Genellikle kabızlık çeken kişiler bu rahatsızlığı yaşamlarının bir parçası olarak kabul eder ve kendi yöntemleri ile bu durumdan kurtulmaya çalışırlar. Sürekli kabızlık sorunu yaşamanız yeteri kadar sıvı ve posalı gıda tüketmediğinize işaret eder. Ancak aldığınız tüm önlemlere karşı ani gelişen ve giderek artan kabızlık şikayetleriniz varsa mutlaka bir uzmandan destek almalısınız. Memorial Ataşehir Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Duygu İbrişim, bağırsak tembelliğinin nedenleri ve kabızlık tedavisi hakkında bilgi verdi.
Kabızlık, en sık karşılaşılan sindirim sistemi problemidir. Bağırsak tembelliği, nedeni bilinmeyen, bireysel yatkınlıkla ilişkili bir durum olabileceği gibi; diyabet, hipotiroidi gibi metabolik olayların bir belirtisi veya kolon kanserinin sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Ayrıca bazı ilaçlar ve nörolojik hastalıklar da kabızlığa neden olabilir.
Gün içinde tuvalete gitme sayısı kişiden kişiye değişebilen bir durumdur
Bazı kişiler için günde iki defa tuvalete gitmek normal olabilirken; haftada 3-4 defa giden bir kişinin de bağırsakları gayet sağlıklı olabilir. Haftada 3’ten daha az veya zorlanarak bağırsakları boşaltmak, çıkımda tıkanıklık ve tam boşalamama hissi oluyorsa kabızlıktan bahsedilebilir.
Sağlıklı beslenme ve yürüyüş çok önemli
Kabızlık sorunu çeken kişilerde beslenme ve tuvalet alışkanlıklarının düzenlenmesi oldukça önemlidir. Yeterli sıvı tüketiminin sağlanması, sulu-yumuşak ve lifli gıdaların tüketiminin artırılması, düzenli ve ara öğünleri de içeren bir beslenme ve özellikle yürüyüş gibi sağlıklı bir fiziksel aktivitenin yapılması çoğu vakada yararlıdır. Genellikle aynı saatlerde ve ertelenmeden tuvalete gidilmesi, stresin yönetimi de olumlu katkı sağlar. Unutulmamalıdır ki; beynimizle sindirim sistemimiz arasında çok sıkı bir ilişki vardır ve duygusal durumumuz mide ve bağırsakları etkileyebilir. Dönem dönem tuvalet alışkanlıklarını düzenleyici tedavilere gerek duyulabilir. Ancak bu tedaviler mutlaka doktor önerisi ile alınmalıdır.
Ani gelişen ve artan kabızlık tehlikeli
Uzun süredir kabızlık sorunu yaşanmasından çok, ani gelişen veya gittikçe artan kabızlık daha kaygı verici bir durumdur. Beraberinde “alarm belirtileri” denilen, kilo kaybı, halsizlik karın ağrısı, kansızlık, makattan kanama gibi bulguların da eşlik etmesi halinde mutlaka doktora başvurulması gerekir.
50 yaşın üzerindeyseniz düzenli kolonoskopi yaptırın
Kabızlık şikayetleri yaşayan kişiler için en kötü senaryo olan kolon kanserinin değerlendirilmesinde kolonoskopi altın standarttır ve erken tedavi şansı sağlayarak hayat kurtarıcı olabilir. Kolon kanserleri genellikle bağırsakta “polip” dediğimiz ve bu aşamada iken çoğunlukla iyi huylu olan küçük et beni gibi kabarıklıklar şeklinde başlar ve yıllar içinde büyüyüp kanserleşirler. Bu nedenle hiçbir yakınması olmasa dahi 50 yaşına gelmiş herkese tarama amaçlı kolonoskopi yapılması, polip tespit edilirse kolonoskopi işlemi sırasında çıkarılarak (polipektomi) kanser gelişiminin önlenmesi ve bulgulara göre belli aralıklarla işlemin tekrarı tüm dünyada kabul edilmiş bir yaklaşımdır. Ailesinde kolon kanseri olan kişilerde daha erken yaşlarda taramaya başlamak gerekir.
Memorial Ataşehir Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Uz. Dyt. Şefika Aydın Selçuk’tan bağırsak tembelliğini önlemek için ideal beslenme önerileri:
· Öğün saatlerine dikkat edilmelidir. Özellikle sabah kahvaltısını geç yapan ve öğünleri aksayan kişilerde bağırsak tembelliği daha sık gözlenmektedir. Bu açıdan sabah 07-09 arası kahvaltı, 12.00-14.00 arası öğle öğünü yapılmalı, en geç saat 20.00’de de akşam yemeği yenmelidir.
· Her öğünde salata almak gerekir. Bu kahvaltı; çiğ domates, salatalık ve özellikle biber söğüş şeklinde olabilir. Yemeklerde de en az 1 çorba kasesi kadar 1 yemek kaşığı zeytinyağı eklenmiş salata hem tokluk hem de lif alımının artmasını sağlar.
· Gün içinde en az 10 bardak su içilmelidir. Az su içen kişilerde bağırsak şikayetleri daha fazla olmaktadır.
· Sabah uyanır uyanmaz aç karnına ılık bir bardak su bağırsakları hızlandırır, su içme alışkanlığı sağlar.
· Şeker hastası olmayan kişiler uyandıkları zaman ılık suyun içerisine 1 tatlı kaşığı kayısı veya erik marmelatı koyarak bu karışımı alabilirler.
· Lokmalar iyice çiğnenerek tüketilmelidir. Yavaş ve iyi çiğneme de sindirim sisteminin düzenli çalışmasında iyi bir etki sağlar.
· Haftada 1-2 gün kuru baklagillerden oluşan yemekleri tüketmek posadan zengin beslenmeye birebir etki gösterir. Kuru fasulye, nohut, yeşil mercimek, barbunya ve börülce bu grubun en lifli besinleridir.
· Meyve tüketimi önemlidir. Günde en az 2 porsiyon meyve tüketilmelidir. Şeftali ve muz dışında diğer tüm meyveler içeriğindeki şeker ve posa içeriği sayesinde bağırsak tembelliğinde faydalıdır. Kabukları ile tüketmeye özen gösterilmelidir. Sadece meyve suyu içmek taze de olsa bağırsakları çalıştırmayacaktır.
· Koyu çay ve kahve tüketimi özellikle kabızlık şikayeti olan kişilerde sınırlandırılmalıdır.
· Günlük yürüyüş yapmak, asansör kullanmamak, adım sayısını artırmak kabızlık tedavisinde her zaman olumlu sonuç vermektedir. Haftada 4 gün spor yapan kişilerde bağırsak tembelliği daha az sıklıkta gözlenmektedir.
