EYT'li milyonları ilgilendiren gelişme

EYT'de aylık bekleyenleri yakından ilgilendiriyor. EYT başvurusunda bulunup da emekli aylığı henüz bağlanmayanların e-devlet veya çağrı merkezi üzerinden bunun nedenini sorgulamasında fayda bulunuyor. Öte yandan uzmanlar EYT ile ilgili merak edilen sorulara cevap verdi.

Hürriyet'ten Noyan Doğan EYT ile ilgili merak edilen sorulara cevaplayarak dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında vatandaşı uyardı.

Soru: 22 Temmuz 2022 günü yeni işime başladım. 27 Mart 2023 günü EYT hakkımı kullanmak için işverenim işten çıkış giriş yaptı. 28 Mart 2023 işe girişim yapıldı. 22 Temmuz 2023’de bir yılımı tamamladığım için yıllık izin hakkım var mı? EYT’den dolayı giriş çıkış yaptığımdan izin hakkım sıfırlandı mı? Burak A.

Cevap: Eğer işyerinden tüm haklarınızı alarak işe devam ediyorsanız, işveren ile yaptığınız yeni iş sözleşmesi kapsamında 28 Mart 2023’te ilk kez işe giriyormuş gibi olacak ve bir yılı doldurduktan sonra yani 28 Mart 2024’te izin hakkı elde edeceksiniz. Haklarınızı almadan emekli olup, çalışmaya devam ediyorsanız o zaman bir yılını tamamladığınız için izin hakkınızı da elde etmiş oluyorsunuz.

Soru: 4.3.1977 doğumlu devlet memuruyum. 1997 yılında 4/A’lı olarak çalışma hayatım başladı. 2011 yılından bu yana da emekli sandığına tabi olarak çalışıyorum. Şu anda prim gün toplamım 7643’tür. Bu bilgiler ışığında EYT kapsamına giriyor muyum? Murat E.

Soru: 4.3.1977 doğumlu devlet memuruyum. 1997 yılında 4/A’lı olarak çalışma hayatım başladı. 2011 yılından bu yana da emekli sandığına tabi olarak çalışıyorum. Şu anda prim gün toplamım 7643’tür. Bu bilgiler ışığında EYT kapsamına giriyor muyum? Murat E.

Soru: Mühendislik stajımı bir kamu kurumunda ulusal staj programı kapsamında tamamladım. Alacağımız ücret konusunda bir bilinmezlik var bizi bu konu hakkında bilgilendirir misiniz?Oğuzhan B.

Cevap: Asgari ücrette yapılan artışla birlikte staj ücretleri de arttı. Kamu kurumunda staj yapanlar temmuz ayından itibaren 11.402 lira, yani asgari ücret kadar maaş alacak.

Soru: Kök maaşım 6.000 TL. Ek ödeme ile beraber 7.500 TL ‘ye tamamlandı. Temmuzda almam gereken yeni zamla maaşım 9.750 TL olması gerekiyor ama ben 7.800 TL maaş aldım. Bu konuda bilgi verir misiniz? Mustafa Ş.

Cevap: Kök maaşınız 6.000 TL. Emekliler Temmuz ayında yüzde 25 zam aldı. Buna göre zamlı maaşınız 7.500 TL oldu. Yüzde 4 ek ödeme alıyorsunuz. Ek ödeme de zamlı maaşınız üzerinden hesaplanıyor. Buna göre de 7.500 TL üzerine yüzde 4 ek ödeme eklendiğinde alacağınız maaşınız 7.800 TL oluyor. Maaş hesabınızda bir yanlışlık yok. Siz hesabı, en düşük emekli aylığı tutarı 7.500 TL üzerinden yüzde 25 zam uygulayıp, üzerine de yüzde 4 ek ödeme ekleyip, hesaplıyorsunuz. Yanlışlık buradan kaynaklanıyor.

Soru: Özel sektörde 30 yıldır çalışmaktayım. Kıdem tazminatını hak ediyorum, fakat düşük olan kıdem tazminatı tavanı dolayısıyla hak ettiğim 30 yıllık emeğimin karşılığının bu olduğuna inanmıyorum. Kıdem tazminatı tavanı üzerinde ödeme yapılmasını talep edebilmem için izlemem gereken yol nedir? Ela D.

Cevap: Kıdem tazminatında tavan uygulaması bulunuyor. Buna göre kıdem tazminatlarının yıllık miktarı en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemiyor ki, bugün için bu rakam 23.489 lira olarak açıklandı. Özel sektörde işveren isterse çalışanına bu rakamın üzerinde kıdem tazminatı; yani, isterse çalışanın brüt ücreti üzerinden tazminat ödeyebilir. Ancak tavanı aşan kısmı gelir vergisi ve sigorta primine tabi tutulur ve işveren bunları ödemekle yükümlüdür.

Kıdem tazminatı tavana kadar olan tutar vergiden muaf tutulmuştur. Tavan aşıldığı andan itibaren vergi ödenmesi gerekir. Bu nedenle işverenler kıdem tazminatını tavan üzerinden ödemeyi tercih eder.

Öte yandan emeklilik işlemleri tamamlananlar peşin ödeme, emekli aylığı, bayram ikramiyesi ve promosyon dahil tüm haklarını alıyor. Mart ayında müracaatta bulunup emekli aylığı en düşük emekli aylığına tamamlananlara farkları yatıyor.

Sabah gazetesinde yer alan habere göre; aylıklar ve farklar emeklilik başvurusu yapılırken Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirilen banka hesaplarına yatırılıyor.

Aylık işlemi tamamlanıp banka bildirmeyenler de ikametgâhın olduğu bölgedeki Ziraat Bankası'na giderek kimlik numarası ile aylığını alabiliyor.

EYT ile emekliliğe hak kazananların yaklaşık 1 milyon 665 bini SSK'lı, 88 bin 650'si Bağ-Kur, 496 bini de kamu çalışanlarından oluşuyor.

Başvuru ve aylık bağlanmada SSK'lılar başı çekiyor. İkinci sırada Bağ-Kur'lular yer alıyor. Emekli Sandığı mensubu memurların EYT'ye ilgisinin düşük olduğu görülüyor.

Bu yıl için emekli EYT'den yararlanma hakkına sahip 2 milyon 250 bin kişi olmasına karşın başvuruda yoğunluk olmadı. Özellikle kamuda emekliliği hak edenler emekli olmak istemiyor.

En düşük memur maaşı 22 bin lira olurken kamu çalışanları emekli olup gelirlerinin düşmesini istemiyor.

GSS borcu bulunması SSK ve Emekli Sandığı kapsamındaki sigortalılara emekli aylığı bağlanmasına engel olmuyor.

Ancak Bağ-Kur kapsamında emekli aylığı bağlanacak sigortalıların GSS borcunu ödemesi gerekiyor. Kısmi ve yarı zamanlı çalışanlar için primler tamamlanabilecek.

SGK mevzuatına göre 2008'den sonra isteğe bağlı sigorta priminin sigortalılık süresine sayılması için 12 ay yatırılması gerekiyor. Emeklilik dilekçesi de borcun ödendiği tarihte geçerli olacağı için emekli aylığı borcun ödendiği tarihi takip eden ayın başında yatacak.

Sigortası 30 Nisan 2008 tarihinden sonra başlayanlar, ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanların hangi statüden emekli olacakları ise tüm çalışma yaşamları boyunca en çok çalıştıkları statüye göre belirleniyor.

Emekli aylığı bağlanırken prim günü, aylık bağlama, prime esas kazanç tutarına bakılıyor. Son 10 yıl veya son 5 yıllık kazanç tutarı, 2000 öncesi çalışmalar dikkate alınıyor.

Çalışırken kazancı yüksek bildirenlerin son on yıl ortalaması, düşük bildirenlerin de 5 yılın ortalaması dikkate alınıyor.

Doğum, askerlik gibi hizmet borçlanması, borçlanmanın yapıldığı statüdeki günlere ya da çalışılan sigorta koluna eklenecek.

Bugün itibariyle SSK'lı çalışanın yaptığı askerlik borçlanması bu sigorta kolu günlerine sayılacak ancak askerliğin yapıldığı dönemin prim gününe eklenecek.

Askerlik borçlanmasının son 7 yıl hesabına dâhil edilmesi için askerliğin de aynı dönemde yapılmış olması zorunluluğu bulunuyor.

EYT kapsamında sigorta kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl hesabında, emeklilik hesabı 18 yaşından başlayacak. Emeklilik başlangıcı 18 yaşın dolduğu tarih kabul edilmekle birlikte 8 Eylül 1999 öncesi farklı hesaplanıyor.