HAŞMET SIRRI AKŞENER VAN'I KALEME ALDI

Burhan Ergin

Van Üniversite Haftası, Türkiye’de İstanbul ve Ankara’dan sonra 3. üniversitenin Van’da kurulması çalışmaları

Büyük Önder Atatürk 1 Kasım 1937’de TBMM’deki açış nutkunda Doğu Bölgesi için Van Gölü sahillerinin en güzel yerinde, ilkokulu ve nihayet Üniversitesi ile modern bir kültür şehri yaratmak yolunda şimdiden faaliyete geçilmelidir. Bu maksatla da o dönemin Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan’ı arazi tespiti için Van a göndermiştir. Ertesi yılki yani 1938 yılı Kasım ayı başında TBMM açış nutkunda ise, ‘Atatürk, İstanbul Üniversitesi tekemmülü, Ankara Üniversitesi'nin tamamlanması ve Şark Üniversitesinin yapılan etüdler dairesinde, Van Gölü civarında kurulması hızla ve önemle devam etmektedir.’ diyerek yapılan çalışmaları meclise anlatmıştır. Atatürk’ün ölümünden sonra Van'da kurulması gereken üniversiteden uzun bir süre söz edilmiş, nihayet 7-12 Ağustos l944 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi öncülüğünde Van’da Beşinci Üniversite Haftası düzenlenmiştir. Bu haftaya İstanbul Üniversitesi Rektörü Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam’ın başkanlığında İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerinden Hukuk Fakültesi Dekanı ve idare Hukuku öğretim üyesi Ord. Prof Dr. Sıddık Sami Onar’la birlikte Ord. Prof. Ekrem Şerif Egeli, Prof. Arif Müfit Mansel, Doç. Hıfzı Timur, Doç. Halit Ziya Konuralp ve daha birçok bilim insanının katılmış olduğunu saptıyoruz. Yüce Atatürk ün vasiyeti, bu hocaların katkıları ve keza bazı değerli hemşehrilerimizin çalışmalarıyla, gecikmeli olarak 1982 yılında ancak tahakkuk edebilmiştir. Böylece ulu önderimizin, bu yörede bir üniversite kurma özlemi ve vasiyeti aradan yarım asra yakın bir süre geçtikten sonra gerçekleşmiş oluyordu.

Van’da 1944 yılında, yukarıda isimlerini verdiğim ilim adamlarımızın katkısıyla gerçekleştirilen V. Üniversite haftası sırasında Van Valisi Sayın Hamit Onat, konuk heyete verilen akşam yemeğinde şunları söylemişti: ‘Doğu Üniversitesi hakkında yapacağımız inceleme ve tetebbular, Doğu alemini, Batı’ya bağlayacak merkezin ve kültür memleketinin Van olmasını candan temenni etmekteyiz. Bu sayede Van Doğu ve Batı’nın kültür mabedi olacaktır.’

1940’lı yıllarda İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü tarafından alınan karar gereği Anadolu’nun çeşitli illerine “Üniversite Haftası” adı altında toplantılar düzenleniyor. İstanbul Ticaret Mahkemesi Eski Başkanı Vanlı Yazar, Şair Haşmet Sırrı Akşener, 1944 yılında Yeni Yurd (Vansesi) ismiyle Van’da yayımlanarak hizmet eden gazetemizin nüshalarının yer aldığı “Beşinci Üniversite Haftası Van” kitabında toplantının detaylarını anlattı.  

“1996 yılında inceleme fırsatı buldum”

1996 yılında Beşinci Üniversite Haftası Van kitabını inceleme fırsatı bulduğunu belirten Akşener, “1965-1966 öğretim yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi ikinci sınıf öğrencisi iken İdare Hukuk derslerini döneminin en önde gelen İdare Hukuku hocalarından biri olan Ord. Prof. Sıddık Sami Onar Hoca’dan alıyorduk. Hocamızın dersleri İdare Hukuku'nun teori ve pratiği yanında bir konferans, hayat hakkında bilgilendirme şeklinde geçerdi. O döneme ait izlenimlerimden, 1996 yılında yayımladığım “Van’dan Vaniköy’e” adlı deneme kitapçığının bir bölümünde kısaca bahsetmiştim. İdare hukuku derslerinin temel kaynağını teşkil eden hocamızın 2 ciltlik İdare Hukukunun Temel Esasları adlı yapıtının bir dip notunda 5. Üniversite Haftası Van kitabına yollama yapılıyordu. Buradan yola çıkarak yaptığımız araştırmada, kitabın 07.08.1944 ile 12.O8.1944 tarihleri arasında Van'da gerçekleştirilen 5. Üniversite Haftası etkinliklerini geniş çaplı ele aldığı ve İstanbul Üniversitesi Yayınları’ndan 241 numarayı alarak yayınlandığı anlaşılıyordu. 1996 yılında inceleme fırsatı bulduğum bu kitabın, belirtilen tarihler arasında programlanan "Van Üniversite Haftası'nın gerçekleştirilme hazırlıklarını ve hafta içindeki etkinliklerini çok detaylı bir biçimde ele aldığını gördüm. Hafta boyunca verilen konferansların tam metinleri de kitabın en geniş bölümünü teşkil ediyordu” dedi.

“Konferans yaklaşık 78 yıl önce Van Halkevinde verildi”

İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü tarafından düzenlenen konferansın Van Halkevinde verildiğini kaydeden Akşener, “Tarihte medeniyetin beşiği olmuş eski illerden biri olan Van, Cumhuriyetin kurulmasından sonra Mustafa Kemal Atatürk’ün de dikkatini çekmiş ve Doğu'dan yükselecek bir kültür kurumunun Van'da kurulacak bir Üniversite ile bölge halkına hizmet verecek bir yüksek kurum olacağı düşüncesini egemen kılmıştır. Bu kapsamda Van'da düzenlenen V. Üniversite Haftası etkinlikleri başta İstanbul Üniversitesi'nden gelen profesörlerin ve mesleğinde duayen sayılan hocaların Van’ı ziyaretleri ve Van’da yaptıkları etkinliklerle 1944 yılından bugüne değin anılır olmuştur.  “Beşinci Üniversite Haftası-Van” isimli kitap İstanbul Üniversitesi Yayınlarından piyasaya çıkmış. 1945 yılında İstanbul’da İsmail Akgün Matbaası tarafından basılmış ve 322 sayfadan oluşuyor. Konferans yaklaşık 78 yıl önce Van Halkevinde verildi” diye konuştu.

“İstanbul Üniversitesi heyeti vali, komutan, belediye başkanı ve şehrin ileri gelenleri tarafından karşılanıyor”

İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü heyetini dönemin Van Valisi Hamit Onat, Komutan Rasim Saltuğ, Van Belediye Reisi Şükrü Yörük ve şehrin ileri gelenleri tarafından karşılandığını belirten Akşener, “Yurdumuzun uzak köşelerinde beş yıldan beri yapılmakta olan üniversite haftalarının beşincisini Van şehrinde yapma kararı bir yıl evvelinden verilmiş bulunuyordu. Üniversite Rektörlüğü Haziran’ın 20’sinde gereken teşebbüslere girişti. Van Valiliği ile muhabere edilerek mıntıkanın durumu ve yöre halkı ile aydınlarının konferans mevzuları hakkındaki dilekleri öğrenildi. Üniversite Rektörlüğü bunun üzerine haftaya iştirak edecek olan tedris heyeti azalarını tespit ederek içtimaa davet etti. Van Üniversitesi Haftasına Rektör Ord. Prof. Tevfik Sağlam, Ord. Prof. Sıddık Sami Onar, Ord. Prof. Hamit Pamir, Ord. Prof. Sedat Tavat, Profesör Muhittin Erel, Profesör Ekrem Şerif Egeli, Profesör Ahmet Ardel, Profesör Arif Müfit Mansel, Profesör Naşit Erez, Doçent Hıfzı Timur, Doçent Cemal İzzet Tukin ve Doçent Halit Ziya Konuralp katılıyor. Heyet Van Havaalanında dönemin Van Valisi Hamit Onat, Komutan Rasim Saltuğ, Van Belediye Reisi Şükrü Yörük ve şehrin ileri gelenleri tarafından karşılanıyorlar. Van Havaalanında bir müddet dinlendikten sonra otomobillerle Van merkeze hareket ediyorlar. Şehir merkezinde kalabalık bir halk kitlesi tarafından karşılandı” şeklinde konuştu.

Heyet reisi Rektör Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam konferansın açılış konuşmasının bir bölümünde şöyle diyor:” Medeniyetlerin uğrağı ve pek eski bir Türk medeniyetinin ocağı olan bu güzel bölge felaketlerin her çeşidine uğradı. Fakat üstünde dipdiri bir Türk kütlesi kendilerini bekleyen müreffeh ve mesut bir geleceği yaratmaya hazır duruyor. Türkiye Cumhuriyetinin yurdun bu kıymetli parçasını yükseltmek için elinde olan hiçbir fedakârlıktan çekinmeyeceği şüphesizdir. Bunun sevinç verici neticelerini görmekte gecikmeyeceğiz.”

Van Belediye Başkanı Şükrü Yörük, heyet onuruna verdiği yemekte yaptığı konuşmada şöyle diyor:” Bakir bir hazine olan, büyük ve şerefli maziye, derin tarihe malik olan Van’ımız, uzun yılların mahrumiyetli günlerini yaşayan Vanlılar karşınızdadır. Daima iyiye, daima ileriye koşma azmindedir. Cumhuriyet feyizlerine daha bol mazhar olmak en büyük arzu ve temennimizdir.”

HAŞMET SIRRI AKŞENER KİMDİR?

Haşmet Sırrı Akşener 1946 yılında Van'da doğdu. 1964 yılında Van Atatürk Lisesinden 1969 yılında İstanbul Hukuk Fakültesinden mezun oldu.

1969- 1974 yılları arasında Avukatlık ve Hakimlik stajlarını tamamladı ve yedek subaylık görevinde bulundu. 1974 ila 1988 yılları arasında Anadolu’nun çeşitli il ve ilçelerinde hukuk ve ceza hakimliği yaptıktan sonra 1988 yılında İstanbul Asliye Ticaret Mahkemesi Hakimliğine atandı.

1988 ila 1998 yılları arasında İstanbul 7. Asliye Ticaret ve 10. Asliye Hukuk Mahkemelerinde hakimlik görevinde bulundu. 1998 ila 2001 yılları arasında İstanbul Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi ve İstanbul 10. Asliye Ticaret Mahkemesinin kurucu başkanlığı görevini yürüttü. 2001 yılında İstanbul Ticaret Mahkemesi Başkanı unvanı ile emekli oldu.  Haşmet Sırrı Akşener'in hukuk alanında yayınlanmış çok sayıda makalesi ve iki hukuk kitabı bulunmaktadır.  Legal Hukuk Dergisi danışma kurulu üyesi olan Haşmet Sırrı Akşener hukuk danışmanlığının yanı sıra yeni hukuk kitapları çalışmalarına devam etmektedir.