Rusya-Ukrayna savaşının 100 günlük bilançosu

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'ın 24 Şubat'ta “askeri operasyon” adı altında Ukrayna'ya başlattığı saldırıların 100'üncü gününe girildi. Ukrayna ordusu, birçok bölgede gösterdiği direnişle saldırıları püskürtmeyi başarırken, Rus birlikleri aylardır devam eden savaşta şu ana kadar Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20'sinin kontrolünü ele geçirdi.

“30 bin 950 Rus askeri öldürüldü”

Rusya Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre savaşın başından bu yana Ukrayna'ya ait toplam 186 uçak, 129 helikopter, bin 87 insansız hava aracı, 328 hava savunma sistemi, 3 bin 386 tank ve diğer zırhlı muharebe araçları, 462 çok namlulu roket atar, bin 760 top ve obüs ile 3 bin 376 adet özel askeri araç imha edildi. Ukrayna Savunma Bakanlığı'ndan Rus ordusunun kayıplarına dair yapılan açıklamada ise 30 bin 950 Rus askerin öldürüldüğü, bin 367 ana muharebe tankı, 3 bin 366 zırhlı araç, 661 topçu sistemi, 207 çok namlulu roketatar, 95 hava savunma sistemi, 210 savaş uçağı, 175 helikopter, 535 insansız hava aracı, 121 seyir füzesi, 51 özel ekipmanın etkisiz hale getirildiği kaydedildi.

“9 bin 151 sivil ölüm kaydedildi, gerçek sayı daha fazla”

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliğine (OHCHR) göre savaşın başladığı günden bu yana 9 bin 151 sivil hayatını kaybetti. Gerçek sayının daha yüksek olduğunun vurgulandığı açıklamada, "Sivil kayıpların çoğuna ağır topçu ve çok namlulu roketatar sistemleri kullanılarak gerçekleştirilen bombardımanlar ve hava saldırıları dahil olmak üzere geniş bir etki alanına sahip patlayıcı silahların kullanımı neden oldu" denildi.

Saldırılar nedeniyle yaklaşık 6.8 milyon kişi Ukrayna'yı terk ederken, Rus birliklerin Nisan ayında Kiev bölgesinden çekilerek doğu ve güneye rota çevirmesiyle yaklaşık 2.2 milyonu ülkesine döndü.

Savaşın geride bıraktığı yıkım

Şiddetli bombardımanlar ve hava saldırıları, ülke genelinde çok birçok kentte ağır hasara yol açtı. Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komisyonuna göre Rusya ordusunun saldırılarında yaklaşık 38 bin çok katlı binası yıkıldı ve yaklaşık 220 bin kişi evsiz kaldı. Anaokullarından üniversitelere kadar yaklaşık bin 900 eğitim kurumunda hasar meydana gelirken, 180'i tamamen yıkıldı. Ukraynalı yetkililere göre 50 demiryolu köprüsü, 500 fabrika ve yaklaşık 500 hastane de saldırılardan zarar gördü.

Dünya Sağlık Örgütü Ukrayna'da hastanelere, ambulanslara ve sağlık çalışanlarına 296 saldırı gerçekleştirildiğini kaydetti.

Diplomatik girişimler sonuç vermedi

Savaş tüm hızıyla devam ederken, iki ülkenin müzakere heyetleri ateşkes sağlanması ve barış görüşmelerinin yolunun açılması için 1'i Türkiye'de olmak üzere 4 kez yüz yüze görüşme gerçekleştirdi. Ancak müzakereler, iki ülkenin sunduğu farklı gerekçelerde kesintiye uğradı.

Gıda tedariki krizi

Küresel buğday ihracatında yüzde 30 pay sahibi olan Rusya ve Ukrayna'nın savaşta olması sonucu Ukrayna limanlarından dünya pazarına tahıl sevkiyatı yapılamaması, dünya genelinde gıda tedarikinde krize yol açtı. Ukrayna limanlarında 20 milyon ton gıda yüklü gemilerin beklediği belirtilirken, Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı limanların açılmaması durumunda "kıtlık ve kitlesel göç" konusunda uyarıda bulundu.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın verilerine göre Ukrayna, dünyanın 4'üncü en büyük mısır ihracatçısı ve dünyanın 5'inci en büyük buğday ihracatçısı konumunda.

Gıda krizinin çözümünde Türkiye devrede

Gıda krizinin çözümüne yönelik görüşmeler ise devam ediyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Karadeniz'in mayınlardan temizlenerek güvenli koridor üzerinden tahıl sevkiyatı yapılması konusunu ele aldı. Erdoğan, tarafların ve Birleşmiş Milletler'in iştirakiyle oluşturulacak Kontrol Merkezi'ne katılmaya ve merkeze İstanbul'da ev sahipliği yapmaya olumlu baktıklarını dile getirdi.

Savaşın kritik anları

25 Şubat: Ukrayna kuvvetleri kuzeyde, doğuda ve güneyde Rus askerine karşı direnişe başladı.

1 Mart: Rusya, Kiev'deki bir televizyon kulesini vurdu, başkente yönelik hızlı ilerleyiş umutları azalınca kuzeydoğudaki ve diğer şehirlerde uzun menzilli füzelerle bombardımanı yoğunlaştırdı.

2 Mart: Rus kuvvetleri, Ukrayna'nın doğusunda Rus yanlısı ayrılıkçıların kontrolünde bulunan Donbass bölgesini, Rusya'nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım'a bağlamak için hayati önem taşıyan güneydoğudaki Mariupol limanını kuşatmaya başladı. Rus birlikleri, ele geçirilen ilk büyük şehir olan Karadeniz'deki Herson limanına girdi. BM, 1 milyon kişinin Ukrayna'dan kaçtığını açıkladı.

4 Mart: Rus güçleri, Avrupa'nın en büyüğü olan Zaporijya nükleer santralini ele geçirdi. NATO, Ukrayna'nın uçuşa yasak bölge çağrısını, çatışmayı tırmandıracağı gerekçesiyle reddetti.

8 Mart: Siviller, Ukrayna ile Rusya arasında varılan uzlaşma sonucu açılan ilk insani koridor ile kuzeydoğudaki Sumi kentinden tahliye edildi. BM, Ukrayna'yı terk edenlerin sayısının 2 milyona ulaştığını duyurdu.

9 Mart: Rus ordusu, Mariupol'deki bir doğum hastanesini bombaladı. Çok sayıda insan enkaz altında kaldı. Moskova yönetimi, hastanenin Ukraynalı askerler tarafından askeri üs olarak kullanıldığını savundu.

13 Mart: Rusya, savaşı Ukrayna'nın batısına kadar genişletti ve NATO üyesi Polonya'nın sınırlarına yakın bir üssü füzeyle hedef aldı.

16 Mart: Mariupol'de yüzlerce Ukraynalı sivilin sığındığı tiyatro bombalandı. Kiev yönetimi Rusya'yı suçlarken, Rusya Savunma Bakanlığı tiyatro binasını Ukrayna ordusunun vurduğunu iddia etti.

25 Mart: Moskova, doğuda kazanımlar elde etme yönünde değişiklik sinyali verirken, Ukrayna kuvvetleri Kiev dışındaki kasabaları geri almak için direnişini arttırdı.

30 Mart: BM, saldırılar nedeniyle Ukrayna'dan ayrılanların sayısının 4 milyonu geçtiğini açıkladı.

3-4 Nisan: Ukrayna, Rus askerlerinden arındırdığı Bucha kasabasında bir toplu mezar ve yakın mesafeden vurulmuş insanların cansız bedenlerinin bulunduğunu açıklayarak Rusya'yı savaş suçu işlemekle suçladı. Suçlamaları reddeden Kremlin, ceset görüntülerinin kurgu olduğunu iddia etti.

8 Nisan: Ukrayna yönetimi, Kramatorsk'taki bir tren istasyonuna gerçekleştirilen saldırıda en az 52 kişinin hayatını kaybettiğini açıklayarak sivil ölümlerden bir kez daha Rusya'yı sorumlu tuttu. Moskova ise yönetilen suçlamaları reddetti.

14 Nisan: Ukrayna, Rusya'nın Karadeniz Filosunun amiral gemisi Moskova'nın füzeyle hedef alınarak batırıldığını duyurdu. Rusya ise geminin, içindeki mühimmatların patlaması sonucu battığını belirtti.

18 Nisan: Rusya, Ukrayna'nın iki bölgesini ele geçirmek ve savaş zaferi elde etmek için “Donbass Savaşı” olarak nitelendirdiği saldırıyı başlattı.

21 Nisan: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Mariupol'ün yaklaşık iki aylık kuşatmanın ardından Ukraynalı askerlerden "temizlendiğini" ve kontrolün Rusya'ya geçtiğini ilan etti, ancak yüzlerce Ukraynalı asker kentte yüzlerce sivilin de sığındığı Azovstal çelik fabrikasında direnişini sürdürmeye devam etti.

25-26 Nisan: Moldova'nın Rusya yanlısı ayrılıkçı bölgesi Transdinyester'de yetkililer, bir bakanlık ve iki radyo kulesinde patlama meydana geldiğini bildirerek olaydan Ukrayna'yı sorumlu tuttu. Kiev yönetimi ise, Moskova'yı çatışmayı genişletmeye çalışmak amacıyla saldırılar düzenlemekle suçladı.

28 Nisan: Ukrayna, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in ziyareti sırasında Rusya'nın Kiev'i 2 füzeyle hedef aldığını açıkladı. Kremlin ise Ukrayna'yı sınıra yakın Rus bölgelerine saldırmakla suçladı.

1 Mayıs: Mariupol'deki çatışmalar yüzünden insani krizin giderek derinleştiği Azovstal çelik fabrikasından Birleşmiş Milletler'in güvenli geçiş operasyonu ile yaklaşık 100 Ukraynalı sivil tahliye edildi.

7 Mayıs: Ukrayna'nın doğusundaki Luhank bölgesinin valisi Sergey Gayday, Bilohorivka'daki bir köy okuluna gerçekleştirilen bombalı saldırıda 60 civarında kişinin öldüğünün tahmin edildiğini açıkladı.

9 Mayıs: Rusya lideri Putin, Zafer Günü kutlamalarında, “Rusya Ukrayna'da kabul edilemez bir tehdit ile karşı karşıyaydı. Orada ana vatanımızın güvenliğini savunuyoruz" ifadeleriyle Rus halkına seslendi.

10 Mayıs: Ukrayna yönetimi, askerlerin yürüttüğü karşı saldırıda Harkov'un kuzey ve kuzeydoğusundaki köylerin Rus ordusundan geri alındığını duyurdu.

12 Mayıs: BM, Ukrayna'yı terk edenlerin sayısının 6 milyonu aştığını açıkladı.

14 Mayıs: Ukrayna kuvvetleri, doğuda Rus ordusunun kontrolündeki Izium kasabası yakınlarında karşı saldırı başlattı.

18 Mayıs: Finlandiya ve İsveç, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının ardından Avrupa'da güvenlik durumunun değiştiğini gerekçe göstererek NATO'ya katılmak için başvuruda bulundu.

20 Mayıs: Rusya, Mariupol'deki Azovstal çelik fabrikasında direnen son Ukraynalı askerin de teslim olduğunu açıkladı. Açıklamadan saatler önce Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Ukraynalı askerlere teslim olarak hayatlarını kurtarabileceklerini söyledi.

21-22 Mayıs: Rus ordusu Luhansk'ta taarruz başlattı. Donetsk bölgesindeki Sloviansk ile Luhanks'taki Severodonetsk kentine odaklandı.

23 Mayıs: Ukrayna'da görülen ilk savaş suçları davasında Kiev'deki mahkeme, 21 yaşındaki bir Rus askeri silahsız sivili öldürmekten ömür boyu hapis cezasına çarptırdı.

25 Mayıs: Putin, Moskova'nın Ukrayna'da ele geçirilen topraklardaki kontrolünü sağlamlaştırmak amacıyla bu bölgelerdeki Ukraynalıların Rus vatandaşlığı ve pasaportu edinme sürecini kolaylaştıran bir kararname imzaladı.

31 Mayıs: Ukrayna güçlerinin halen direndiği, ancak büyük bölümünün Rus kontrolünde olduğu Sievierodonetsk kentinde yetkililer, mahsur kalan sivilleri tahliye etmenin artık mümkün olmadığını söyledi.

1 Haziran: Rusya, ABD'nin Ukrayna'ya gelişmiş roket sistemleri tedarik etme kararına tepki göstererek bunun çatışmayı büyütebileceği ve Washington ile doğrudan karşı karşıya gelme riskini artırabileceği konusunda uyarıda bulundu.

2 Haziran: Zelenskiy, Ukrayna'nın bir "kırılma noktasına" ulaşmasına ve savaşta galip gelmesine yardımcı olmak için Batılı ülkelerden daha fazla silah talep etti.

3 Haziran, savaşın 100'üncü günü: Ukrayna yönetimi, ABD'den alınan çok namlulu roket atar sistemlerinin Rusya'daki tesislere saldırı amacıyla kullanılmasının planlanmadığını ifade etti. İngiltere askeri istihbaratı, Moskova'nın Kiev'i ve hükümet merkezlerini ele geçirme konusundaki ilk hedeflerine ulaşamadığını, ancak Donbass'ta taktik başarı elde ettiğini açıkladı.

“Rusya savaşı uzun süreli bir aşamaya taşımaya çalışıyor”

Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov, 100'üncü gününe giren savaşın seyrine yönelik, "Kremlin savaşı uzun süreli bir aşamaya taşımaya çalışıyor. Rus birlikleri ilerlemek yerine başta Herson olmak üzere güneydeki işgal altındaki bölgelerde güçlü savunma alanları inşa ediyor” ifadelerini kullandı.