Çalışan kadınlara birçok hak tanınıyor

Sosyal güvenlik sistemi, çalışan annelerin yükünü hafifletmek için önemli imkanlar sağlıyor. Bu kapsamda yapılan özellikle 3 farklı ödeme ailenin bütçesini de rahatlatıyor. Kadınların iş hayatında daha fazla yer alabilmesi için devlet tarafından kadınlara birçok hak tanınıyor.

Ama bazı anneler, iş yerinde hangi haklarının olduğunu bilmediği için, sağlanan kolaylıklardan da yararlanamıyor. İşte anne ve anne adayları başta olmak üzere, iş hayatında kadınlara tanınan haklar...

Sigortalı kadın çalışanların doğum sürecinde toplam 16 haftalık (16x7=112 gün) izin hakkı var. Çoğul gebelikte (ikiz) bu süreye 2 hafta daha ekleniyor. Hamilelik süresince periyodik kontrollerde izin alınabiliyor.

Anne, doğum izninde geçen süreler için de devletten para alıyor. Buna doğum izni (rapor) parası deniyor. Devletin karşıladığı bu paranın hesabında ise normal doğumlarda 112 günlük süre dikkate alınıyor.

Doğum parası hesabında, anne adayının o anda çalıştığı işyerinden aldığı brüt ücret dikkate alınıyor. En düşük tutarı da asgari ücretin brütü belirliyor. 1 Temmuz 2023 itibarıyla en düşük brüt asgari ücret 13 bin 414 lira olmuştu.

Dolayısıyla 1 Ocak 2024’e kadar en düşük ücretle yani asgari ücretle çalışan bir annenin doğum parası 33 bin 386 lira olarak uygulanacak. Ocak-temmuz arasında bu tutar 25 bin lira civarındaydı. Para annenin adına açılan Ziraat Bankası hesabına doğum izni bittikten hemen sonra yatırılıyor.

Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi yatırılmış olmalı.Doğum izni başlamadan önce işten ayrılanlar bu ödeneği alamıyor. Kadının işyerindeki sigortalılık halinin devam etmesi gerekiyor.

Rapor süresince yani 112 gün içinde işyerinde çalışmıyor olmak gerekiyor.Kadın çalışan, doktordan alacağı raporu işyerine teslim etmekle mükellef. Diğer işlemler işyeri tarafından yapılıyor.

İkinci ödeme çocuk parası. 15 Mayıs 2015’ten sonra doğum yapan tüm annelere çocuk parası verilmeye başlanmıştı. Yeni doğan çocuk yardımı için TC kimlik numarasıyla ‘aile.gov.tr’den başvuru imkanı var. Ayrıca Aile Bakanlığı il müdürlüklerine, ilçede ise kaymakamlıklara da başvuru yapılabiliyor. Bu kapsamda;

ilk çocuk için 300 lira

ikinci çocuk için 400 lira

üçüncü çocuk için 600 lira ödeniyor.
Üçüncü ödeme ise süt (emzirme) parası. Söz konusu ödeme için anne veya eşinin SSK veya Bağkur’lu olması ve en az 120 gün priminin bulunması yeterli. SGK il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine 5 yıl içinde başvuru yapılırsa ödeme alınabilir.

Bu ödeme her yılbaşında, yıllık enflasyon (TÜFE) oranında artıyor. 1 Ocak 2023 itibarıyla emzirme ödeneği 520 liraya yükselmişti. 2024 itibarıyla 850-900 liraya çıkabilir.

Doğum yapan kadın sigortalı değilse ödeme sigortalı eşe yapılıyor. Bir kerelik verilen bu ödeme için SGK il müdürlüğüne, sosyal güvenlik merkezine başvuru yapılabilir.

Çocuk sahibi olan kadınlar için 2016 yılından bu yana ‘Yarım Çalışma Ödeneği’ uygulaması yürütülüyor. Uygulamaya göre; SSK’lı çalışırken doğum yapan kadınlar, analık izni sonrasında birinci doğumda 2 ay (15+15 gün), ikinci doğumda 4 ay, sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle yarım gün (part-time) çalışıp tam maaş alabiliyor.

Engelli çocuğu olanlarda ise bu süre 12 ay. Ödeneğin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı (13.414/30=447.13 lira) kadar oluyor.

Bu durumda devlet asgari ücretle çalışan anneye 6 bin 260 lira (447.13 lira x 15 gün) ödeme yapıyor. Öte yandan aylık net maaşın (11 bin 402 liralık asgari ücretin) yarısını yani 5 bin 701 lirayı da her ay işveren ödüyor.

Bu haktan yararlanmak için analık izninin yani 112 günlük sürenin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde en yakın İşkur şubesine ‘doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi’ ile başvuruda bulunmak gerekiyor.