Özellikle Yenidoğan Bebeklerde Sıkça Görülen: Sarılık

Sarılık diğer adıyla ikter, dokularda bilirubin birikmesine bağlı dokularda ve renklerde sarımsı renk değişikliğidir. Dokudaki bu bilirubin birikimi yalnızca serumda hiperbilirubinemi varlığında oluşur ve genellikle karaciğer hastalıkları ve nadiren de kan bozukluklarında meydana gelir.

Kendisinde sarılık olduğunu düşünen kişiler sarılık hastalığı nedir şeklinde arama yapsalar da aslında sarılık bir hastalık değil meydana gelen bir hastalığın bulgusudur.

Sarılık gözde, deride ve mukozalarda sarımsı renk değişiklikleriyle belirti gösteren, karaciğerin atması gereken bilirubin vücuttan atamaması sonucu görülen bir semptomdur.

Bebeklerde Görülen Sarılık Nedir ?

Bebeklerin doğumdan kısa bir süre sonra yakalandığı sarılığa yenidoğan sarılığı denir. Sık görülen bu durum prematüre ve postmatüre bebeklerde %80 oranında rastlanmaktadır. Bu sarılığın birçok sebebi olabilir. En sık görülen neden ise fizyolojik olarak karaciğerin bilirubini uzaklaştırılmasındaki yetersizliğidir. Anne plasentasının attığı bilirubin yenidoğanlarda bir süre atılamayabilir. Zaman geçtikçe gelişen karaciğer bu görevi yerine getirmeye başlayabilir.

Sarılık Belirtileri Nelerdir, Bebeklerde Nasıl Belirtiler Verir ?

Yenidoğan bebeklerde görülen sarılık hastalığında görülen belirtiler ise şöyledir;

Artan uyku süreleri
İdrar ve gaitada renk değişimleri
Çocuğun annesini emmede güçlük yaşaması
Sarılık bebeklerde kafadan ayağa doğru yayılım gösterir
Ayrıca sarılık hastalığına neden olacak etmenler ise şunlardır;

Orak hücreli anemi
İmmün hemoliz
Roter sendromu
Viral hepatit (A,B,C,D ve E)
Herpes simpleks
Alkol kullanımı karaciğerde kalıcı hasarlara yol açabilmektedir. Alkol nedeniyle siroza kadar ilerleyen karaciğer hasarlarında bilirubin birikmesi nedeniyle sarılık oluşabilir.
İlaçların toksik etkisi hemolize neden olabilir veya karaciğerde birikerek sarılık oluşturabilir

Otoimmün hepatit gibi etkenler sarılık oluşumunda rol almaktadır.
Sarılık Türleri Nelerdir ?

İnsanlarda görülen sarılık hastalığının türleri şu şekildedir;

Hepatosellüler Sarılık: Karaciğer vücut metabolizmasında önemli bir yere sahiptir. Karaciğer metabolizmasının enfeksiyon veya travma sonucu bozulması bilirubin atılımını engelleyebilir. Bu metabolizma sonucu oluşan sarılığa ise hepatosellüler sarılık adı verilir.

Hemolitik Sarılık: Bu sarılık türü kan dolaşımında ömrü sona erken kırmızı kan hücrelerinin normal hızının dışına çıkarak daha fazla parçalanması sonucu oluşur. Ölümcül olan bu durum genellikle sıtma hastalığında görülür.

Tıkanma Sonucu Oluşan Sarılık: Bu sarılık türü karaciğer ve safra kesesini birbirine bağlayan kanallarda meydana gelen tıkanıklık sonucu oluşur. Safra kesesinde oluşan mineral taşlar ve şişmiş lenf bezleri bu sarılığa neden olabilir.

Kısacası sarılık ne zaman geçer sorusuna net bir cevap vermek için sarılığın türü belirlenmeli ve ona göre planlama yapılmalıdır.

Sarılık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sarılık tedavisinde asıl amaç karaciğer metabolizmasının çalışmasını sağlamak ve bilirubin vücuttan uzaklaştırmaktır. Tedavi tamamen nedene ve sarılık türüne göre özelleştirilmelidir. İşte sarılık tedavisinde kullanılan tedavi yöntemleri;

Hemolitik Sarılıkta Tedavi: Bu sarılık tedavisindeki ilke kansızlığa bağlı sorunları gidermeye ve kırmızı kan hücrelerinin oluşumunu tekrardan başlatmaya yöneliktir. Tedavide demir ihtiyacından dolayı diyette demir zengini besinler (yeşil yapraklı sebzeler) veya oral yolla alabileceği tabletler verilebilir. İlerleyen durumlarda genellikle anemi hastalığında dalağın alınması veya kan transfüzyonu (kan nakli) ihtiyaç duyulabilir.

Hepatoselüler Sarılıkta Tedavi: Bu sarılık karaciğer hasarlarından dolayı oluştuğu için öncelikle hasar ortadan kaldırılmalıdır. Genellikle virüs hastalıkları karaciğerde hasara neden olur. Bu nedenle antiviral ilaçlar bu tedavide başvurulan bir yöntemdir. Hepatitte antiviraller ile birlikte steroid ilaçlarda reçetede yer alabilir. Sirozun neden olduğu karaciğer hasarlarında ise alkol yasaklanmalıdır. Karaciğer kanserine bağlı olarak gelişen hasarlarda ise radyoterapi, kemoterapi veya ilerleyen vakalar karaciğer nakli gerekebilir.

Tıkanıklık Nedeniyle Oluşan Sarılıkta Tedavi: Bu sarılık türünde tedavi genellikle cerrahi uzmanları tarafından yapılmaktadır. Safra kesesi taşı nedeniyle oluşan tıkanmalar için uygun diyetler veya gerekirse hastalarda cerrahi yöntemler uygulanabilir.

Yenidoğan sarılıklarında ise fototerapi uygulaması yapılır.

Yenidoğan Sarılığında Fototerapi: Fototerapi işlemi yenidoğan sarılıklarında artan veya kanda serbest olarak dolaşan indirekt bilirubin beyin dokusuna zarar vermeden kandan uzaklaştırılması yöntemidir. Sarılığın durumuna göre fototerapi, yenidoğan sarılığının giderilmesinde uygulanacak ilk yöntemdir.

Fototerapi tedavisi derinin 2 mm derinliğe kadar olan bölgeyi etkiler ve biriken bilirubini parçalayarak suda eriyen maddelere dönüştürür. Parçalanan bu maddeler kan yardımıyla bağırsaklara geçer ve dışkı yardımıyla atılır

Fototerapi sırasında bazı yenidoğanlarda döküntü, bronzlaşma, deride yanık, hemoliz, ve sulu dışkı görülebilir. İşlem gözlere zarar verebilir. Bunun için tedavide gözler kapalı durumda olmalıdır. Bebeklerin bir kısmı su kaybedebilir.

Sarılık durumu ciddi olan bebeklerde bu tedavi işe yaramayabilir. Bu durumlarda kan değişimi yapılması gerekebilir.