VAN KENT MÜZESİ RAFA KALKTI

Burhan Ergin

Turizm ve kültür kenti Van'ın tarihi ve kültürel zenginliğini tanıtmak, gelecek kuşaklara aktarmak, turizm değerlerine yeni bir müze eklemek, kentin tarihsel hafızasını oluşturmak üzere 2018 yılında başlatılan 'Van Kent Müzesi' projesinin iptal edildiği açıklandı.

Kent Müzesi çalışmaları son buldu. Van'ın ilk lisesi ve Cumhuriyet sonrası yapılarından Endüstri Meslek Lisesi'nin tarihi binasının Van Kent Müzesi olarak değerlendirilmesi amacıyla Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) ve Van Büyükşehir Belediyesi işbirliğiyle iki yıla yakın süredir yürütülen çalışmalar son buldu. Kamu yatırımlarının mevcut durumu, yeni yapılacak projeler ve sorunların görüşüldüğü Van İl Koordinasyon Kurulunun 2019 yılı dördüncü dönem toplantısında konuşan, Vali ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mehmet Emin Bilmez ihaleye çıkarılarak DAKA tarafından 7 milyon liraya yakın bir ödeme yapılan, yüzde 60'ı tamamlanan Van Kent Müzesi'nin yapılmayacağını ifade etti.

"Kent Müzesi'nin yerini halk kütüphanesine çevirmek için çalışma başlattık"

Van' Kent Müzesi projesinin iptal edilmesiyle ilgili konuşan Vali Bilmez, "Bizim bir Urartu Müzemiz var. Biz de Kent Müzesi'nin yerinin halk kütüphanesine çevrilmesine yönelik bir çalışma başlattık. İnsanların sohbet ettiği, çay içtiği bir kütüphane yapmak istiyoruz. Cumhuriyet tarihinin 3 önemli eseri Van'da var. Bu binalardan bir tanesi de bu sanat okuludur. İnşallah biz bunu da kütüphaneye çevireceğiz. İnşaatını büyükşehir, YİKOP ve DAKA birlikte yürütecek, iç dizaynını da Kültür ve Turizm Bakanlığı yapacak. O alanı kullanmak isteyen çok kişi var, ancak biz buranın kütüphane olması için çalışacağız. Güzel bir kütüphane modelini inşallah Van'da hayata geçireceğiz" ifadelerini kullandı.

Yoğun katılımla iki ayrı çalıştay düzenlenmişti

2018 yılında dönemin Vali ve Büyükşehir Belediye Başkanı (Trabzon Belediye Başkanı) Murat Zorluoğlu tarafından hayata geçirilen Van Kent Müzesi başta turizm sektörü, tarihçiler ve Vanlılar arasında büyük heyecan yaratmıştı. Van Kent Müzesi kuruluş aşamasında Valilik, DAKA ve Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde Elite World Otel'de yoğun katılımla iki ayrı çalıştay düzenlenmişti. Vali ve Büyükşehir Belediye Başkanı Murat Zorluoğlu, Milletvekili İrfan Kartal. Van YYÜ Rektörü, vali yardımcıları, kaymakamlar, ilçe belediye başkanları, meslek oda başkanları, STK başkanları, okul müdürlüleri, 1950 yılında okulun ilk mezunlarından olan 90 yaşındaki Vanlı Şefik Kaptaner diğer mezunlar, okulda görev yapanlar, okul müdürleri ve teknisyenler, yerel sanatçılar, iş kadınları ev hanımları, mimarlar, gazeteciler, çeşitli meslek sahipleri esnaflar ve öğrenciler katılarak Van Kent Müzesi'nin kurulmasına öneri ve görüşleriyle katkı sunmuşlardı.

"Sizin fikirleriniz bu projeye şekil verecek"

2018 yılında çok önemli vizyon projelerinin olduğunu vurgulanan, Kent Müzesi Projesinin sene içerisinde başlayıp, yılsonu itibarıyla hizmete sunulması hedeflenen çalıştaylarda yetkililer şu ifadelere yer vermişti: "Biz Valilik ve Büyükşehir olarak bütün çalışmalarımızda konunun taraftarlarıyla mutlaka istişare etmeyi tercih ediyoruz. Bu bize çok şey kazandırıyor. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda tabi ki Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı'mızın çok ciddi bir payı var. Zaten bu projenin maliyetinin de hatırı sayılır bir kısmı buradan karşılanacak. Yine Valiliğimizin yatırım izleme koordinasyonu da bu projenin ortaklarından biridir. Kültür müdürlüğümüz doğası gereği bu işin içindedir. Ticaret ve Sanayi Odamız birçok projemizde doğrudan ya da dolaylı şekilde pay sahibidir. İnşallah siz değerli katılımcıların önerileri projemize önemli katkılar yapacaktır. Sizin fikirleriniz bu projeye şekil verecek. Biz çerçeveyi çizdik. İnşallah burada sizlerin fikirleriyle çok daha mükemmel bir Van kent müzemiz ortaya çıkacak".

"Vanlıları Kent Müzesi'ne destek olmaya çağırıyorum"

2 Nisan Van'ın kurtuluşunun 100. Yılında ihalesi yapılarak yenileme çalışmaları öngörülen Van Kent Müzesi projesi Van'da büyük ilgi ve destek gördü. Kent hafızasını canlı tutmak, kültürel mirası korumak ve turizmin gelişmesine katkı sağlamak amacıyla atıl durumda ve bazı kesimlerin rant elde etme amacıyla göz koyarak sahiplenmek istedikleri Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi tarihi binasının Kent Müzesi'ne dönüştürülmesi çalışmaları devam ederken müze inşaatı vatandaşlara gezdirilmişti. Gezi törenine katılan 85 yaşındaki Sevim Kaptanoğlu, evinde sakladığı el yapımı ata yadigarı, Van yöresinde "kindirek" olarak bilinen 100 yıllık merdaneyi Van Kent Müzesi'ne bağışlayarak Vanlıları ellerindeki tarihi değeri olan eşyaları müzeye bağışlamaları çağrısında bulunmuştu.

"Kent müzeleri bir şehrin hafıza mekânlarıdır"

Van Kent Müzesi'nin önemine değinen Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Suat Parin, çalıştaylarda yaptığı konuşmada Van Kent Müzesi'nin gecikmiş bir eser olduğunu vurgulayarak, Van Kent Müzesi'nin önemine değindi. Şehirlerin birer canlı olduğunu belirtmişti. Parin,"Şehirde yaşayan insanların yaşadıkları yere karşı vefasını gösterdiği mekanların başında kent müzeleri gelmektedir. Kent müzeleri bir şehrin otobiyografisinden, özgeçmişinden kesitler sunan, genç kuşaklara nasıl bir şehirde yaşadıkları bilincini aşılayan, şehrin tarihsel rengini ve kokusunu bir film şeridi üzerinden aktaran eşsiz bir deneyim alanı ve hafıza mekânlarıdır. Kent müzeleri bir kentin yaşam serüvenini, tarihsel ve kültürel birikimini her yaş grubundan insanla paylaşan, yeni kuşaklara kentin toplumsal tarihini öğreten bir okuldur. Kent müzelerinin kahramanlarını o kentte yaşamış aşçılar, terziler, meslek erbapları, anneler, babalar, öğretmenler, davulcular, çırpaçlar, şoratancılar oluşturur. Kent müzeleri bu yönüyle yerel, sivil ve birleştirici bir tarihin taşıyıcılarıdır. Başka bir ifade ile çağdaş anlamda kent müzelerinin sadece kentin önde gelenlerine ait eşyalarının sergilendiği, etkileşimsiz, depo sergilerle dolu kent galerileri olmadığı söylenebilir. Çünkü belleğini yitirmiş, hafızasını kaybetmiş bir şehirde yaşıyoruz. 19. Yüzyılda sosyo-ekonomik ve kültürel açıdan çok gelişmiş bir şehir kimliğine sahip Van, 1918'e gelindiğinde yaşanan Ermeni olayları sonucunda yakılıp yıkılmış bir şehir olarak karşımıza çıkmaktadır. Sonrasında yerleşkesini değiştirmek zorunda kalan Van yaşadığı depremler ve göçlerle sürekli olarak türbülanslar ve travmalar yaşamak durumunda kalmıştır. Bellek yitimi insanlarda olduğu gibi kentlerde de vahim sonuçlara yol açmaktadır. Hafızasını kaybetmiş bir birey kim olduğunu nereden geldiğini, nerede yaşadığını hatırlayamadığında sağlıklı ilişkiler kuramaz, çalışamaz, üretemez tabiri caizse yol alamaz. Van maalesef bu kimlikte bir şehir olarak karşımızda duruyor. Van Kent Müzesi bunun için önemlidir. Çünkü Van Kent Müzesi bu şehrin hafızasını ve kimliğini oluşturma noktasında tarihi öneme sahip vefa içeren bir çaba özelliği göstermektedir" diye konuşmuştur.

"Van'da Kent Müzesi projesinin iptal edilmesi hepimizi üzmüştür"

Van Kent Müzesi projesinin iptal edilmesini hayal kırıklığı ve üzüntüyle karşıladıklarını belirten Vanlılar, "Ülkemizde Van gibi tüm şehirlerde hatta ilçelerde kent müzeleri var. Eskişehir, Gaziantep, Bursa gibi kentlerde ise kentin değerlerini, kültür ve tarihi birikimini koruyarak kültür ve turizme katkı sunan müzeler var. Van'da Kent Müzesi projesinin iptal edilmesi hepimizi üzmüştür. Van bir Kent Müzesi yapamıyorsa bu çok acı vericidir. 2011 depreminden bu yana Van Kütüphanesi olmayan bir şehir konumundadır. Gençler ve çocuklar çok kötü ortamda kitaplardan yararlanıyor. Tarihi okul binasının kütüphaneye dönüştürülmesi yerine genç nüfusa sahip Van'a modern kütüphane, kültür merkezi yapılmalıdır. Kent Müzesi hafızasını yitiren, kimliği ve değerlerini yitiren Van için öncelikli ve zorunlu bir ihtiyaçtır. Hatta kent müzesi yetmez farklı müzeler açılmalıdır. Hem turizm kenti olduğumuzu iddia edeceğiz hem de turizme katkısı olacak bir eserin yapımından vazgeçeceğiz. Yazık oldu. Umarız farklı bir yerde yakın zamanda Van Kent Müzesi hayata geçirilerek kentin ihtiyacı karşılanır."