkanlığı yani bir bütün olarak şehir kültürü edinmeyle paralel olarak ele alınmalıdır. Bu bakış açısıyla bakıldığında şehir ve kültür kavramları her zaman birbirini besleyen iki temel kavram olarak yol alagelmiştir. Dolayısıyla şehirleri kültürün vücut bulmuş hali, olarak tanımlamak yanlış bir yaklaşım olmayacaktır.

Şehirlerin taşıdığı kimlikler irdelendiğinde mihenk taşı olarak karşımıza kültür ögesi çıkacaktır. Bu ögeyi de anlamlı kılacak olan o şehirde yaşayan insanlardır Başta şehrin yöneticileri olmak üzere orada ikamet eden fertlerin bütünü halkanın zincirlerini tamamlama noktasında birer önemli ögedir. Bunun içindir ki şehrin kültürel çehresinin yansıması şehir yöneticilerinin ortaya koydukları kültür politikaları ve neticesinde ortaya çıkan kültür etkinlikler, yapılımlardır.

Doğu'nun incisi güzel şehir Van için de aynı bakış açısıyla yaklaşılabilir. Bütün dünyada olduğu gibi Van'da da gelişen ve değişen yaşam tarzının neticesinde insanlar ‘'Hey gidi günler!'' cümlesini daha çok kurmaya başlamışlardır. Kırsaldan şehirleşmeye ve kentleşmeye uzanan yolculukta durulan her durakta alınan soluğa bu söz eşlik eder durumdadır. Hey gidi günler, yutkunluğumuz belki içimize bir anlık tazeden nefes hissi bırakabilir ama biliriz ki artık çocuklarımızı avutacak hikâyelerimiz, masallarımız, oyunlarımız… Kalmamıştır. Bunun sebeplerinden biri de şehir ve kültür arasındaki köprünün halatlarının gevşemeye başlaması ve köprünün giderek sallanması gerçekliğidir. Halat bir gün kopacak ve köprü üstündekilerin suya düşmesi, belki telef olması kaçınılmaz olacaktır. İyilileri çoğaltmaya gayretimizin temelinde Van'ımızda bu köprünün asla yıkılmamasına gayretimizdir.

Etik ve ahlak noktasında şehir ve kültür imgesini irdelemeye kalktığımızda evrensellik ve ulusallık / yerellik kavramalarının her zaman at başı gitmeyeceği gerçekliğiyle karşı karşıya kalıyoruz. Bize sunulan, empoze edilen veya gizil haliyle sevdirilen birçok hususun aslında dikenli bir esvap olduğunu ve nazenin tenimizi kanattığını, tenden akan kanın ayakkabımızı doldurmasıyla anlamış oluruz. O vakit kızıllaşmış esvabımızı ve bedenimizi yummaya vaktimiz ve imkânımız kalmamış olabilir. Bunun içindir değişim ve gelişimden kaçınılmayacağı gerçeğini de unutmayarak bu gerçekliğin aynasını her zaman cebimizde taşımalıyız. Şairin ‘'Benim mi Allah'ım bu çizgili yüz?'' feryadına kulak kapatmadan kendi feryadımızı kendi kabulleniş heybemizde taşımayı unutmamalıyız. Gelmişim ve değişimi kabul etmekle beraber gelenek göreneklerimizi de yaşama ve yaşatma gayretinden uzak kalmamalıyız. Bu anlamda memleketimizin tükenmez hazinelerini kullanmayı bilmeliyiz ve kullanmaktan da geri durmamalıyız.

Bu bağlamdan hareketle sözü daha özele indirgeyerek kültürün has ifadesi olan, kelamın şahı şiirle ve şiirin şehirle bağlantısını ifadeyle yazıyı bitirmiş olayım: Toplumları tanıma ve tanımlama noktasında önemli bilgiler veren bir unsur da toplumların yerleşme düzenleridir. Bu düzen coğrafi ve beşeri imkânlar dâhilinde farklıklar arz edebilir. Şair, her ne kadar hayali âlemin kahramanı olsa da sosyal bir varlık olarak yaşamını idame ettirdiği maddi kültür ögelerine ihtiyaç duyacaktır. Şehir de bu kavramlardan biridir şüphesiz. Bunun içindir ki diyar-ı Van'a şiiri, edebiyatı yakıştırıyoruz. Edebî anlamda gayretimizi eksik etmemeye çalışıyoruz.

Unutmamalıyız ki toplumlar; yaşam tarzıyla, maneviyatıyla, sanatıyla, edebiyatıyla paralel gelişen oluşumlardır. Bu gerçeklikle Van'ımızı maddi manevi güzellikleriyle bir bütün olarak gönlümüzde yaşatmayı bilmeliyiz ki nice 103. kurtuluş yıl dönümlerini beraber kutlayalım.

ŞAMAMA

NAZMİ SARAÇOĞLU

Turuncu siyah küçüktür boyi

Oni istemağ gaynana huyi

Ona en iyi gelen Vestan'ın suyi

Şemame oyununa ilham şamama

Ne kavundur ne kelek sırf hastır Vana

Kokusu miskü amber yayılır Vana

Gelinler eğer gitse hamama

Gaynananın siparişi şamama

Arabanın ön göğsünün süsüdür

Şarkıların hem tadı hem öyküsüdür

Bostancının tezgâhının süsüdür

Kendi küçük adı büyük şamama

Kaç yıldır hasretiz onun tadına

Türkülerde rastlarız güzel adına

Bir şamama resmi geldi yâdıma

Hüseyinler resmini çizsin şamama

Van'da tekrar gündeme gelsin şamama.

DOLAŞSAK ŞU VAN'I NE GÜZEL OLUR

ADNAN ÖZKAN

Horhor'dan su içip kaleye çıksak

Şöyle göle karşı semaver yaksak

Ordan kuş bakışı Süphan'a baksak