Ferruh Atakan'ın Van arşivi kitaplaştı Arşivim benimle mezara girmeyecek

Burhan Ergin

Yarım asırdır fotoğrafçılık mesleğini sürdüren Ferruh Atakan’ın 1915 yılı öncesi ve sonrası Van resimleri Vali Ozan Balcı’nın talimatlarıyla Büyükşehir Belediyesi tarafından kitap haline getirilerek kurumlara ve vatandaşlara ücretsiz dağıtılıyor.

Geçmişten Günümüze Şehri Van ismiyle yayınlanan, 310 sayfadan oluşan ve kentin farklı noktalarından farklı tarihlerde çekilen asırlık fotoğrafların yer aldığı kitapta eski Van Kalesi resimleri, eski Van şehrinin görünümü, eski Van’ın mahalleleri, Hüsravpaşa Camii, Akdamar Adası, Van’da fayton geleneği, ulaşımda kullanılan ilk taşıtlar, tarımda kullanılan ilk biçerdöver makine, İskele Caddesi, Van Belediye Başkanları Salih Türkoğlu, Mustafa Altaylı, Tayyar Dabbağoğlu, Cumhuriyet Caddesi, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve İran Şahı M. Rıza Pehlevi’nin Van ziyareti ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Türkiye-İran Bağlantısı açılış töreni resimleri, Van hava yolu ulaşım fotoğrafları, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Celal Bayar, Nihat Erim, Başbakan Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Alparslan Türkeş’in Van ziyareti resimleri, Van’ın düğün geleneği, halk oyunları, hıddırellez töreni, resmi bayramlar, boks takımı, futbol takımı, 1923-2022 yılları arası Van’da görev yapmış valiler, belediye başkanları, Van eşrafları ve Vanlı simalar bulunuyor.

“Kitabın Van’a kazandırılması için çok mücadele ettim”

Van’ın fotoğraflarını kitaplaştırmak için büyük mücadeleler verdiğini belirten Atakan, “Ben Ferruh Atakan, Foto Stil’in sahibiyim, yaklaşık 50 yıl fotoğrafçılık yaptım. Foto Stil’in en son kuşağı benim. Yaklaşık 60 yıl fotoğrafçılık yaptım. Bayrağı hep dik taşıdım ve hiç indirmedim. Mesleğe başladığım günden itibaren Van’ın eski fotoğrafları ve fotoğraf makinelerini topladım. Fotoğrafçılığa ilk önce siyah-beyaz resim çekerek başladım. Büyükşehir Belediyesi benim ve eş dosttan aldığım Van’ın eski fotoğraflarını kitaplaştırarak Van’a kazandırdı. Kitapta da fotoğraf aldığım arkadaşlarımın isimlerini yazarak onlara ait olduğunu belirttim.  Bu kitap 7 yılımı aldı. 7 yıl zarfında bir iki kez Ankara’da, İstanbul’da ve il dışındaki ağabeylerimden Vanlı ailelerin çocuklarının arşivlerini kullandım. Örneğin Haşmet Akşener’e de bir kitap gönderdim. Sayın Valimizin çok büyük desteği oldu. Genel Sekreterimiz Mehmet Fatih Çelikel ve birim müdürlerinin çok katkısı oldu. Kadir Türkmenoğlu bana öncülük etti. Ben hepsine çok teşekkür ederim. Van’ın eski fotoğraflarının benimle yok olmasını istemiyordum. Bunların basımı, Van’a kazandırılması için çok mücadele ettim. Hep şunu düşünüyordum. Ben ölürsem arşivim benimle toprağa girecek ama Allah’a şükür Büyükşehir Belediyesi sayesinde bu arşiv kitaplaştırılarak Van’a kazandırıldı. İnanın bu benimle mezara girseydi kaybeden Van olurdu. Çok şükür eserimiz basılarak gelecek nesillere yol gösterecek” dedi.

“Kitabın hazırlanmasında ve basımında emeği geçen herkese çok teşekkür ederim”

Şehri Van ismiyle yayınlanan kitabın hazırlanmasında ve basımında emeği geçen herkese teşekkür ettiğini belirten Atakan, “Şuan bütün kurumlara bu kitap gönderildi. Bin 500 tane basıldı, valilik bana 80 adet tahsis etti. Kitapta 940 adet fotoğraf yer alıyor. Bugün hayatta olmayan çocukları, yakınları tarafından fotoğraf gönderen ve şuan yaşamlarını il içi ve il dışında sürdüren Van sevdalılarına teşekkür ediyor ebediyete irtihal etmişlere Allah’tan rahmet diliyorum. Resimlerini kullandıklarımızın bir kısmı bugün hayatta olmayanlardır. Onların anısına isimlerini de yayınlıyoruz. Kitabı hazırlarken fotoğraf katkısında bulunan Abdurrahman Yörük, Abdurrahman Şahin, Adnan Büyükhergül, Adnan Saatçi, Cevdet Enver Kaya, Cevdet Türkmenoğlu, Faruk Kasapoğlu, Fatih Gültepe, Fevzi Levetoğlu, Hakan Tekdinçer, Haluk Bekiroğlu, Haşim Nuri Sönmez,  Haşmet Sırrı Akşener, İkram Kali, İlyas Kitapçı, Kadir Türkmenoğlu, Korkmaz Karabulut, Masar Arvas, Mehmet Özşahin, Mesut Gül, Metin Gülpınar, Murat Ersin Anlayanoğlu, Murat Tuncer, Mustafa Ezberci, Mustafa Hepkul, Nazmi Saraçoğlu, Nusret Bayram, Oktay Subaşı, Oktay Türkoğlu, Ömer Güleryüz, Ömer Kırcan, Reşat Bayram, Sedat Bekiroğlu, Selçuk Güzeloğlu, Selahattin Direk, Sinan Atmaca, Şahin Türkmenoğlu, Şinasi Kızılaslan, Suat Damgacı, Tahsin Saydan Tayyar Dabbağoğlu, Timurleng Bozkurt, Uygur İlvan, Ümit Kayaçelebi ve Ünal Bulca’ya çok teşekkür ederim. Kitabın basımında desteklerini esirgemeyen sayın Valimiz Ozan Balcı ve ekibine şükranlarımı sunuyorum” diye konuştu.

SEHRİ VAN KİTABININ ÖNSÜZÜ

1949 yılında Van'da dünyaya geldim. 1958-1959 yılında annemin ve babamın vefatından sonra amcamın yanında kalmaya başladım. İlk ve orta okulu Van'da okudum. Eğitim hayatımı Van Erkek Endüstri Meslek Lisesi'nde 3. sınıfta okurken yarıda bıraktım. Okula giderken tatil dönemlerimde fotoğrafçı yanında çalışıyordum. Okuldan ayrılınca fotoğrafçılık mesleğine tam zamanlı başlamış oldum. Yıllarca aynı iş yerinde fotoğrafçıda çalıştım. Bilahare ustamdan fotoğrafçı dükkanını satın aldım. Van'da ilk defa renkli fotoğraf laboratuvarını kurdum. Birçok resim, fotoğraf, sergi ve fuarını gezme fırsatım oldu.

Şuana kadar 25’e yakın fotoğraf sergisi açtım. Yurt dışı gezilerim sırasında fotoğraf makinası müzesi olduğunu görünce bende eski fotoğraf makinası toplamaya başladım. Şuanda koleksiyonumda 100'e yakın eski fotoğraf makinası mevcut. Daha sonra Van'ın eski siyah beyaz fotoğraflarını toplayarak, şu an elinizde bulunan fotoğraf albümünü oluşturdum.

Aziz dostlarım;

Şehirleri anlatabilmek ancak o şehirleri sevmek ve tanımakla mümkündür. Dolayısıyla zor olduğu kadar aynı zamanda maharet de isteyen bir uğraştır. Bu maharete konu Van şehri olunca daha fazla öne çıkmaktadır. Çünkü Van ilk andan itibaren görenleri kendisine hayran bırakan çok farklı özeliklere sahiptir. Hani derler ya anlatılmaz yaşanır diye. İşte bende (Geçmişten Günümüze Şehri Van Fotoğrafları) ile Van'ı yaşayarak gezerek görerek ve fotoğraflarını toplayıp sizlere aktarmak istedim.

Van Gölü memleketimizin en büyük gölü olmasının yanı sıra dünyada en büyük sodalı gölüdür. Fiziki olarak kaynaklarda Van Gölü olarak yer alsa da 3775 km alanıyla yalnızca bizlere değil görenlere de bir deniz etkisi ve hissi yaratan özelliklere sahiptir. Dalgalarının kıyıları döven sesleri, martıların çağrışları, yeri gelir şehrin gürültüsünü bastırır. Sodalı suda yaşayabilen yegane balık türü olan Van Balığı (İnci Kefali), kanatsız olarak da nasıl uçabileceğinin mucizesini gösterir bizlere.

Bu anlamda geçmişin izlerini gelecek nesillere anlatmak bir görevdir bizim için. Aynı zamanda bunu kendime görev edinen bendeniz, 50 yıllık fotoğrafçılık hayatımın gözümde ve objektifimde Van'ı anlatan siyah beyaz fotoğraf koleksiyonumu gelecek kuşakların istifadesine sunmak, onlara Van'ı anlatabilmek için fotoğraf albümü hazırladım. Bu fotoğraflarda yaşamın ve tabiatın bizleri ve şehrimizi nasıl değiştirdiğini nasıl dönüştürdüğünü maalesef neleri yitirdiğimize benim gibi sizlerde tanıklık edeceksiniz. Henüz cep telefonun olmadığı zamanda insanlar yaşadıkları yerlerin güzelliklerini birbirlerine gönderdikleri kartpostallarla paylaşırdı. İletişimin en önemli araçlarından biriydi bu kartpostallar. Giderek betonlaşan ve yeşilini kaybeden günümüzün Van'ıyla mukayese edebileceğimiz en sağlam örneğidir.

Bu albümde oldukça önemli fotoğraflar ilk kez neşredildi. Başta Sayın Valimiz ve Büyükşehir Başkan Vekilimiz Dr. Ozan Balcı olmak üzere Van Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri M. Fatih Çelikel'e, Bilimsel Yayın Kurulu üyeleri Prof. Dr. Zeki Taştan, Prof. Dr. Gülsen Baş, Doç. Dr. Mehmet Göktepe, Dr. Öğr. Ü. Sait Ebinç, Dr. Öğr. Kadir Buçan'a, emeği geçen Kadir Türkmenoğlu, Mesut Gül, Metin Gülpınar, Fatih Seyitoğlu'na ve fotoğraf temininde Van dışında yaşayan Vanlı dost ve abilerime, Van’ımızın nostalji fotoğraflarının baskısında emeği geçen kardeşlerime şükranlarımı iletirim.

Zaman zaman hüzünlü ve acılı olaylara tanıklık ettik bu vesile ile Van sevdalısı ağabeyim Fevzi Leventoğlu, Yalçın Kitapçı hakkın rahmetine kavuşunca bizleri üzmüştür. Rabbim cennetiyle, cemaliyle rahmet eylesin.

Son sözüm olarak Van'ın geçmişine katkı sağlayacağı umuduyla şükranlarımı sunarım.

Tüm Van’lı hemşehrilerimden istirhamım Van’la ilgili ne doküman varsa şiir, şarkı, resim, kitap vs. bilgileri kitap haline getirmeleri veya Vansesi Gazetesi sayfalarında yayınlayıp şehrin hafızasının, kimliğinin oluşturulmasına katkı sağlanmalıdır.