Seyyahların gözüyle Van (1)
Çeşitli dönemlerde Batı'dan çok sayıda seyyah Van'a gelerek seyahatnamelerinde bölgenin coğrafi, siyasi, etnik, askeri, dini ve ekonomik durumu hakkında ayrıntılı bilgilere yer vermiş.
Çeşitli dönemlerde Batı'dan çok sayıda seyyah Van'a gelerek seyahatnamelerinde bölgenin coğrafi, siyasi, etnik, askeri, dini ve ekonomik durumu hakkında ayrıntılı bilgilere yer vermiş.
Bir yazarın değişik sebeplerle yurt içinde ve yurt dışında yaptığı geziler sırasında gördüklerini, yaşadıklarını, duyduklarını anlattığı yazılara gezi (seyahat-seyahatname) yazısı deniliyor. Seyahatnamelerde gezilen yerlerin toplum yapısı, kültürü, önemli şehirleri yanında; orada yaşayan insanların günlük hayatı, dili, dinî inanışları vs. ile gezi sırasında yaşanan olaylar konu ediliyor.
Akademisyen İsmail Mangaltepe Van'a gelen seyyahların seyahatnamelerini araştırarak Van açısından çok değerli bir eser ortaya koymuş.
İsmail Mangaltepe tarafından 2005 yılında yaptığı uzun araştırmalar, emekler sonucu yüksek lisans tezi olarak hazırlanan, 2010 yılında XIX Yüzyıl Seyyahlarına Göre Van isimli kitap olarak basılan eserde Van ile ilgili çok önemli bilgiler yer alıyor.
Mangaltepe, kitabında Van'ın Türkiye'nin stratejik noktasında bulunması, Kafkasya, Orta Asya, Uzak Doğuya açılan konumda olması nedeniyle Şark meselesi adı altında hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik stratejiler geliştirmeye ve bunları uyguladıklarını, Van ve çevresi de batılıların ilgi odağı olmuş bölgelerden biri olduğuna dikkat çekiyor. Kitapta, XIX. yüzyılda Van ve çevresine seyahat gerçekleştiren seyyahların yazdıkları eserlerden yola çıkarak batılıların bu bölgeyle ilgili dikkatleri ayrıntılarıyla ortaya koyuluyor.
Van hafızasının canlanması, bilgilerin tazelenmesine önemli katkılar sağlayan XIX Yüzyıl Seyyahlarına Göre Van adlı eserde coğrafya, bölgenin fiziki durumu, Van sancağı ve Kazaları, Van ve Çevresindeki etnik ve dini yapı ve mimari eserler ayrıntılı olarak ele alınmış.
Van Merkez Sancağı bölümünde seyyahların Van'ı Semramis'in kurduğu belirtilirken, Van'da Tarım Ticaret ve Sosyal İşler Bakanlığı'na bağlı olarak Tarım Bankası'nın bir şubesinin olduğu, 1896 yılında Şakir Paşa ve Teftiş Heyeti'nin Van Vilayetinde yaptığı tespitlerin rakamları da yer alıyor.
Bu tespite göre Van'da; İslam 207. 278, Ermeni 71.106, Nasturi 28.750,Yahudi 1.408 olmak üzere 300. 292 nüfus bulunuyor.
Devlet borçları idaresi bakından Van Vilayet merkezinin Erzurum'da bulunan nezarete bağlı olduğu,1881 yılında Van'a gelen M.E. Chantere'nin tespitine göre posta idaresi müdürünün Fransız asıllı M. Gaillard olduğu belirtiyor.
