Bal Hakkında Bilmek İstediğiniz Her Şey!

İlhan Siyahtaş

Bal Nedir?

Bal; çiçeklerde nektar olarak bilinen hafif tatlı sıvının arının vücuduna girip çeşitli salgı ve enzimlerle birleşmesi sonucu oluşur. Arı nektarın dönüşümünü vücudunda salgıladıktan sonra kovan içindeki peteklere balı boşaltır. Burada sıvısı buharlaşan bal kovan içindeki işçi arıların peteğin ağzını kapatması ile piyasada satın aldığımız son şeklini alır.

Bal 1 yaşından küçük çocuklara niçin tavsiye edilmemektedir?

Nedeni, balda Clostridium  Botulinum bakterisinin bulunma ihtimalinin olması ve bu bakterinin bebeklerde bebek botulizmi denilen bir hastalığa neden olmasıdır. Bu bakterinin sporları çevremizdeki havada, toprakta, tozda ve ham tarımsal ürünlerde bulunmaktadır. Bu sporlar erişkinler ve çocuklardaki gelişmiş bağışıklık ve sindirim sisteminden dolayı problem teşkil etmezken, 1 yaşından küçük bebeklerde bağırsak mikroflorasının yeterince gelişmemiş olmasından dolayı botulizme neden olabilmektedir.

Çam balı ile çiçek balı arasındaki fark nedir?

Ballar çiçek balı ve salgı balı olarak ikiye ayrılmaktadır. Çiçek balı arıların bitki çiçeklerindeki nektarlardan yaptıkları baldır. (Ihlamur balı, yonca balı, narenciye balı, yayla balı, vb.) Salgı balı ise; bazı böceklerin genellikle bitkilerin canlı kısımlarından yararlanarak salgıladığı salgılardan arıların yaptıkları baldır; bitki kaynağına göre, çam balı, meşe balı, köknar balı, yaprak balı gibi isimlendirilirler

Balda kristalleşme nedir? Neden olur?

Balın kristalleşmesi doğal bir olaydır ve balın glikoz oranı bakımından doymuş hale gelmesi sonucu, glikoz moleküllerinin kristalleşmesi olarak tanımlanır. Bu durum bazen, bala şeker şurubu katılmış olduğu şeklinde yorumlanır. Durum gerçeğin tam aksidir. Zira şeker şurubu ilave edilmiş ballar çok uzun süre kristalleşmezken, saf ve doğal ballar, özellikle kış aylarında ve soğukta (14ºC civarı) muhafaza edildiği takdirde birkaç ay gibi kısa bir sürede kristalleşebilmektedir. Bu, balın tüketilmesine engel değildir. Bal, kristalleşmiş haliyle de tüketilebileceği gibi, benmari usulü (45°C'yi geçmeyen sıcaklıkta su dolu bir kabın içinde, suyla doğrudan temas ettirmeden) ısıtma işlemiyle kristaller çözdürülerek de tüketilebilir.

Balın kıvamına ve akışkanlığına hangi faktörler etki etmektedir?

Bal tamamen doğal bir üründür. Özellikleri, mevsime, balın elde edildiği yöreye, çiçeklere, hatta arıların cinsine göre değişir. Bu anlamda; kıvamı, akışkanlığı, aroması ve lezzeti bakımından, standart bir baldan söz edilemez.

Balın Faydaları nelerdir?

• Bal, vitamin, mineral, aminoasit ve enzimler gibi pek çok yaşamsal madde içermektedir.

• Bal, temel karbonhidratların kaynağıdır. İçeriğinde yaklaşık %17 su, %82 karbonhidrat ve % 1 oranında da proteinler, aminoasitler, vitaminler ve mineraller bulunur.

• Bir yemek kaşığı bal, 64 cal enerji sağlayarak kaslar için yakıt görevi yapmaktadır.

• Bitkilerin nektarlarından elde edildiği için, onların şifa veren pek çok özelliğini taşımaktadır

• Balın bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiği, yara ve iltihapların iyileşmesinde olumlu etkiye sahip olduğu bilinmektedir.

• Yapılan araştırmalarda balın, mide-bağırsak sistemi üzerinde düzenleyici etki gösterdiği belirtilmiştir.

• Cilt üzerindeki olumlu etkilerinden dolayı pek çok kozmetik ürünün içeriğinde de bulunmaktadır.

 Hamilelik döneminde bal yenilebilir mi?

Kesinlikle tüketmek gerekir. Hatta bu dönemde bağışıklılık sistemi zayıfladığından ve ilaç kullanımı kısıtlı olduğundan bağışıklılık sistemini güçlendirmek açısından bal tüketimi hamileler açısından da son derece önemlidir.

Bal neden besleyicidir? Neden enerji verir?

Bal, vitaminler, enzimler, mineraller, aminoasitler ve vücut için gerekli yaşamsal değerde diğer pek çok elementi içerir. Bu balı, şekerli ürünlerden ayıran en belirgin özelliktir. Arılar, 1 gram bal için 4.000'den fazla çiçeğin nektarını toplarlar. Bal, binlerce çiçeğin, bitkinin besleyici değerlerini ve şifasını taşır. Kişinin beslenme ve enerji ihtiyacına büyük ölçüde katkı sağlar. 100 gram balda, yaklaşık 304 kalori(kcal) vardır. Öte yandan bal, antioksidan ve antibakteriyel özelliğiyle, vücudun direncini güçlendirir. Sağlığı korumaya yardımcı olur.

Gerçek bal sahtesinden nasıl ayrılır?

İster petek, ister süzme olsun, gerçek balı sahtesinden ayırmak, uzmanlar için bile son derece zordur. Kıvamına ya da rengine bakarak, koklayarak, hatta tadarak balın gerçeğini sahtesinden ayırt etmek neredeyse olanaksızdır. En doğru, sağlıklı ve emin yol, laboratuvar analizidir.

Süzme bal hem sağlıklı, hem avantajlı mı?

Balın petek halinde olması, onun gerçek bal olduğunu kanıtlamaz. Kovan yakınına konan şeker şurubu vb.'nin arılar tarafından bala dönüştürülmesi ile de petek bal elde edilebilir. Bu tür petek ballar çiçeklerin, bitkilerin, doğanın tadını, şifasını içermezler. Laboratuvar analizinin ileri teknoloji, deneyim ve uzmanlık gerektiren pahalı bir işlem olduğu göz önüne alındığında, her bir petek balın, tek tek analizi de pratikte olanaksızdır. Analiz edilmemiş balların ise, sağlık açısından güvenilir olup olmadığını, soframıza nereden, nasıl ve hangi koşullarda ulaştığını bilemeyiz. Üstelik, petek balı ne kadar süzersek süzelim, bir bölümü petekte kalır ve ziyan olur

Niçin bal tüketmeliyiz?

Günlük besin ve enerji ihtiyacımız, özellikle havaların soğumasıyla giderek artıyor. Öte yandan sağlıklı ve doğru beslenme, sağlıklı bir yaşamın olmazsa olmazları arasında yer alıyor. Bal, hem besin değeri, hem insan sağlığına katkıları bakımından, doğal gıdaların önde gelenidir. Benzersizdir. Sağlıklı ve doğru beslenmenin, günlük enerji ve vitamin ihtiyacımızı doğal biçimde karşılamanın en iyi yollarından biri, her gün yeterli miktarda bal tüketmektir.

Gerçek bal bozulmaz, kristalleşebilir?

Yaygın kanının aksine, gerçek bal bazen kristalleşir. Bu, bozulduğu anlamına gelmez. Kristalleştiği haliyle de tüketilebilir; besin değerini kaybetmez. Balı kristalleşme öncesindeki kıvamına getirmek mümkündür: Benmari usulü (45°C'yi geçmeyen sıcaklıkta su dolu bir kabın içinde, suyla doğrudan temas ettirmeden) ısıtmak, kristalleşmenin çözülmesi için yeterlidir. Sahte bal ise kristalleşmez; çünkü içinde doğal özler bulunmaz.

Çocuklar Ne zaman bal tüketmeli?

Vitamin, besin ve enerji değerleriyle bal, yetişkinler için olduğu kadar, çocuklar için de önemli bir gıdadır. İçeriğindeki vitamin, mineral, enzim ve aminoasitler, çocukların bedensel gelişimine önemli ölçüde katkı sağlar, enerji ihtiyaçlarını karşılar ve vücut dirençlerini artırır. Ancak uzmanlar, bir yaşından küçük çocuklara bal yedirilmemesini önermektedirler.