İrven: 2023 emekliler için en kötü yıl oldu

Asgari ücret ile karşılaştırıldığında 2024 yılının işçi ve memur emeklileri için en kötü yıl olarak kayıtlara geçeceğini belirten Deva Partisi Van İl Başkanı Av. Erkan İrven, emeklilerin geçinmek için ek yapmak zorunda kaldığını ve verilerin maaşla kiralarını dahi ödeyemediğini söyledi.

Emekli maaşlarının en az asgari ücret seviyesinde olması gerektiğini belirten İrven, 16 milyona yakın emeklinin zor günler geçirdiğini ve önümüzdeki süreçte daha da zorlanacağını vurguladı.

“2024 YILI EMEKLİLER İÇİN DAHA DA KÖTÜ OLACAK”

SGK verilerine göre son 20 senede emekliler için en kötü dönem 2023 yılı olduğunu söyleyen İrven, “Türkiye'de emekli sayısı SGK'nın Eylül 2023 verilerine göre dosya bazında 14 milyon 958 bin 820, kişi bazında ise 15 milyon 751 bin 971 olarak açıklanmıştır. Emeklilerin 9,98 milyonu 4A'lı, 2,68 milyonu 4B, 2,29 milyonu ise 4C türünden emekli. 2003 yılının ilk yarısında en düşük 4A emekli maaşının asgari ücrete oranı 1,47 idi. Yani, en düşük emekli maaşı asgari ücretin 1,5 katı idi. 2023 yılının ikinci yarısında ise bu oran 0,66’ye geriledi. Yani, en düşük emekli maaşı asgari ücretin üçte ikisi yapıyor. Emeklilerin gerçek maaşına ‘kök aylık’ adı veriliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) verilerine göre mesela 4A en düşük emekli kök maaşı 2023 yılının ikinci yarısında 7 bin 324 TL. 4B’de ise en düşük emekli kök aylığı iki gruba ayrılıyor. Bunlar 6 bin 558 lira ve 5 bin 163 TL. 4C’de en düşük emekli kök aylığı 9 bin 497 lira. Hükümet son yıllarda en düşük emekli maaşı oldukça düşük kaldığı için buna Hazine desteğiyle ilave yapıyor. Halen en düşük emekli maaşı ödemesi 7 bin 500 lira. Zamlar ise kök aylıklar üzerinden yapılıyor. Yani gelen zam 7 bin 500 lira üzerinden yapılmayacak. ‘Emekliler Yılı’ ilan edilen 2024 emekliler için en kötü sene durumunda. 2003’te en düşük işçi emekli maaşının asgari ücrete oranı 1.47 iken 2024’te 0.61’e düştü. Aynı dönemde en düşük memur emeklisi maaşının oranı da 1,87’den 0,80’e geriledi. 2024 başında en düşük emekli maaşı Hazine desteğiyle 7 bin 500 liradan 10 bin liraya yükseldi. Aylık net asgari ücret ise 17 bin 2 lira oldu. En düşük emekli ve memur maaşlarının asgari ücrete oranı ise AK Parti iktidarında 2023 yılındaki kadar düşük olmamıştı. Ancak 2024 yılı emekliler için daha da kötü olacak. Asgari ücret ile karşılaştırıldığında 2024, işçi ve memur emeklileri için en kötü yıl olarak kayıtlara geçecek. Üstelik Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2024 yılını ‘Emekliler Yılı’ ilan etmiş durumda” dedi.

“EN DÜŞÜK MEMUR EMEKLİSİ MAAŞI ASGARİ ÜCRETTEN YÜZDE 20 DAHA DÜŞÜK HALE GELDİ”

En düşük işçi emeklisi maaşının asgari ücretten yüzde 39 daha düşük olduğunu belirten Başkan İrven, “2003 yılında en düşük işçi emekli maaşının (4A) asgari ücrete oranı 1.47 idi. Yani işçi emeklisi asgari ücretten yüzde 47 daha fazla maaş alıyordu. 2023 yılında bu oran 0.71 olurken 2024 yılında 0.61’e düştü. Yani, en düşük işçi emeklisi maaşı asgari ücretten yüzde 39 daha düşük. Bu oran 2011 yılından bu yana her sene kademeli olarak düşüyor. En düşük memur emeklisi maaşı (4C) 2003 yılında asgari ücretin 1,87 katı idi. Bu oran ilk kez 2023 yılında 1’in altına düşerek 0.86 oldu. Yani, en düşük memur emeklisi maaşı ilk kez asgari ücretin altına indi. 2024 yılında ise bu oran 0.80’a düştü. En düşük memur emeklisi maaşı asgari ücretten yüzde 20 daha düşük hale geldi. Aynı dönemde tarım hariç Bağ-Kur en düşük emekli maaşının (4B) asgari ücrete oranı 0.96’dan 0.59’a geriledi. Bağ-Kur tarım en düşük emekli maaşının asgari ücrete oranı ise 2003-2024 arasında 0.63’ten 0.59’a geriledi. Aslında Bağ-Kur oranları daha düşük ancak Hazine desteğiyle en düşük maaşlar 10 bin liraya tamamlandığı için yükseliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) emekli türlerine göre en düşük emekli maaşlarını açıklıyor. Son açıklanan veriler Ekim 2023’ü yansıtıyor. Emeklilerin zam oranı yüzde 42,6 olduğu için 2023 sonundaki maaşlara bu zam eklendiğinde Ocak 2024’ten itibaren geçerli en düşük maaşlar ortaya çıkıyor. Buna göre 2023’ün ikinci yarısında 7 bin 324 lira olan 4A en düşük emekli maaşı Ocak 2024’te 10 bin 444 liraya, 6 bin 558 liran olan 4B maaşı 9 bin 352 liraya, 5 bin 163 lira olan 4B tarım maaşı 7 bin 362 liraya ve 9 bin 497 lira olan en düşük memur emeklisi maaşı 13 bin 542 liraya yükseldi. Ancak en düşük emekli maaşı Hazine desteğiyle 10 bin liraya tamamlandığı için Bağ-Kur emeklilerinin en düşük maaşı 10 bin liraya tamamlanacak” diye konuştu.

“EMEKLİ MAAŞLARI HER GEÇEN YIL GERİLEDİ”

Ekim 2023 itibariyle Türkiye’de toplam 15 milyon 65 bin 742 emeklinin bulunduğunu hatırlatan Başkan İrven, “Bunların yüzde 66,9’u işçi emeklisi (10.08 milyon); yüzde 12,8’i Bağ-Kur tarım hariç emekliler (1,92 milyon); yüzde 5,1’i Bağ-Kur tarım emeklisi (0,77 milyon) ve yüzde 15,2’si memur emeklisi (2,3 milyon). Bunlar emekli dosya sayısını gösteriyor. Emeklilerin büyük kısmı işçi emeklisi olduğu için onlara daha yakından bakmakta fayda var. 2001 yılında en düşük işçi emekli maaşının asgari ücrete oranı 1,43 idi. AK Parti’nin ilk kez maaşları belirlediği 2003 yılında bu oran 1,47’ye yükseldi. Yani, en düşük emekli maaşı neredeyse asgari ücretin 1,5 katı idi. Bu oran kademeli olarak düşerken, ilk kez 2016 yılında 1’in altına düştü. Bu ne demek? Emekli maaşının asgari ücretten daha düşük olması demek. Neredeyse her yıl gerileyen bu oran 2023 yılında 0,71’e kadar geriledi. 2024 başında oran ise 0,61. Emekli maaşlarında kayda değer bir iyileştirme olmazsa 2024 yılı 2001 yılından bu yana en kötü yıl olacak. Daha somut bir kıyas için yıl yıl asgari ücret ve 4A en düşük emekli maaşına bakabilirsiniz. Buradaki maaşlar yıl içindeki ortalama maaşı gösteriyor. Örneğin 2023 yılının ilk yarısında asgari ücret 8 bin 507 lira; ikinci yarısında ise 11 bin 402 lira idi. Dolayısıyla 2023 yılında aylık ortalama maaş 9 bin 955 TL gerçekleşti. Diğer emekli türlerinde 2001 yılından bu yana değişime bakıldığında 2000’lerin başında en iyi durumda olan 4C memur emeklilerinin durumunun kademeli olarak kötüye gittiği ortaya çıkıyor. Artık en düşük memur emeklisi maaşı da asgari ücretten daha düşük seviyeye geldi. 2023’ün ardından 2024 memur emeklileri için de en kötü yıl olacak” ifadelerini kullandı.

“AVRUPA’DA EMEKLİLERİN DURUMU OLDUKÇA FARKLI”

Türkiye'de emekli aylıklarının enflasyonun ve üst üste gelen zamların altında ezildiğini, Avrupa'da ise durumun oldukça farklı olduğunu söyleyen Başkan İrven, “Avrupa’da en düşük emekli aylığı 1250 Euro. Bazı ülkelerde kira yardımı, tatil yardımı ve hatta kedi-köpek yardımı bile var. Almanya’ya son düzenlemelerle, emeklilik gelirinde alt sınır yükseltildi. 65 yaşını geçen kadın emekli yılda en az 17 bin 814 Euro; erkek emekli ise en az 25 bin 407 Euro brüt emekli maaşı alacak. Net olarak ise kadın emeklinin en düşük net aylığı 1.267 Euro; erkek emeklinin ise 1.840 Euro. Emeklilerin aylıkları, daha az çalışma ya da çeşitli nedenlerle daha düşük ise, kira yardımı veriliyor. Ayrıca kedi- köpek besleniyorsa, bunun için yılda 120 Euro'luk destek sağlanıyor. Tatil parası ve sağlık giderleri de ödeniyor. 45 yıl çalışanlar ve yüksek prim ödeyenler 6500 Euro'ya kadar maaş alabiliyor. Hollanda’da emeklilik yaşı 67 ve kademeli olarak yükseliyor. Emeklilerin hakları oldukça iyi. Hollanda'da bir kişi, bir yıl çalışmış ve sadece bir yıl prim ödemiş olsa bile, yaşı geldiğinde temel emekli aylığına hak kazanıyor. Tatil parasıyla aylık net gelir 1.430 Euro. Tabii tam zamanlı çalışanlar ve yüksek prim ödeyenler için üst sınır yok. İspanya’da normal emeklilik maaşlarının yanı sıra, ek emeklilik maaşlarının en yüksek olduğu ülke. Emeklilik yaşı kadın ve erkeklerde 67. Yılda 14 kez, 1.371 Euro brüt maaş ödemesi yapılıyor. Bir emeklinin net maaşı 1.300 Euro'yu aşıyor. İspanyollar'ın yüzde 75'nin kendi evi var” dedi.

“İNGİLTERE AVRUPA İÇİNDE EN AZ ÖDEYEN ÜLKE AMA ONUN DA EN DÜŞÜK AYLIĞI 1000 EURO”

Yine İtalya’da emekli kişiye, son gelirinin yüzde 90'ı oranında emekli aylığı bağlandığını belirten İrven, “Emeklilik yaşı 67 ve en az 20 yıl prim ödemek gerekiyor. Maaşlardan yüzde 33 oranında emeklilik sigorta primi kesiliyor. İtalyan emekliler ortalama 1359 Euro maaş alıyor. Yüksek gelirli gruplar emekli olduğunda, aylıklarında üst sınır yok ve ödedikleri prime göre yüksek maaş alıyorlar. Fransa’da sistem, çalışan ve işverenin primleriyle finanse ediliyor. En yüksek emekli maaşı 7000 Euro'yu bulabiliyor. Aylık bağlama oranı yüzde 62 ve yakında 64 olacak. Ortalama emekli maaşı ise 1.400 Euro civarında. En düşük emekli aylığı ise 1.120 Euro. Emeklilik için yıl sayısının 41'den 43'e çıkarılmak istenmesi nedeniyle ülkede gösteriliyor yapılıyor. Avusturya’da her kesim çalışan için ayrı oranlarda emeklilik destek primleri kesiliyor. Emeklilik yaşı kadınlarda 60, erkeklerde ise 65. 2033'ten sonra kadınlar da 65 yaşında emekli olacak. Emekli aylığının hesaplanmasında çalışılan dönemdeki en yüksek 480 ayın ortalaması alınıyor. Asgari emekli aylığı 1.110 Euro. Maksimim emekli maaşı ise 3.477 Euro ile sınırlı. Ortalama emekli aylığı kadınlarda 1.192 Euro; erkeklerde ise 1.917 Euro. İngiltere, Avrupa içinde en az ödeyen ülke ama onun da en düşük aylığı 1000 Euro. Haftada 203,85 Paund ödeme yapılıyor. Bu nedenle birçok İngiliz'in ‘işyeri emeklilik sandık üyelikleri’ var. Burada biriken paralarla ek emekli aylığı elde ediyorlar. İngilizler, emeklilik aylığına pek bel bağlamıyor ve daha çok, emekli yaşına geldiklerinde satmak için eve yatırım yapmayı tercih ediyor. Bu nedenle de ülkede emlak fiyatları hep yüksek kalıyor. Ülkemizde ise emekliler en başında kiramı nasıl ödeyeceğim diye kara kara düşünüyor. Bu kapsamda yetkilileri bir kez daha göreve davet ederek, emekli maaşlarının gözden geçirilmesi ve en az asgari ücret seviyesine getirilmesi gerekiyor” diye konuştu.

KAYNAK: HABER MERKEZİ