ATAK için yerli motor şart
Pakistan'la yapılan 1,5 milyar dolarlık T129 ATAK helikopteri sözleşmesi için ABD'den beklenen izin henüz çıkmadı. Bu sıkıntı üzerine Türkiye, bir yandan millî motor çalışmalarını hızlandırmaya bir yandan da yeni motor arayışlarına yöneldi.
Son yıllarda hızlı yükselen Türk savunma sanayiinde hareketli günler yaşanıyor. Millî taarruz helikopteri ATAK, sahadaki başarısına ihracatı da eklemek üzereyken, ABD yönetimi devreye girdi. Geçtiğimiz mayıs ayında Pakistan'la 30 adet ATAK ihracatı için anlaşma sağlanmış, satış sözleşmesi imzalanmıştı. Ancak ABD ile, hem Pakistan hem de Türkiye'nin üst üste yaşadığı krizler, ATAK'ın ihracatını da etkilemişti. ATAK helikopterinde ABD'li Honeywell ile İngiliz Rolls-Royce ortaklığı olan motor kullanılması nedeniyle, Türkiye'nin, Pakistan'a ATAK helikopterini satabilmesi için, ABD Savunma Bakanlığından (Pentagon) ihracat izni alması gerekiyor. Beklenen izin ise henüz çıkmadı. Bir süredir ABD'nin ATAK'ın ihracatı konusundaki tavrının değişip değişmeyeceği tartışılırken, Türkiye yeni motor arayışlara girdi. Bir yandan yerli motor için hızlanan Türkiye, diğer yandan başka ülkelerden motor tedarik etmek için yoğun bir çalışma yürütülüyor. ATAK motoru için, öncelik olarak bazı Avrupa ülkeleriyle görüşmeler yapılırken, Çin ile de temaslarda bulunuluyor.
AVRUPA OLUMLU
Eğer Pentagon, Türkiye'ye ihracat izni vermezse, TUSAŞ, bu ihracat için helikopterlerin üretimine Fransa ya da Polonya'dan alınacak motorla devam edecek ve ilk helikopteri test için Pakistan'a gönderecek. Fransa ve Polonya'daki motor üreticileriyle görüşen Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) yetkililerinin, her iki ülkeden de olumlu cevap aldığı bildirildi. 2016 yılında Himalayalar'da 14 bin feet yüksekliğinde zorlu hava şartlarında yapılan test, bir defa daha tekrarlanacak. Testler başarı ile sonuçlanırsa, 30 adet ATAK helikopteri Pakistan'a teslim edilecek.
ÖZGÜN MOTOR GELİŞTİRME PROGRAMI
ATAK helikopteri üzerinde tam bağımsızlık sağlamak isteyen Türkiye, motor konusunda millî adımlara hazırlanıyor. Hükûmetin yakın zamanda hayata geçirilmesini planladığı projeler arasında ilk sıralarda yer alan yerli motor konusuna, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'ın da büyük önem verdiği ve çalışmaların seyrini yakından takip ettiği biliniyor. Türkiye'nin helikopter ihtiyacı, Savunma Başkanlığı'nın da öncelikli projeleri arasında. Bu kapsamda, genel maksat helikopter ihtiyacının karşılanması için geliştirilen Türkiye'nin ilk özgün helikopteri T625, eylül ayında başarıyla test edilmişti. Türkiye'nin bir diğer önemli projelerinden milli savaş uçağı TF-X projesinde de hedef yerli motor. Bu kapsamda geçtiğimiz ay Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) ile TRMotor şirketi arasında, Özgün Motor Geliştirme Programı Çerçeve Sözleşmesi imzalanmıştı. İmza töreninde konuşan Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir “Millî muharip uçak motorunun tamamen yerli olması kırmızı çizgimizdir” demişti. Benzer anlaşma Atak için de uyarlanacak.
ANKA, 210 BEYGİRLİK MOTORLA GÜÇLENİYOR
Türkiye'nin havacılık motorlarındaki merkezi TUSAŞ Motor Sanayii AŞ/TEI, insansız hava aracı (İHA) motorlarında yeni denemelere başladı. TEI'nin geliştirdiği PD155 turbodizel motoru, testlerini başarıyla tamamlayarak Anka'yı gökyüzüyle buluşturdu. Yeni nesil İHA'lar için daha fazla güç kazandıracak PD170 ise dayanıklılık testlerinde 3 bin saati geride bıraktı. Motorun Anka'ya entegrasyonu tamamlandı. Önümüzdeki günlerde ilk uçuş bekleniyor. Söz konusu projelerle tecrübe kazanan TEI, PD170 motorun üst versiyonu olarak geliştirilmesi planlanan 210 beygir gücündeki PD210 motoruna yönelik çalışmalara başladı. Kısa süreli testlerle, 210 beygir şartlarındaki silindir içi basınç ve turbo kompresör çıkış sıcaklık optimizasyonları gerçekleştirildi. Ardından maksimum yükte dayanım testiyle, PD210 projesinin kapsamı tanımlanacak.
BEYNİ ÜRETEMEZSEK ARACA HÜKMEDEYİZ
İnsansız Hava Araçlarında (İHA) büyük mesafe alan Türkiye, aslında ATAK için de yerli motoru geliştirecek potansiyele sahip olduğunu gösterdi. Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı Selçuk Bayraktar, Baykar Firmasının tamamen millî imkânlarla geliştirdiği Bayraktar TB2 İHA ve SİHA'lara atıfta bulunarak; Türkiye'nin bu alanda üretim yapan 6 ülkeden biri haline geldiğini söyledi. Üsküdar Belediyesi'nin düzenlediği etkinlikte konuşan Bayraktar “Havacılıkla ilgili öncü birkaç ülkeden biri, Türkiye. Savaş uçakları, İHA'lara dönüştü. Bundan sonra yapılacak bütün savaş uçakları, insansız olacak. Burada o uçağın size ait, millî olması çok önemli. Yoksa beynine hükmetmek imkânsız olur. İşte Türkiye, millî ve özgün İHA ve SİHA'lar konusunda önemli gelişmeler gösterdi. Bu gelişmeleri diğer alanlara da taşımalıyız” diye konuştu.
