Kısmi zamanlı çalışana vergi istisnası var, emeklilik primi yok

 Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, istihdam paketinde yer alan esnek çalışmaya ilişkin düzenlemelerin ayrıntılarını yazdı. TBMM yaz tatiline girmeden önce hazırlanan istihdam paketi, bazı değişiklikler ve eklemelerle geçen hafta Meclis’e sunuldu. Teklifin bu hafta Perşembe günü TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülmeye başlanması öngörülüyor.

Teklife göre, tam süreli çalışmakta iken kısmi süreli çalışmaya başlayanların ücretleri, gelir vergisinden istisna tutulacak. Gelir vergisi istisnası uygulanabilmesi için işverenin, kısmi süreli yeni bir çalışan istihdam etmesi ve bu çalışanın en az altı ay süreyle çalışmaya devam etmesi gerekiyor. İstisna uygulaması 12 ayı aşmamak üzere, yeni işe alınan kısmi süreli çalışanın çalıştığı süre boyunca devam edecek.

Örneğin, bir işçi ayda 30 gün yerine 15 gün çalışmayı kabul ederse, işveren de ayda 15 gün çalışacak yeni bir işçiyi işe alırsa, tam zamanlıdan kısmi zamanlıya geçen işçinin ücretine gelir vergisi istisnası uygulanacak. Tahsilinden vazgeçilecek aylık vergi tutarı, asgari ücretin yüzde 10’unu aşamayacak. Buna göre 2020 yılı için ayda 294 TL’ye kadar vergi alınmayacak. Gelir vergisi istisnasına karşılık gelen brüt ücret üzerinden damga vergisi kesintisi de yapılmayacak.

Kanun teklifinde, 31 Aralık 2020 tarihine kadar tam zamanlıdan kısmi zamanlıya geçiş için başvuranlar için vergi istisnası öngörülüyor. Bu süre, cumhurbaşkanı kararı ile her defasında birer yıl olmak üzere dört defaya kadar uzatılabilecek. 12 ay olan gelir vergisi istisnası süresi de yine dört yıla kadar çıkartılabilecek.

İstihdam paketi taslağında tam zamanlı çalışmadan kısmi zamanlı çalışmaya geçenlerin çalışmadıkları sürelere ilişkin emeklilik primlerinin devletçe karşılanması öngörülüyordu. TBMM’ye sunulan teklifte bu düzenlemeye yer verilmedi. Kısmi zamanlı çalışanlar, ne kadar çalıştılarsa sadece o günler emekliliklerine sayılacak. Çalışmadıkları günlerin emekliliklerine sayılması için prim desteği uygulanmayacak.

YAŞ ŞARTI ARANMAYACAK

İstihdam paketi taslağında, kısmi süreli çalışmaya geçenlere vergi istisnası sadece 50 yaş üzerindeki kişiler için öngörüldü. Meclis’e sunulan teklifte ise 50 yaş sınırı kaldırıldı. Tam zamanlıdan kısmi zamanlıya geçen tüm işçilere 12 aya kadar vergi istisnası uygulanacak.

Kısmi zamanlı çalışmanın teşviki ile bir kişinin yapacağı iş için iki kişi istihdam edilmesi, böylece işsizliğin azaltılması amaçlanıyor.

25 YAŞ ALTI VE 50 YAŞ ÜSTÜNE BELİRLİ SÜRELİ SÖZLEŞME

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 11. maddesine göre, iş sözleşmeleri esas olarak “süresiz” yapılıyor. “Belirli süreli” sözleşme ise süresi belli olan işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi “objektif” koşullara bağlı olarak yapılabiliyor. Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Esaslı neden olmadan peş peşe belirli süreli sözleşme yapılması halinde, iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren “belirsiz süreli” kabul ediliyor.

İşveren, işten çıkarma yükümlülüklerinden kurtulmak için, geçerli bir neden olmadan belirli süreli sözleşme yaptığında ve bu durum dava konusu olduğunda, mahkeme işin ve sözleşmenin gerçekten süreli olup olmadığına bakıyor. İşverenin, işe iade, ihbar ve kıdem tazminatı gibi sorumluluklardan kurtulmak için süreli sözleşme yaptığı tespit edilirse, sözleşme süresiz sözleşme sayılıyor.

TBMM’ye sunulan teklife göre, 25 yaşını doldurmamış veya 50 ve daha yukarı yaştaki kişiler ile objektif kriter aranmadan, 2 yıla kadar süreyle zincirleme belirli süreli sözleşme yapılabilecek. Belirli süreli iş sözleşmelerinde, sözleşme sürenin bitiminde kendiliğinden sona erdiği için işveren ihbar ve kıdem tazminatı ödemeyecek (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Esas No: 2014/22-391, Karar No: 2014/710, 30 Mayıs 2014 tarihli kararı). Sözleşme kendiliğinden sona erdiğinden işçi, İş Kanunu’nun iş güvencesi hükümlerinden de yararlanamıyor, dolayısıyla işe iade davası açamıyor.

AYDA 10 GÜNDEN AZ ÇALIŞAN 25 YAŞ ALTI GENÇLER İÇİN DAHA DÜŞÜK PRİM

25 yaşından küçük kişilerin ayda 10 günden az çalıştırılması halinde, işveren bunların çalıştırıldıkları süreler için günlük asgari ücretin yüzde 2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi, yüzde 12.5’i oranında da genel sağlık sigortası (GSS) primi ödeyecek. Saat hesabıyla çalışanların çalıştıkları her 7.5 saat, bir gün kabul ediliyor. Ayda 67 saat çalışan kişi için 9 günlük asgari ücretin yüzde 14.5’i oranında prim ödemesi yapılacak.

Bu şekilde çalışan gençler, isterlerse eksik günlerin emekliliklerine sayılabilmesi için yüzde 20 oranında primi ceplerinden ödeyecekler. Ancak, bu haktan yararlanabilmek için ödemenin, çalıştıkları ayı takip eden ayda yapılması gerekir.

SON 1 YILDA 120 GÜN PRİMİ OLANLARA UYGULANMAYACAK

Mevcut çalışan gençler ile daha önce çalışma deneyimi olan gençlerin düşük sigorta primi ile çalıştırılmasını önlemek amacıyla teklife bir hüküm eklendi. Buna göre, son bir yıl içinde prim ödeme gün sayısı 120 günden fazla olanlar ile 25 yaşını doldurmuş kişiler düşük prim ile çalıştırılamayacaklar.

25 yaşından büyük kişiler ile 120 günden fazla primi bulunanlar yine part time çalıştırılabilecekler ancak primleri tam olarak yatırılacak.