MELEN'İN RUHU ŞAD OLDU

Burhan Ergin

Van'ın gelişmesini, kalkınmasını, binlerce Vanlının iş sahibi olmasını ve Van'a önemli kuruluşların tesislerin kazandırılmasını sağlayan Van eski milletvekili, eski başbakan, maliye ve milli savunma bakanı merhum Ferit Melen, vefatından 30 yıl sonra memleketi Van'da düzenlenen programda ilk defa anıldı.

Van Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlülüğü tarafından 'Gençler Geçmişiyle Buluşuyor' sloganı ile organize edilen Ferit Melen'i anma programı Van Atatürk Kültür Merkezi Devlet Tiyatrosu Salonu'nda gerçekleştirildi. Programa Prof. Dr. Mithat Melen, Van İl Kültür ve Turizm İl Müdürü Muzaffer Aktuğ, İŞGEM Müdürü Mahmut Gedik, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürü Abdurrahman Çohaz, Dr. Süheyla Dabbağoğlu ve çok sayıda davetli katıldı.

“Değerlerimize sahip çıkmalıyız”

Anma programında konuşan Gazeteci-Yazar Ümit Kayaçelebi, Van’ın değerlerini anarak, sahip çıkılması gerektiğini ifade ederek, “Ferit Melen’i anmak için çok geç kaldık. Ben yıllardır geçmişimizin olduğunu ifade ederim. Bizim kökümüz Ferit Melen gibi değerli insanlardır. Bizim bu değerlere sahip çıkmamız gerekir. Ferit Melen görev yaptığı süre zarfında Van’a çok önemli katkılar sunmuştur. Van’ı birçok yenilikle buluşturmuştur. Üniversite’de bir toplantıya katıldım. Oradaki öğrencilere Ferit Melen’i sordum fakat hiçbiri tanımadı. Bakın Van’ın tarihinde çok büyük insanlar var. Yakın zamanda kaybettiğimiz değerlerimiz Kinyas Kartal, Fevzi Levendoğlu, Kaya Kayaçelebi, Abbas Güven, tarihimize baktığımız zaman Yaşar Kemal, Ruhi Su, Seyit Abdulhakim Arvasi, Seyit Ahmet Arvasi gibi önemli isimler var. Bunlar hepsi bu topraktan gelip göçtüler. Anne ve babaların çocuklarına Van’ımızın değerlerini anlatması gerekir. Tabi kurumlarda Ferit Melen gibi önemli şahsiyetleri anarak, unutturmamalıdırlar. Bu tür programların devamının gelmesi gerekir” dedi.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) doktora öğrencisi Rıdvan Süslü, Ferit Melen’in öğrencilik, bürokrasi, politika ve devlet adamlığını anlattı. Süslü, Melen’in başarılı maliyeci, saygın devlet adamı olduğunu belirterek, Van’a önemli hizmetlerinin olduğunu söyledi.

“Programı düzenleyenlere minnet borçluyum”

Konuşmasının başında duygulanarak, gözyaşlarına hakim olamayan Prof. Dr. Mithat Melen, anma programını düzenleyenlere teşekkür ederek, “Bu organizasyon karşısında gözyaşlarıma hakim olamıyorum. Bu programı düzenleyenlere minnet borçluyum. Van Valiliğimize, Van İl Kültür ve Turizm Müdürlüğümüze, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesine teşekkür ediyorum. Ferit Melen’in oğlu olarak değil, bir akademisyen olarak bazı şeyler söylemek istiyorum. İnsanlar çok kolay yetişmiyor, çok zor yetişiyor. O kadar zor yetişiyor ki harbin içinden çıkmış, sefalet görmüş, göç etmek zorunda kalmış, bir ailenin çocuğu tekrar büyük zorluklarla Van’a dönüyor. Van’da ot yok, ocak yok, para yok, devletten aldığı 5-10 kuruş maaşla geçimini sağlıyor. Ferit Melen 13 yaşında iki kardeşi ve annesine bakıyor. 13 yaşında o iradeyi gösteriyor. Van’da ilk ve ortaokulu bitiriyor ama lise yok. Liseyi okumak için önce Erzurum’a sonrada Bursa gidiyor. Bursa Lisesini bitiriyor. Sınıf arkadaşları Sait Faik, Sait Naci Ergin, İhsan Sabri Çağlayangil, hocası Reşat Nuri Güntekin’dir. Bunlar daha sonra Türkiye’yi yönetiyorlar. Babam mülkiyeyi bitirdi. Babam her zaman benim kendisi gibi olmamı istedi. Gerçekten babam çok önemli bir nesildir” ifadelerini kullandı.

 “Ferit Melen’in asıl mesleği maliyeciliktir”

Başbakanlığın, bakanlığın meslek olmadığını belirten Prof. Dr. Melen, “Bursa Lisesindeyken, her akşam bir saat Türk edebiyatını okurlardı. Bizim evde her akşam bir saat Türk edebiyatı okumak mecburiydi. Ben hala bir saat Türk edebiyatı okumadan rahat edemiyorum. Babamın en değer verdiği şeylerden bir tanesi Türkçe’ydi. Babamın anılmasına geç kalmadık, yeni başladık. Nereden başlarsak, o kadar iyidir. Bakın ben gençleri çok önemsiyorum. Gençlerin geçmişini bilmesi gerekiyor. Bu topraklardan çıkıp, bu topraklardan yetişip bu topraklara bağlı insanlar çok azdır ve sonuna kadar bu topraklara hizmet etmekle kendini görevli bilmiştir. Bende her zaman Van için aynı duyguları taşıdım. Başbakanlık, bakanlık, politikada asıl mesele meslek sahibi olmaktır. Başbakanlık, bakanlık meslek değildir. Kaldı ki başbakanlık kaldırıldı. Ferit Melen’in asıl mesleği maliyeciliktir. Ferit Melen çok iyi bir maliyecidir. 1946 yılında çıkarılan gelir vergisi kanunu 128 değişiklikle hala yürürlüktedir. Dünya Bankası Ferit Melen’in iyi bir maliyeci olduğu için resmi asıldı. Bu önemli bir şeydir. Hatay’ın kurulmasında büyük katkısı vardır. Mustafa Kemal Atatürk, İsmet Paşa’ya Hatay’a düzgün bir maliyeci arkadaşımızı göndermemiz lazım dediği zaman Ferit Melen gider ve Hatay’ın ekonomisinde büyük rol oynar. Hataylılar bunu çok iyi takdir ederler” dedi.

“Ferit Melen Van’dan hiç kopmadı”

Ferit Melen’in 1950 yılında politikaya atıldıktan sonra hayatının mücadelelerle geçtiğini söyleyen Prof. Dr. Mithat Melen, “Ferit Melen’in asıl mücadelesi serbest piyasa ekonomisi mücadelesidir. 1963 yılında Avrupa Birliğine üyelik müracaatımızın altında imzası vardır. Serbest piyasa ekonomisiyle dünya’ya entegre olmak, demokrasiye inancı sonsuzdu. Türkiye’nin demokrasiyle yönetilmesi gerektiğini her zaman ifade etmiştir. 1961 anayasası Türkiye’nin en demokratik yasasıdır. Ferit Melen’in onun altında da imzası vardır. Ferit Melen çok sevdiği Van’dan üç sefer seçim kaybetmiştir ama demokrasinin gereğidir. Kazanmak da, kaybetmek de var. İktidara geleceksiniz, iktidardan düşeceksiniz ama herkese eşit muamele yapacaksınız ve seçim bölgesinden kopmayacaksınız. Babam her daim seçim bölgesindeydi. Asla Van’dan kopmadı. Her zaman Van’a hizmet ederdi. Başbakanlığı döneminde uçakların gece iniş yapması için Van Havaalanının ışıklandırılmasını istedi ve bürokratlara gerekli talimatları verdi. Tabi bürokratlarda hemen emredersin der fakat işi hemen yapmazlar, yaptık diye haber verirler. Ferit Melen atlar Van’a gelir ama birde bakar ışıklandırma hala yapılmamış. Politikada her işi yaptırmak da o kadar kolay değil” şeklinde konuştu.

“Maliyeden çok şey öğrendim”

Babası Ferit Melen’in isteği üzerine maliyeci olduğunu belirten Prof. Dr. Mithat Melen, “Ben hiçbir zaman maliyeci olmak istemedim. Çünkü Ferit Melen’in yanında çalışmak çok zor bir işti fakat aklım her zaman İstanbul’daydı. Ferit Melen’in isteğiyle maliyede göreve başladım. Maliye bana çok cazip geldi. Çok şey öğrendim. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdiğim zaman babamı şükranla andım. Çünkü maliyeden öğrendiğim, devletten öğrendiğim en büyük hazineydi. Öğrenmenin, bilginin, eğitilmenin sonu yok ve uluslar arası alana açılmak için hakikaten Türk devletinin belirli kurumlarında belirli eğitimler almanız lazım. Bu çok önemlidir. Türkiye Büyük Millet Meclisine girdiğim gün diğer arkadaşlarımla aramızdaki farkı anladım. Bilgi birikimi çok zor bir iştir. Bizim en önemli meselemiz insanlarımızı iyi bir şekilde yetiştirmektir. Onun için gençleri çok önemsiyorum. Benim hocalık hayatımda da en büyük örneğim Ferit Melen’dir. Çünkü Ferit Melen önce beni idare edebiliyordu. Kendi ailesini yönetemeyen ülkeyi yönetebilir mi? 24 saat bizimle meşgul olmadı ama etkisi çok büyüktü. Hala onun etkisinden çıkamıyoruz. Bu çok doğru bir şeydir. Ferit Melen son derece ahlaklı, devlete bağlı birisiydi. Hizmet aşkı kanına işlemişti. O nesil Türkiye için çok önemlidir” diye konuştu.

“Ferit Melen tam bir devlet adamıydı”

Babasının çok iyi bir devlet adamı olduğunu, hiçbir zaman devlet malını şahsi işlerde kullanmadığını belirten Melen, “Ben lise 1’de Ankara Kolejine gidiyordum. Babamda maliye bakanıydı. Her zaman olduğu gibi yine okula gitmek için durakta bekliyordum. Tabi o gün kar yağıyordu. Benim arkadaşım Peyami vardı. Bahçelievler’de bize yakın otururdu. Diyor ki ‘bugün kar yağıyor. Okula gidecek vasıta bulamayız ve Mithat’ın da babası maliye bakanı, ben ona doğru gideyim. Babası bizi devletin arabasıyla okula götürsün’ Tabi geldi birde baktı ben durakta bekliyorum biraz utandı. 1963-1964 yıllarından bahsediyorum. Aradan biraz zaman geçtikten sonra 14 numaralı kırmızı plaka maliye bakanın arabası geldi, önümüzde durdu, Peyami dedi ki, Ferit amca bizi alıp götürür. Ferit Melen açtı pencereyi ve dedi ki çocuklar üşütmeyin. Boğazınızı iyi sarın ve araba devam edip gitti. Tam şimdi ki gibi değil mi? Yine bir gün devlet malzeme ofisinin bir kalemi vardı. Ben o kalemi bir gün alıp okula götürdüm. Akşam eve geldim, babam dedi ki o kalemi devlet bana verdi. Sen niye onu okula götürdün? Sen benden kalem isteseydin alırdım. Nereden nereye geldik. Ferit Melen tam bir devlet adamıydı. Bu arada Kinyas Kartal, Salih Yıldız ve diğer tüm politikacıları minnet ve saygıyla anıyorum” dedi.

Melen, Bu bölge bir huzur ortamına kavuşmuştur. Bu bölgede çatışma olmamıştır. Sonuna kadar demokrasinin kuralları işlemiştir. Bu insanların sayesindedir ve asla din, dil, ırk ayrımı yapmazdılar. Ben kimsenin dinini, dilini, ırkını sorgulamadım. Babam beni en güzel şekilde yetiştirdi” dedi.

Günün anısına konuşmacılara plaket takdim eden İl Kültür ve Turizm Müdürü Muzaffer Aktuğ, bundan sonraki süreçte Kinyas Kartal, Tayyar Dabbağoğlu, Fevzi Leventoğlu gibi Van’a hizmet etmiş değerler için anma programları düzenleneceğini söyledi.

Van’ın kurtuluşunun 100. Yılı yaklaşırken, düzenlenen program katılımcıların beğenisini aldı.