Onat: Yerel basın dijitale hazır olmalı

Burhan Ergin

Gazete Sahipleri ve Temsilcileri Bölge Toplantısına katılmak üzere Van’a gelen Basın İlan Kurumu Genel Müdür Yardımcısı Mesut Onat beraberindeki Van Şube Müdürü Mevlüt Uluçamlıbel, İlan Müdür Yardımcısı Ümit Mert, Kontrol Hizmetleri Müdür Yardımcısı Ökkeş Buğra Atılgan, Erzurum Şube Müdürü Tahsin Şahin ile birlikte Elite World Otel’de Van, Ağrı, Bitlis, Hakkari, Iğdır ve Kars’ta yayımlanan gazete sahipleri ve temsilcileriyle bir araya geldi.

Toplantıda ilk söz alan Basın İlan Kurumu Van Şube Müdürü Mevlüt Uluçamlıbel toplantının akışını anlatarak katılan herkese teşekkür etti.

Daha sonra konuşan Basın İlan Kurumu Genel Müdür Yardımcısı Mesut Onat, “İlkini Bursa’da gerçekleştirdiğimiz bölge toplantılarının beşincisini Van’da gerçekleştiriyoruz. Basın İlan Kurumu’nu özgün haberciliğin garantörü olarak görüyoruz. Ancak garantörlük mevzusu da editöryal bağımsızlık adına mali süreçlerden geçtiğini çok iyi biliyoruz. Dolayısıyla mali açıdan 1961 yılından bu yana Basın İlan Kurumu olarak biz destekliyoruz fakat 1961 yılından önce 1840’lı yıllara kadar devletin basın kuruluşlarını ilan aracılığıyla desteklediğini biliyoruz. İlanlar ilk olarak ölüm ilanları üzerinden gerçekleşiyor. 1840’lı yıllarda kamunun resmi duyuruları basın üzerinden gerçekleşiyor. Hatta bir dönemler kamu kendi görevlilerine aktarmak istediği mevzuları bile gazeteler üzerinden gerçekleştiriyor. O dönemin iletişim aracı gazetelerdi. Daha sonra televizyonda gazetelere ekleniyor. Daha çok kitleye ulaşım sağlanıyor. Zaman geçtikçe basılı medya üçüncü sıraya düşüyor ve her geçen gün kan kaybediyor” diye konuştu.

“Basın İlan Kurumu 1961 yılından bu yana aynı mevzuatla yönetiliyor”

Basın İlan Kurumu’nun ceza veren bir kurum gibi gösterildiğini söyleyen Onat, “Basın İlan Kurumu olarak 1961 yılından bu yana yerel basını destekliyoruz. Pandemi döneminde hem denetimler seyreltildi hem diğer konularda gazetelerimize yardımcı olduk. Pandemi sonrası kanunun, yasanın bize öngördüğü, bizden istediği denetleme mekanizmasını gündeme getirdik. 80 civarında gazetemizi denetledik. Bir yanda basınımız ne oluyor dedi. Hemen akabinde Anayasa Mahkemesi geçtiğimiz ay bir karar verdi. Basın Ahlakları Esası yönünden Basın İlan Kurumu’nun kanundan kaynaklı çerçeve eksikliğinden ötürü böylesi davalara bakmasını sınırlandırdı. Malumunuz ekim ayının ilk haftasında dezenformasyon yasası olarak bilinen yasa meclise gelecek. Yine aynı dönemde Basın İlan Kurumu gündeme geldi. Basın İlan Kurumu yerel basının bağımsızlığını sağlayan mali açıdan ana unsundur. Basın İlan Kurumu’nun aracılık olarak verdiği reklamlarda azalmalar var. Eskiden Basın İlan Kurumu’nun ilanlarına itibar etmeyen hem ulusal hem de yerel gazeteler şuan Basın İlan Kurumu’nun ilan desteği olmaksızın varlıklarını sürdüremez hale geldiler. Dolayısıyla yeni değişen mecraya bizim uyum sağlamamız gerekiyor. Tabi yeni mecra beraberinde dezenformasyonu, yalan haberi, manipülasyonu, habercilik akışına da ciddi zararlar veriyor. Klasik gazetecilik mesleğinde 5N1K formülü vardır. Basın İlan Kurumu bazı kesimler tarafından ceza veren, sansür uygulayan baskı uygulayan bir kurum gibi gösteriliyor. Bakın bizim ceza verme gibi bir yetkimiz yok. Cezalandırma gibi bir yetkisi olmadığı gibi ödüllendirecek bir yetkisi de yok. Basın İlan Kurumu 1961 yılından bu yana aynı mevzuatla yönetiliyor” şeklinde konuştu.

“Bütün yerel gazetelerimiz dijitalleşmeye hazır olsun”

Yerel basının dijitalleşmeye hazır olması gerektiğini belirten Onat, “Türk basının en büyük destekçisidir. Yerel gazetelere 2021 yılında 617 milyon ilan ve aracılık desteği sağladık. Bir önceki seneden yüzde 35 artış gösterdi. 2022 yılında şuana kadar 580 milyon civarında ilan ve aracılık desteği verdik. Şube Müdürlerimiz ilanları arttırmak için kurumlarla görüşerek gerekli çalışmaları yapıyor. Gazete temsilcilerinin de şube müdürlerimize yardımcı olmasını bekliyoruz. Çünkü ilan gelirlerin yüzde 85’i gazetelerin, yüzde 15’i Basın İlan Kurumu’nundur. 2000 yılından bu yana artık her şey internet ortamında yapılıyor. Herkesin kendini dijitale hazırlaması gerektiğini düşünüyorum. Gazetelerin dijitalleşmeye ayak uydurması için ek gösterge oranı verdik. Eylül ayında sosyal medyayı faaliyete aldık. Biz ne kadar yok saysak da, ne kadar görmezden gelsek de artık her şey dijitale kayıyor. İyi gazetecilerin bu zeminde yer alması gerektiğini ifade etmek istiyorum. İnternet haberciliğin geliştirilmesi konusunda birçok eğitim verdik. Maruz kaldığımız şeyi fark edersek kendi varlığımızı sürdürme noktasında ileri bir safhaya geçeriz. Aksi takdirde dijitale ayak uydurmayan gazeteler yok olmaya mahkumdur. Ekim ayında gelecek yasayla birlikte orada bulunmamız elzemdir. Yerel gazetelerin yeni yasaya sonsuz destek vermesini bekliyoruz. Bütün yerel gazetelerimiz dijitalleşmeye hazır olsun. Yerel basının nitelikli haber yapmasını istiyoruz” diye konuştu.

“Yeni gelen yasanın 4 maddesi bizimle ilgilidir”

Ekim ayında gelecek yasaya değinen Onat, “Basın İlan Kurumu tarafından desteklenen yerel gazetelerde şuan 33 bin kişi istihdam ediliyor. Yabancıların fonladığı, desteklediği gazeteler olduğunu duyuyoruz. Google reklamlarında veya sosyal medyada çok ciddi paralar kazanan gazeteler var. Kağıt üreten İsviçre, enerji ve su azalmasından dolayı kağıt üretimini durduruyor. Bugün gazete sahiplerinin hangi zor şartlarda gazete çıkardığını biliyoruz. Hep birlikte bir çıkış yolu bulmak zorundayız. Haziran ayında yasa geçmiş olsaydı bugün farklı şeyler konuşacaktık. Yeni gelen yasanın 4 maddesi bizimle ilgilidir. İcra ilanları bizim gelirin yüzde 37’sini kapsıyor. Adalet Bakanlığı geçtiğimiz ay icra ilanlarını icragovtr’de yayınladı. Bunun yönetmenliğini yayınlayarak 8 bölgede uygulanmaya başladı. Şuan ciddi bir kaybımız var. Artık her şey dijitale kayıyor. Herkes kendisini hazırlasın. Toplantıya katılan herkese çok teşekkür ederim” şeklinde konuştu.  

Basın İlan Kurumu Genel Müdür Yardımcısı Mesut Onat daha sonra yerel basının sorunlarını dinleyerek, soruları yanıtladı.