Ercişli Aşık Emrah’a Büyük Saygısızlık

 Hacı Yılmaz

17. yüz yılda yaşamış hikâyeleri arasında geniş bir coğrafyada bilinen ünlü saz şairi Âşık Ahmet’in oğlu  Vanlı- Ercişli Emrah’ın Erciş Çelebibağı Kale mezarlığında bulunan mezarı tahrip edilerek mezar taşları ve mezarı başında bulunan tanıtıcı levhası yerinden sökülerek kaybolması Van ve Erciş’te tepki ve üzüntüyle karşılandı.  Araştırmacılar, halk ozanları ve vatandaşlar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Van Valiliği,  Yüzüncü Yıl Üniversitesi,  Van Büyükşehir Belediyesi, Erciş Kaymakamlığı, Erciş Belediye’sinin ünlü halk ozanı Emrah’ın manevi şahsiyetine, mezarına ve eserlerine sahip çıkılması için çalışma başlatılmasını istediler. Ercişli Aşık Emrah’ın mezarının adeta ortadan kaldırılmaya çalışıldığını belirterek olaya tepki gösteren vatandaşlar Emrah’ın edebi kişiliğine uygun yeni anıt mezarın yapılması gerektiğini ifade ettiler.

“Kimler tarafından tahrip edildiğini bilmiyoruz”

Ercişli Aşık Emrah’ın mezarının tahrip edilmesinden dolayı büyük üzüntü yaşadığını söyleyen Ercişli araştırmacı, yazar Selahattin Koşar, Ercişli Aşık Emrah’ın mezarının kimler tarafından tahrip edildiğini bilmediklerini, Erciş’in tarihi yapılarının her geçen gün insan eliyle yok olmaya yüz tuttuğunu belirterek, “Âşık Emrah 16 ila 17. Yüzyıllar arasında Erciş’te yaşamış Türk Halk Edebiyatı’nın meşhur saz ve söz şairlerindendir. Dilden dile dolaşarak gelen yüzlerce şiiri ve Erciş Kalesi beyi Miroğlu Ahmet’in kızı Selvihan’a olan sevdası sebebiyle diyar diyar dolaşmasını anlatan değişik hikâyelerinin günümüze ulaşması Emrah’ı hafızalarda diri tutmuş ve günümüze kadar ulaştırmıştır. Karangu, Emrah’ın doğup büyüdüğü küçük bir mahalledir. Günümüzde Erciş Yatılı Bölge Okulunun olduğu yerde bulunmaktaydı. Eganis ise Erciş’e bağlı bir köy idi, 1841 yılında Van Gölü suları Erciş Kalesine doluşmaya başlayınca Erciş, Eganis’e taşındı. Gönenli Göl ise Ercişli Emrah’ın Van Gölüne verdiği isimlerden biridir. Selvihan’ın Erciş’te iken yaşadığı yer göl yakınında olduğundan eski, Türkçe de mutlu-huzurlu anlamlarına gelen “gönen” adını kullanmıştır.

 “Tarihi yapılar göz göre göre tahrip ediliyor”

Emrah ile ilgili festival, şiir yarışmaları düzenlendiğini ifade eden Koşar,” Ercişli Aşık Emrah’ın mezarının yanı sıra Erciş’te bulunan Zortul Kümbeti, Kadem Paşa Hatun Kumbeti gibi tarihi değer taşıyan yapılar da göz göre göre tahrip ediliyor. Van’ın, Erciş’in çok önemli değeri olan türkülere konu şiirleriyle Dünya’da ve Türkiye’de adından söz ettiren adına çeşitli etkinlikler düzenlenen her yerde büyük saygınlık gören Ercişli Aşık Emrah’ın mezarının tahrip edilmesi acı vericidir.  Mezarın tahrip edilerek mezar taşını ve levhanın da sökülerek götürülmesinin hangi amaçla kimler tarafından yapıldığını bilemiyoruz.  Mezarı yok edilebilir ama geride bıraktığı eserler ile Emrah binlerce yıl yaşamaya devam eder. Dünyaya mal olmuş ünlü halk ozanına sahip çıkılması gerekiyor. Özellikle Kültür ve Turizm Bakanlığı Erciş’te yeni bir anıt mezar yapmalı,  YYÜ de ozanın ismi edebiyat fakültesinde uygun bir yerde yaşatılmalıdır. Van Valiliği, Büyükşehir Belediyesi, Erciş Kaymamalığı ve Belediyesinin Emrah’ın manevi şahsına, mezar ve eserlerine sahip çıkmalıdır. Emrah, Van için, Erciş’in kültürel değeridir. Mezarın tahrip edilmesi yanında mezar başında yer alan tabela da sökülerek yok edilmiş.  Değerlerimiz her geçen gün yok olmaya yüz tutuyor. Kaldı ki Ercişli Emrah’ın şiirlerinde Allah, Peygamber, doğa, insan, Van, Erciş sevgisi ve barış kardeşlik var. Bunlar sevginin sembolü olmuş Emrah’a yakışmadı. Ama unutulmamalıdır ki, toplumlar yaşadıkları yerin tarihine, kültürlerine ve değerlerine verdikleri önem,  gösterdikleri saygı ile kıymet görürler” ifadelerini kullandı.

 “Emrah Van’ın, Erciş’in önemli bir değeridir”

Vanlı-Ercişli Emrah’ın Çelebibağı Kale mezarlığında bulunan mezarlığının tahrip edilmesi, isminin bulunduğu levhanın sökülmesinden üzüntü duyduğunu belirten Ercişli Halk Ozanı Ahmet Poyrazoğlu ben büyük halk ozanı Emrah’ın geç kalmış çırağıyım. Emrah Türk ve Dünya halk edebiyatının mihenk taşlarından biridir. İlk Emrah Vanlı-Ercişli Emrah’tır. Emrah’tan önce aşık Emrah diye bir aşık yoktu. Ondan sonra 7-8 tane aşık Emrah mahlasını kullanmış. Bunlardan bir tanesi de 200 yıl sonra gelen Erzurumlu Emrah’tır. Yani Erzurumlu Emrah Erciş’ten 200 yıl sonra geliyor.  Van’da kurulması gereken üniversite Erzurum’da kurulunca Atatürk Üniversitesi Ercişli Emrah üzerine Van, Erciş ve diğer yerlerde yaptığı araştırmalarda elde ettiği şiirlerin büyük bir çoğunluğunu maalesef Erzurumlu Emrah diye kayıtlara geçirmiş. Ancak daha sonra bu şiirlerin Ercişli Emrah’a ait olduğu belgelendi. Dolaysıyla Emrah Van’ın Erciş’in önemli bir değeridir. Böylesine önemli bir değerin mezarının tahrip edilerek isminin bulunduğu levhanın da yok edilmesi çirkin bir olaydır. Kim yaparsa yapsın bu saldırı Van’ın, Erciş’in, Türkiye’nin nihayet insanlığın ortak kültürel mirasına yapılmıştır” diye konuştu.

 “Şahbağı ismi geri verilmelidir”

Öğretmenlik mesleğinin yanı sıra halk ozanı/aşıklık geleneğini sürdürdüğünü dile getiren Ahmet Poyrazoğlu,  “Ercişli aşık olarak Emrah’ın geç kalmış çınarıyım. Ercişli Emrah’ın şiirlerini, hayatını Türkiye ve çeşitli ülkelerde davet edildiğim toplantılarda, festivallerde sazımla çalıp söyleyerek, anlatarak tanıtıyorum.  1604’te Şahabbas Van kalesini kuşattığı zaman Emrah 18-20 yaşlarındadır. Van kalesinin önündeki Şahbağı şimdiki ismi Beyüzümü  olan o dönem askerlerin gittiği bir bağ korunmadığı için yok edildi.  Şahbağı ismi Şah Abbas isminden gelir. Şahbağı Ercişli Emrah’ın şiirlerine konu olmuştur.  Şahbağı isminin geri verilmesi gerekir. Emrah türküleri en çok söylenen ve en çok türkü yapan aşığımızdır. Böyle bir değerin mezarına saldırı yapılması yakışıksız, yanlış ve üzücü bir durumdur.  Kültür Bakanlığı, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Emrah’a sahip çıkmalıdır. Çünkü Emrah bu toprakların özüdür” dedi.

“Flamingoya şiir- türkü nasıl yazılsın ki”

Ercişli Emrah’ın yaşamını,  şiirlerini anlatan iki kitap çıkardığını dile getiren Ahmet Poyrazoğlu,  Emrah ile Selvihan hikâyesini araştırarak eser haline getirdim. Eser 5 bin adet basılarak dağıtıldı.  Van destanı en önemli eserlerindendir. Emrah Van aşığıdır Turnalar eserinde şöyle der: Kalkın turnam kalkın Van’dan sökülün/Erdiş’in gölüne inin dökülün/Malazgirt bey’inden korkun sakının/ Onlar avcı sizi vurur turnalar.  Bu en çok bilinen bir eserdir.  Allı turnalara verilen flamingo ismi çok yanlıştır.  Flamingoya nasıl şiir- türkü nasıl yazılsın ki. Kültür emperyalizmi denilen şey budur” dedi

 “Emrah’ı dünya tanıyor ama Vanlılar sahip çıkmıyor”

Emrah’ın Doğu Anadolu’da birliğin, kardeşliğin sevginin, aşkın, doğanın şairi olduğuna dikkat çeken Poyrazoğlu, “  Emrah Avrupa’da olsaydı, burada yapılan çirkinlikler orada yapılsaydı  dünya yerinden oynardı.  Emrah’ın tahrip edilen mezarı Çelebibağ’ında sit alanı içerisinde yer alıyor. Kültür Bakanlığı veya diğer kurumlar mezarı yapamazlarsa Emrah’a aşık olan, saygı gösteren insanlarımız var onlar mezarlığı anıt şeklinde yapmaya hazırdırlar. Geçmişte belediye başkanı Fatih Çiftçi tarafından yapılan heykel yenilenerek Erciş girişine yerleştirilmelidir. Emrah’ı dünya tanıyor ama Vanlılar sahip çıkmıyor. Emrah’ın mezarının tahrip edilmesine, Emrah’a gereken değerin verilmemesine üzülüyorum” dedi.

“Emrah’ta, Faki Teyran’da bizim değerlerimizdir”

Emrah’ın Van, Erciş, doğa ve insan sevdalısı olduğunu bütün şiirlerine bu duygusunu yansıttığını söyleyen Poyraz oğlu, “Emrah bir şiirinde Van’a Erciş’le olan bağını şöyle anlatır; Senin o gözlerin kanlıdır kanlı/O maral bakışan kim kurban olsun/Aslını sorarsan Erdişli, Vanlı/O Türkmen gezişen kim kurban olsun. Dünya kültür mirasının değeri olan Emrah’ın operası dahi yapıldı. Türkiye ve Moskova’da sahnelenen operanın müziklerini yapmak bana nasip oldu. Sonuç olarak Emrah’ta Faki Teyran’da bizim değerlerimizdir. Ayrım yapmadan bütün değerlerimize sahip çıkılmalıdır” diye konuştu.