KÜRESEL ISINMA İNCİ KEFALİ'Nİ DE ETKİLEYECEK

Hüseyin Geylani Akdaş – Evren Doğruer

IPCC'nin tüm dünyada merakla beklenen ve 66 ülkeden 234 bilim insanının 5 yıllık çalışmayla hazırladığı altıncı rapor örgütün İsviçre'nin Cenevre kentindeki merkezinde açıklandı. Açıklanan yeni raporda iklim değişikliğinin "yaygın, hızlı ve yoğun" olduğu uyarısında bulunuluyor. Raporda dikkat çeken en önemli uyarı ise gelecek on yıllarda iklim değişikliklerinin tüm bölgelerde artacağı  öngörülürken, 1,5 santigrat derece küresel ısınmayla sıcak hava dalgalarının artacağı, sıcak mevsimlerin uzun, soğuk mevsimlerin ise kısa olacağı kaydedildi.

“Küresel ısınmayla birlikte yüksek kesimlerdeki kar kalınlığına ocak-şubat aylarında ulaşılıyor”

IPCC sonuç bildirgesinde açıklanan küresel ısınmanın artacağı, deniz seviyesinin yükseleceği ile ilgili YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş’a Van Gölü’nde yetişen İnci Kefali’ni nasıl etkileyeceğini sorduk.Van Gölündeki inci kefallerinin neslinin devamlılığı için kış aylarında yüksek kesimlere bol miktarda kar yağmasının önemine değinen Akkuş, “Van Gölü havzasında 40-50 sene geri gittiğimizde Aralık ayında dağların yüksek kesimlerinde 1-1.5 metre  kar örtüsü oluyordu. Ekim-Kasım gibi yağmaya başlayan kar yağışını artık biz Ocak- Şubat aylarında ancak görebiliyoruz. Dolasıyla Van Gölü havzasında kış mevsimi diğer bölgelerde olduğu gibi artık çok çok kısaldı. Peki, bu anlam ne ifade ediyor? Bildiğimiz gibi akarsular ülkemizin dünyanın her yerinde önemli, fakat söz konusu Van Gölü olduğu zaman akarsuların önemi 2 kat daha artıyor. Çünkü Van Gölünde yaşayan inci kefalleri her yıl üremek için yaz aylarında akarsulara göç ediyorlar. Dolasıyla Van Gölündeki inci kefallerinin neslinin devamlılığı Van Gölüne dökülen akarsulara bağlı yaz aylarında akarsular da su olması için kış aylarında yüksek kesimlere bol miktarda kar yağması lazım. Çünkü kış aylarında yüksek kesimlere yağan karlar bahar aylarında yavaş yavaş eriyerek burada ki Van Gölüne dökülen akarsuları besliyor. Adeta bir su deposu işlevi görüyor fakat havaların ısınmasıyla beraber kış mevsiminde kar yağışının düşmesi gereken yağış yağmur olarak yere düşüyor ve yüzey akışıyla beraber göle karışıyor” dedi.

“Akarsularda su debileri düşünce inci kefali yeni yöntemler geliştiriyor”

Son yıllarda Van Gölüne dökülen akarsuların debilerinde çok ciddi azalmalar mevcut. Bu durum inci kefalinin üremesini olumsuz şekilde etkileyeceğine işaret eden Akkuş, daha sonra şunları kaydetti. “Fakat doğadaki yaşayan canlılar ve inci kefali değişen ortam şartlarına göre adaptasyon yetenekleri var. Yani akarsulardaki su debileri düştüğü zaman inci kefali de buna göre yeni yöntemler geliştiriyor.Mesela bu sene geçmiş yıllara göre inci kefali akarsulara 20 gün daha erken girdi. Çünkü su sıcak inci kefali hesabını yapıyor. Su sıcaksa aylar ilerledikçe yani Haziran ayında debiyi Temmuz-Ağustosta akarsularda bulamayacağız. Dolasıyla çok hızlı girip üremeleri gerçekleştirip geri dönerek strateji geliştiriyorlar. Bu strateji son 2 yıldır bir şeye yarıyor. Fakat ilerleyen yıllarda su debisi daha düşerse buna farklı çözümler gerekecek. Çünkü bu sorun inci kefalinin üstesinden gelemeyeceği bir sorun haline gelecek. Dolasıyla şu anlık akarsu debilerinin düzenli olarak takip ediyoruz. Eğer önümüzdeki yıl çok ciddi bir şekilde akarsuların kuruması gibi durum söz konusu olursa buna uygun yöntemler üzerinde çalışılacak ve buna göre çözüm aranacak. Dolasıyla inci kefalinin üremesini olumsuz etkiler. Şu an için ciddi bir olumsuz durumdan söz etmemiz mümkün değildir” şeklinde konuştu.