Köylerine geri dönmek istediklerini belirten Yoncalı Muhtarı Ramazan Orhan, "Köyü boşalttığımızda köy 70 haneden ve yaklaşık 50 kişilik bir nüfustan oluşuyordu. Köyü boşaltan köy sakinleri şu an çevre il ve ilçelerle batı illerinde yaşıyorlar. Bu 70 hane şu an 350 hane ve bin 500'ün üzerinde nüfusa ulaşmış durumda. Köy sakinlerimizden özellikle yaşlılar köye geri dönmek istiyor. Ancak köyün ne düzgün bir yolu ne elektriği ne de de içme suyu var. Üç yıldır köyün içme suyu çekmede kullanacağımız boruların alınması için dilekçe veriyorum ama yetkililer bir türlü yardımcı olmadı" dedi.
Son birkaç yıldır köylülerin yazın köye giderek hayvancılık yapmaya çalıştığını belirten Orhan, "Köye gidenler çadırlarda kalmak zoruna kalıyordu. Köyünüze gidebilirsiniz, demelerine rağmen köye gidenlere zorluk çıkarılıyor. Geçen yıl bölgede yapılan operasyonlar sırasında top atışları nedeniyle köyde bulunan yaklaşık 100 koyunumuz telef oldu. Böyle olunca köylülerimiz köye bu yıl gidemeyeceklerini söylüyor. Köy şu an sahipsiz" ifadelerini kullandı.
Ödenen köy tazminatlarının zararlarını karşılamadığını belirten Orhan, "Köylüler dönmek istiyor ama geri dönünce ev yapmaları lazım. Sıfırdan bir köy oluşturmak için gerekli para yok. Verilen tazminatlar çok az miktardaydı. Köyümüz bizim için paha biçilemez. Orada kaybolan umutların, yıkılan hayatların bedeli asla ödenemez. Zaten köylerimizi satmadık. Devlet az bir miktar para ile zararlarımızı karşılamaya çalıştı ama köylülerin köylerine dönmesi için daha fazla destek lazım. Altyapı hazırlanmadan köye nasıl döneriz ki?" dedi.
"HAKKARİ'DE BİR MEVSİM" FİLMİ ÇEKİLMİŞTİ
1982 yılında köylerinde çekilen 'Hakkari'de bir mevsim' filminde kendisinin de 'ölen çocuk' rolünde oynadığını belirten Hecer Orhan, "Köyü boşaltınca Van'a yerleştik. Birkaç yıldır köye gidiyorduk ama geçen yıl köyde bize çok zorluk çıkarıldığı için bu yıl gitmeyebiliriz. Belki sadece ceviz toplamaya gideriz. Köyünü sevmeyen insan yoktur. İmkanları olan için köy çok iyi ama şu an olaylar sürüyor. Köyde yıkık evlerimiz dışında bir şey yok. Gittiğimizde tekrar aynı sorunları yaşarsak hiçbir hoşluğu olmaz" dedi.
1980'li yıllarda Yoncalı köyünün yoksulluğu, sefaleti, çaresizliği filmlere konu olmuştu. Senaryosu Onat Kutlar'ın yazdığı, Ferit Edgü'nün romanından uyarlanan "Hakkari'de Bir Mevsim" filmi 1982 yılında bu köyde çekilmişti. Filmde, sürgün olarak Hakkari'ye giden bir öğretmenin (Genco Erkal), güçlükler içinde geçirdiği bir kış mevsimi anlatılıyordu. Genco Erkal, Rana Cabbar, Erol Demiröz, Berrin Koper, Şerif Sezer, Macit Koper ve Erkan Yücel'in oynadığı 4 ödüllü film, 5 yıl boyunca Türkiye'de yasaklı kaldı.
