Kentin Hafızasından -3: Yaşayan ve yaşanan gelenekleriyle Van'da düğün dernek
Mahalleyi kaplayan davul zurna sesi. Tatlı bir telaş. Evin önünde büyük bir kalabalık. Sanki bütün şehir orada. Önünde arabalar dizi dizi. Belli ki önemli bir yolcu ve yolculuk var. Bir düğün veya bir asker uğurlaması… Evden giden asker de olsa gelin de olsa kendisini özel htirmek, iyi bir başlangıç yapmak ve bu coşkuyu paylaşmak içindir. Askerimiz gitmeden önce tanıdıkları gezip helallik dilerken, eş dost da hem maddi hem manevi destek için uğurlama merasiminde yer alırlar.
Mahalleyi kaplayan davul zurna sesi. Tatlı bir telaş. Evin önünde büyük bir kalabalık. Sanki bütün şehir orada. Önünde arabalar dizi dizi. Belli ki önemli bir yolcu ve yolculuk var. Bir düğün veya bir asker uğurlaması… Evden giden asker de olsa gelin de olsa kendisini özel htirmek, iyi bir başlangıç yapmak ve bu coşkuyu paylaşmak içindir. Askerimiz gitmeden önce tanıdıkları gezip helallik dilerken, eş dost da hem maddi hem manevi destek için uğurlama merasiminde yer alırlar.
Bu evden çıkan bir gelinse, düğün gününü hazırlayan süreç oldukça uzundur: Görücü usulü azalmıştır ancak önceleri yaşanan ve yer yer yaşayan bu hikaye şöyle başlar ve ilerler:
Günümüzde evlenme yaşı geçmişe nazaran ilerilere taşınınca, 18 ine gelir gelmez baş göz edilmeye alışmış olan büyükleri bir telaş sarar, kızlara çeyiz hazırlıkları, erkeklere gelin adayı bulmak için işe koyulurlar: İlk adım eşe dosta sorma, arama daha sonra bu adayı bir bahaneyle görme, ailesini tanımadır. Bu aşama aslında habersiz yapılır ama aracılar, kız evini de durumdan haberdar etmişlerdir ve misafirler beklenmektedir. Bu ziyarette iki tarafın tavırları, beğenileri hemen hemen ortaya çıkar, ziyaretin devamı gelmişse artık yavaş yavaş kız istemeye doğru gidilir. Kız evi boş durmayıp damat adayını araştırır, kendisi ve ailesi hakkında bilgi sahibi olurlar. Kızın isteneceğine karar veren erkek tarafı kız evine bir elçi gönderir. Elçi kızın verileceğine dair söz alırsa, istemeye gidilir. Bu ziyaretin adı Kesbiçtir. Adından da anlaşılacağı gibi "Söz Kesme"dir. Kesbiç, iki tarafın ileri gelenleri ile gerçekleşir. Olağan bir sohbetin ardından isteme törenine geçilerek bu ritüel gerçekleştirilir, düğün ve hediyeler de konuşulur. Bu hediyeler " helat" adını alır. Sonra nişan alışverişi, takılar nişan töreni. Dini nikah genellikle bu törenlerden birinde olacak şekilde veya ayrı bir zamanda yapılır.
Bu törenlerden ayrı olarak "Şerbet" ve Kellebaş adetleri vardır ki, bunlar Van Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü Envanterinde şöyle anlatılır:" Şerbet ferahlık ve mutluluk müjdecisi olarak düşünülür. İki tarafın erkekleri kız evinde toplanır, kız evinde hazırlanan şerbet içilir. Erkek tarafının şerbet bardağını saklaması ve çıkışta kız evi önünde kırması uğur sayılır. Şerbetten sonra oğlan evi kız evine en az bir sandık şeker gönderir. Şeker sandığı süslenir. Üzerine damadın resmi konarak bir vasıtayla şehir gezdirilir. Böylece haberi olanlar olmayanlara filancanın şekeri gidiyor diye haber verirler. Aynı gün kız evi de oğlan evine "kelebaş" gönderir. Bu genellikle kızın çeyizinde bulunan erkek giyecekleridir." Gönderilen şeker in ise nişanda şerbet için kullanıldığını ekleyelim.
