Bir Kentin Yok Oluşunun Başlangıcı (20 Nisan 1915)
Bugün biz Vanlılar için hüzün dolu bir günün yıldönümü. 7000 yıllık Dünyanın en eski 10 şehrinden biri olan kadim Van şehrinin yıkılıp yakılmasına vesile olan Ermenilerin 2. Van isyanının 105.sene-i devriyesi.
Bugün biz Vanlılar için hüzün dolu bir günün yıldönümü. 7000 yıllık Dünyanın en eski 10 şehrinden biri olan kadim Van şehrinin yıkılıp yakılmasına vesile olan Ermenilerin 2. Van isyanının 105.sene-i devriyesi.
Herkesçe bilinen Hıristiyan Türk veya Millet-i Sadıka olarak adlandırılan Ermeniler 1789 Fransız İhtilalinin yaymış olduğu Milliyetçilik akımının etkisi yine Osmanlı Devleti nüfuzunda bulunan diğer azınlıkların ayaklanması ve birer birer bağımsızlığını elde etmesi ve başta Çarlık Rusya olmak üzere Emperyalist devletlerin kışkırtmalarıyla 19.yüzyılın sonlarından itibaren ayaklanmaya başlamışlardır.
Ayrılıkçı Ermeni hareketlerinin temeli 1828 tarihli Türkmen çayı Antlaşması ile atılmış olsa da daha sonraları özellikle Rusya'da ideolojik eğitim almış kişilerin organizasyonlarıyla açılan okullar ve kilisenin çalışmaları ile Anadolu'da yaşayan Ermeni halk çocuk yaştan yetiştirilmeye başlanmıştır. Yapılan bu organizasyonlar 1860'lı yılların başında başlamış olsa da meyveleri1870'li yıllardan itibaren alınmaya başlamıştır.
1878 Berlin Antlaşması ile ilk defa''Ermeni Sorunu''siyasal bir boyut alarak uluslar arası hüviyet kazanmıştır. İşte bu minvalde Ermeni ayrılıkçı hareketlerinin Anadolu'da özelliklede Doğu Anadolu'da nüfuz merkezi Van olmuştur. Van şehri oransal olarak Ermenilerin Osmanlı Devleti içinde en fazla yaşadığı şehirlerin başında gelir. Sınır şehri oluşu da o günün koşullarında örgütlenme açısından Van kentini oldukça stratejik hale getiriyordu.
1896 1.Van İsyanı başarısız olmuştu. Çünkü her anlamda daha hazır değildiler. Gerçi bunu kendileri de biliyorlardı. Amaç büyük isyana hazırlıktı. Anadolu’da yaşayan özellikle vatansever Ermenilere de bir nevi gözdağı vermekti. Çünkü onlara göre kendi yanlarında olmadıktan sonra Ermenilerin de Müslümanlardan farkı yoktu.
Dünyadaki siyasi ve ekonomik konjonktür Ermeni ayrılıkçı hareketi için gün geçtikçe daha uygun zemin oluşturmaya başlamaktaydı. Bunun bilincinde olan Ermeni komitacılar Doğu Anadolu kentlerinde kendi ırkdaşlarını örgütlemeyi hızlandırmakla beraber silah sevkiyatını da yoğunlaştırmışlardı. Bu çalışmaların Van ayağını örgütleyen ise Aram Manukyan idi.
Aram Manukyan 1879 doğumlu, eğitimini Rusya'da almış Taşnak Sütyun örgütünün önemli şahsiyetlerinden biriydi.1904 yılından itibaren Van köylerinden başlayarak halk üzerinde ideolojik eğitimler veren, İran üzerinden Van şehrine silah sevkiyatını organize eden bir komitacıydı. Bu komitacının faaliyetleri 1911 tarihinde Van belediye başkanı Bedros Kapamacıyan tarafından deşifre edilince İsviçre'nin Cenevre şehrine kaçmak zorunda kalmış ancak 1912'de tekrar bölgeye gelerek faaliyetlerine başlamıştır.
