Çalık Sokak şimdi kimin umrundadır? Belki çoğumuz adını ilk kez duymuşuzdur. Oysa değerli hocamız Yard. Doç. Dr. M. Sedat BEKİROĞLU'na sorarsanız, size sevinçle, oradaki iki katlı ikiz Van evlerinin koruma altına alındığını söyleyecektir.
Eski Cezaevi Sokağı'nın İki Nisan Caddesi'ne ulaşmadan önce tarihe akan bir koludur. Daha sokağın başında, tek katlı, toprak damlı bir ev sizi karşılar. Çalık Sokak, bahçeli evlerini hâlâ koruyan nadir sokaklarımızdan.
Bir başka ülkede olsalar, muhtemelen aslına uygun restore edilir ve kültür sokağı haline getirilirdi. İnsanlar ikiz evlerinin ulu ağaçlarının geniş gölgelerinde oturur, sırtlarını yüksek kerpiç duvarların serinliğini dayar, kitap okur, sohbet ederlerdi. Odalarında edebiyat toplantıları yapılırdı… Belki kısa süren Van yazlarında, ikiz evlerin bahçesinde konserler verilirdi.
Karşılarındaki arsadaki iki Van evinden biri, tamirhane haline getirilmişti. Diğeri enfes kapısı ve demir işçiliğiyle ağaçların müşfik dalları altında, nakışlı bir hatıra gibi duruyordu… Yıkıldı.
İkiz evlerin hemen doğusunda, beyaz badanalı tek katlı ve asil bir ev hatırlıyorum. Yanılmıyorsam kapısının üstündeki enfes geleneksel demir süslemelerinde "1937" tarihine rastlıyorduk.
Çalık Sokak, Zübeyde Hanım Caddesiyle buluştuktan sonra da bahçelerinin b ve geleneğin tarihiyle akmaya devam eder. Çalık Sokak'ın Girne Sokağı ile buluştuğu yerdeki, bir avuç yeşilliği ile gölgeli tek katlı, çatılandırılmış , kerpiç Van evinin , küçük camlı beyaz çıkması ve beyaz kapısı değil miydi, aynı evin üç resmini yapmaya beni iten? O evin yanındaki tek katlı, çıkmasına asma sarılmış bir başka ev de artık yok…
Çalık Sokak, aklını küçük toplumun hırçınlığına veya kör bir para hırsına teslim etmemiş herkes için ciddi bir Türk sanat ve mimarlık tarihi açık hava müzesidir.
Halden bir anlayan bir dostunuzla Çalık Sokak'ta şöyle bir gezindiğinizde, kim bilir… Belki kerpiç evlerinin pencerelerinden kanatlanan bir Van türküsünün hatırası sizi de eski günlere alır, götürür.
"Eski hamamın üstüyem…"
