Çevre yolunda son viraj dönülürken

Nüfusu göçlerle aratan, konut ve iş yeri sayısı çoğalan Van’ın kadim kent kimliğinden, görünümünden eser yok artık.

Bahçeli toprak evler gidiyor, yerine birebirine benzeyen zevksiz binalar dikiliyor. Van’a birkaç yıl önce gelen biri yürüdüğü şirin mahalle ve sokakları ikinci gelişinde  bulamiyor, tanıyamıyor.

2011 depreminden sonra TOKİ konut alanları ve yeni yerleşim yerleriyle birlikte Edremit’ten Yüzüncü Yıl Üniversitesi Zeve Kampusu’nun bulunduğu Bardakçı Mahallesi ve Erek dağı eteklerine kadar yayılan geniş Van ovasında farklı bir Van şekillenmeye başlandı. 

Kentimiz Van Gölü’nün olduğu Erciş ve Edremit yönlerine doğru genişliyor. Yeni yükselen binaların pencereleri artık Van Gölü’ne bakıyor. Gölün muhteşem güzelliğini yeniden keşfeden Vanlılar yüzlerini Van Gölü’ne dönüyor. Ama bataklığa dönen, kötü kokular yayarak hızla kirlenerek yok olma tehlikesi yaşayan gölün  yok oluşunu kimse görmüyor.

Büyüme sürüyor.

Şehrin en büyük ve merkez ilçesi İpekyolu ilçemize Şabaniye Mahallesi ile sınır olan, 18 Km mesafedeki Edremit kent merkeziyle birleşmiş durumda. 40 Km mesafede olan Gevaş  da fazla değil 15-20 yıl içinde kent merkeziyle birleşecek.  21 Km mesafedeki Gürpınar Van arasında Kurubaş tepesi gibi doğal engel olmasaydı Gürpınar yıllar önce şehir merkeziyle bütünleşerek çok hızlı şekilde gelişmiş olacaktı. İskele caddesinin sağından itibaren geniş bir alanı, çok sayıda mahalleyi sınırları içine alarak 2012 yılında Van’ın Büyükşehir olmasıyla birlikte yeni kurulan Tuşba ilçemiz şehir merkeziyle iç içe geçmiş 3 merkez ilçemizden biridir.

Çarpık yapılaşmayı, hormonlu büyümeyi, çağdaş şehirleşme anlayıştan uzak birbirinin kopyası çakma mimariye sahip binaları,  kent içinde sıkıştığını iyiden iyiye hissettirmeye başlayan Organize Sanayi Bölgesi ve Sanayi Siteleri gerçeğini görmezden gelerek yok sayarsak Van’ın büyüdüğünü söyleyebiliriz. 

Evet, Van büyüyor ama şehirleşemiyor.

Zira modern yaşanılır planlı şehir olmak başka şeydir. İrileşerek, kalabalıklaşmak, köy kent olmak başka bir şeydir.

Şehirlerde insanı mutlu edecek, sosyal donatılar, planlı yollar, bahçeler, parklar, kültür alanları bulunur. Köy kentte ise insanı daraltan, ranta dayalı çirkin yapılaşmalar, yagmalr, isgaller, zevksizlikler olur.

Şehirleşmede doğaya, çevreye ve insanlara özen , kültür ve sanata özlem, yasa ve kurallara saygı  olur. Köy kentleşmede ise herkes kendi kuralını koyar, göl kirlenir, kirletilir ve yaşam tek düze olur.

Modern, çağdaş şehir; planlı yapılaşma, yol, su, doğa, kültür, sanat nihayetinde mutlu insanlarin ortak yaşam merkezidir.

Van gibi sancılı, sorunlu büyükşehirlerin kent içi yollarının yanında çevre yoluna ihtiyacı var. Zamanında açılan kent içi ve  çevre yolu planlı gelişmeyi, sağlıklı büyümeyi etkileyerek kentin gelecegini, kaderini değiştirir.

Şehir trafiğini aksatmamak amacıyla yerleşim yerinin dışından geçen ve şehir yollarına bağlanan, yaya dolaşımına kapalı ana yollar çevre yolu olarak tanımlanıyor.

Bu anlamda 2010 yılında yapımına başlanan Van için önem taşıyan Edremit- Kalecik çevre yolu ile ilgili önceki gün iki önemli gelişeme yaşandı.

Birincisi çevre yolu yapımında  Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yetkilendirilmesi. İkincisi çevre yolunda uygulanacak olan 18. Madde İmar Uygulamasını kapsayan alanda bulunan mera vasıflı taşınmazların tahsis değişikliğinin Van Valiliği Mera Komisyonu Başkanlığınca kabul edilerek mera vasfının kaldırılması.

Ak Parti Van milletvekilleri Beşir Atalay ve Burhan Kayatürk’ün girişimleri neticesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı hazırlanan Bakanlar Kururlu kararının Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından onaylanarak Resmi Gazete de yayınlanmasından sonra çevre yolunda Van Büyükşehir Belediyesi aradan çıkarılmış oldu. Tüm yetki Çevre ve Şehir Bakanlığı’na verildi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğü arasında yapılan protokol gereğince Van ve Çevresi Revizyon ve İlave İmar Planlarına dayalı olarak, planın çevreyolu etrafında kesinleştirilen kısımlarında 5 etap halinde imar uygulaması planlanarak ihale edilmişti. Bunlardan 1. ve 2. Etaplar kesinleştirilerek yürürlüğe konmuş. Diğer etaplarla ilgili olarak düzenleme sınırları içerisinde mera vasıflı arazilerin bulunması ve Mera mevzuatında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile ilgili bir düzenleme bulunmayışı nedeniyle imar uygulaması işlemi sonuçlandırılamamıştı.  

5 etap halinde imar uygulaması planlanarak ihale edilen çevre yolunda şimdi yeni bir dönem başlıyor.

Kanun Hükmünde Kararnamede Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 3 yıl süreyle yetkilendirilmesi,   Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca onaylanan çevre yolu bölgesindeki imar planlarının, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının izni ve onayı olmaksızın 10 süreyle değiştirilemeyecek  fıkraları  altı çizilmesi gereken konulardır.

İlimizde 2011 yılında meydana gelen birkaç gün sonra 5. yıl dönümünü anacağımız deprem afeti nedeniyle, güvenli, sağlıklı ve yaşanabilir yeni yerleşim yerleri oluşturarak şehrin marka değerini arttırmak, gelişmesine katkı sağlamak ve oluşturulacak yeni yerleşim yerinde kamu yatırımlarını gerçekleşmesinin önünü açmak amacıyla hayata geçirilmesi planlanan çevre yolu Van’a yeni kazanılmalar, rahatlamalar sağlayacaktır.  Emeği geçen herkesi kutluyoruz.

Ancak birde uyarımız var.

Çevre yolu 8-10 yıl önceki Van’ın nüfusu, araç trafiği gelişme durumuna göre projelendirilmiş, 2010 yılında ilk  iki etabın yapımına başlanmıştı. Şimdi aradan 7 yıl, iki büyük deprem geçti.  Van’ın yapısı, yol ihtiyaçları  beklentileri değişti. En küçük örnek çevre yolu güzergahı çevresinde binlerce konut yapıldı.  Birçok kurum yer değiştirdi.

Van 10 yıl önceki Van değil.

Çevre yolu ile ilgili imar planında değişiklik yapmaya yetkeli kılınan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 18. Madde uygulamasında mağdur yaratmamak ve kentin bugünkü çevre yolu ihtiyacını işin başında karşılamak üzere yol kodunu daha yukarıya taşımalıdır.

İkincisi çevre yolu Çiçekli den başlayarak Edremit’in üst yamaçlarından hazine arazisi olan bölgeden geçirilmelidir. Bu değişim bugün gerçekleştirilmez ise emeklre, kaynaklara yazık olu ve  proje geecek amacına ulaşmaz.

Bu arada 18. Madde uygulaması ile mağdur olacaklarını belirten hak sahiplerine kulak verilmelidir.  Endişeli olan bu vatandaşlarımız hakli olarak diğer kentlerde çevre yolu yapılırken uygulanan istimlak işleminin Van’da da gerçekleştirilmesini istiyorlar.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın çevre yolunu yaparken vatandaşlarımızı mağdur etmeyeceğine inanıyorum. 

Elinde bir miktar arsası bulunan güçsüz insanlarımızı uzlaşamayacakları, tanımadıkları birleriyle arsalarında ortak etmek yeni sorunlara yol açar. O nedenle 18 Madde uygulamasında  bölgemizin sosyal gerçekler de dikkate alınması gerekir.

Yol medeniyettir.

Yeni açılan yollar yeni bir umut yeni bir heyecandır. Mağduru az,  kazananı çok olan yeni yol yapımı sonuçta herkesi huzur ve barışa ulaştırır.