TAKİP ET 
Azim YACAN
Van'ın erken Cumhuriyet dönemi mimari yapılarından olan , depremlerden etkilenmeyen , Van Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescili yapılarak koruma altına alınan ve daha sonra özelleştirilerek satılan eski tekel binasından pis kokular geliyor!... Van'ın en hareketli caddesi olan Cumhuriyet Caddesi üzerinde bulanan eski tekel binasının geleceği merak edilirken, binanın özelleştirilmesinden sonrası, koruma ve tescilinin kaldırılarak yerine iş merkezi yapılmaya çalışıldığı iddiaları sürerken son günlerde farklı amaçlarla kullanılan binadan yayılan ağır leş kokusu rahatsız edici boyutlara ulaştı.
Tarihi tekel binasının konumu, geleceği hakkında endişelenen ve binadan yayılan kokudan rahatsız olan vatandaşlar ve çevre esnafı duyarsızlığa, ilgisizliğe tepki gösteriyor. Vatandaşlar tekel binasının bir an önce koruma kararına uygun şekilde kültürel amaçlı olarak değerlendirilmesini ve yayılan kötü kokunun da giderilmesini istediler.
BİNA KADERİNE TERK EDİLDİ
Taş yapılı bina kaderine terk edilirken binadan gelen leş ve çöp kokusu vatandaşları çileden çıkardı. Olaya tepki gösteren vatandaşlar, yetkililerin sağlığı etkileyen kokuya seyirci kaldığına dikkat çektiler
Cephesi adeta bir ilan tahtasına dönüşen, eski tekel binası Van'a yakışmayan görüntüyle yüz yüze bırakıldı. Bina girişinde bazı sivil toplum örgütleri tarafından zaman zaman sadece kermes düzenleniyor. Kötü bir görünüm içinde bulunan tarihi binanın akıbeti kafalarda soru işareti yaratırken, bina çöplük yuvasına dönüştü. Her gün binlerce insanın önünden geçtiği binadan yayılan kokuların yanı sıra daha önce bina önünde yakılan ateş isleri ise binanın içler açısı sahipsizliğini gösteriyor. Binanın önünden geçen vatandaşlar, burunlarını kapatarak, kokunun geldiği yönden uzak durmaya çalışırken, söz konusu kokuya karşı müdahale edilmesi ve temizlenmesi istendi.
Van'ın en önemli tarihi yapısının bu şekilde kaderine terk edilmesine tepki gösteren Vanlılar, olayın kabul edilemez olduğunu ifade ettiler
Vanlılar kaderine terk edilen binanın Van'ın Kent Arşivi, Kent Müzesi gibi kültürel ve sosyal amaçlar doğrultusunda değerlendirilerek, korumasının kaldırılması ve binanın yıkılmasına müsaade edilmemesini istiyor.
'YÖNETİCİLER UMURSAMIYOR'
Çavuşoğlu Pastanesi sahibi Murat Özgüner, esnaf olarak görüntüden rahatsız olduğunu ifade ederek, yöneticilerin konuyla ilgili duyarsız olduğunu söyledi. Van'ın en işlek yerinde bulanan binanın değerlendirilmesi durumunda hareketliliğin de artacağını kaydeden Özgüner, "Bu şehrin canlılığa, morale ihtiyacı var. Özelliği olan binanın bu şekilde kalmaması gerekiyor. Ama maalesef bu yöneticilerin umurunda değil. Tekel binasının bulunduğu yer mevki olarak adeta Van'ın kalbidir bu tarihi bina her türlü şekilde değerlendirilerek ilimize kazandırılabilir." dedi. Akşam çöktüğünde Van sokaklarının canlılığını yitirdiğini ifade eden Özgüner, kentte, sokaklarda canlılığın kazanılması için söz konusu binanın bir an önce değerlendirilmesi gerektiğine vurgu yaptı.
'TİNERCİLER, ESRARKEŞLER CİRİT ATIYOR'
Binanın bu şekilde atıl kalmasından rahatsızlık duyduğunu ifade eden esnaflardan Bünyamin İmrel ise binanın adeta tinercilerin, esrarkeşlerin ve fuhuş yapanların yuvası haline geldiğine dikkat çekerek, söz konusu manzaranın utanç verici olduğunu söyledi. Tepkisini, "Binayı gidin yöneticilere sorun" şeklinde ifade eden İmrel, "Bu bina başka şehirde olsa insanların akın ettiği, pırıl pırıl kültürel amaçlı mekan olmuştu. Ama Van'da nedense olmuyor? Bina her şekilde değerlendirilebilir ama yetkililer sessiz. Buranın halini gidip yöneticilere sormak lazım. Müşterimiz korkudan gelmiyor akşamları, biz kaygı içindeyiz. Bina akşamları adeta esrarkeşlerin, tinercilerin ve fuhuş yapanların yuvasına dönüşmüş. Bu manzaranın bir an önce ortadan kaldırılması lazım ki biz esnaflarda rahat bir nefes alalım. "şeklide konuştu.
'KÜLTÜR KOMPLEKSİ YAPILSIN'
Konuyla ilgili görüşlerini aktaran Vanlı gençler ise binanın sosyal veya kültür amaçlı komplekse dönüşmesi talebinde bulunarak, manzaranın kabul edilemez olduğunu belirtiler.
KORUMA KURUL BAŞKANI BİLGİ VERMEKTEN KAÇINDI
Binayla ilgili görüşlerini başvurmak isteğimiz Van Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullu Başkanı Prof.Dr. Oktay Belli ise bina ile ilgili sorularımıza cevap vermezken, konuyla ilgili bilgi ve görüş verme yetkilerinin bakanlıktan gelen talimat nedeniyle olmadığını öne sürerek, soruları cevapsız bıraktı.
"YIKILAMAZ GÖRÜNÜMÜ DEĞİŞTİRİLEMEZ"
Van'da erken dönem Cumhuriyet yapılarından eski tekel binasının tescilinin Van Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullu tarafından yapıldığını belirten Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, "Eski tekel binası erken Cumhuriyet dönemine ait ayakta kalan kamu mimari örneklerinden biridir. Düzgün kesme taş mimariye sahip olan yapının benzer örnekleri nerdeyse kalmadı. Eski tekel binası bu anlamda önemli bir yapıdır. Bina korumaya alınmış ve tescillenmiştir. Dolaysıyla bina yıkılmaz, yapısı ve görünümünde üzerinde izinsiz hiçbir değişiklik yapılamaz, Bina Van'ın ihtiyacı olan Van Kent Arşivi, Kent Müzesi gibi kültürel amaçlı olarak kullanılabilir. Van'ın böyle bir yapıya, kuruma kültürel ve turizm açısından ihtiyacı vardır. Eski tekel binası buna bu amaca uygun durumdadır.
Taş yapılı bina kaderine terk edilirken binadan gelen leş ve çöp kokusu vatandaşları çileden çıkardı. Olaya tepki gösteren vatandaşlar, yetkililerin sağlığı etkileyen kokuya seyirci kaldığına dikkat çektiler
Cephesi adeta bir ilan tahtasına dönüşen, eski tekel binası Van'a yakışmayan görüntüyle yüz yüze bırakıldı. Bina girişinde bazı sivil toplum örgütleri tarafından zaman zaman sadece kermes düzenleniyor. Kötü bir görünüm içinde bulunan tarihi binanın akıbeti kafalarda soru işareti yaratırken, bina çöplük yuvasına dönüştü. Her gün binlerce insanın önünden geçtiği binadan yayılan kokuların yanı sıra daha önce bina önünde yakılan ateş isleri ise binanın içler açısı sahipsizliğini gösteriyor. Binanın önünden geçen vatandaşlar, burunlarını kapatarak, kokunun geldiği yönden uzak durmaya çalışırken, söz konusu kokuya karşı müdahale edilmesi ve temizlenmesi istendi.
Van'ın en önemli tarihi yapısının bu şekilde kaderine terk edilmesine tepki gösteren Vanlılar, olayın kabul edilemez olduğunu ifade ettiler
Vanlılar kaderine terk edilen binanın Van'ın Kent Arşivi, Kent Müzesi gibi kültürel ve sosyal amaçlar doğrultusunda değerlendirilerek, korumasının kaldırılması ve binanın yıkılmasına müsaade edilmemesini istiyor.
'YÖNETİCİLER UMURSAMIYOR'
Çavuşoğlu Pastanesi sahibi Murat Özgüner, esnaf olarak görüntüden rahatsız olduğunu ifade ederek, yöneticilerin konuyla ilgili duyarsız olduğunu söyledi. Van'ın en işlek yerinde bulanan binanın değerlendirilmesi durumunda hareketliliğin de artacağını kaydeden Özgüner, "Bu şehrin canlılığa, morale ihtiyacı var. Özelliği olan binanın bu şekilde kalmaması gerekiyor. Ama maalesef bu yöneticilerin umurunda değil. Tekel binasının bulunduğu yer mevki olarak adeta Van'ın kalbidir bu tarihi bina her türlü şekilde değerlendirilerek ilimize kazandırılabilir." dedi. Akşam çöktüğünde Van sokaklarının canlılığını yitirdiğini ifade eden Özgüner, kentte, sokaklarda canlılığın kazanılması için söz konusu binanın bir an önce değerlendirilmesi gerektiğine vurgu yaptı.
'TİNERCİLER, ESRARKEŞLER CİRİT ATIYOR'
Binanın bu şekilde atıl kalmasından rahatsızlık duyduğunu ifade eden esnaflardan Bünyamin İmrel ise binanın adeta tinercilerin, esrarkeşlerin ve fuhuş yapanların yuvası haline geldiğine dikkat çekerek, söz konusu manzaranın utanç verici olduğunu söyledi. Tepkisini, "Binayı gidin yöneticilere sorun" şeklinde ifade eden İmrel, "Bu bina başka şehirde olsa insanların akın ettiği, pırıl pırıl kültürel amaçlı mekan olmuştu. Ama Van'da nedense olmuyor? Bina her şekilde değerlendirilebilir ama yetkililer sessiz. Buranın halini gidip yöneticilere sormak lazım. Müşterimiz korkudan gelmiyor akşamları, biz kaygı içindeyiz. Bina akşamları adeta esrarkeşlerin, tinercilerin ve fuhuş yapanların yuvasına dönüşmüş. Bu manzaranın bir an önce ortadan kaldırılması lazım ki biz esnaflarda rahat bir nefes alalım. "şeklide konuştu.
'KÜLTÜR KOMPLEKSİ YAPILSIN'
Konuyla ilgili görüşlerini aktaran Vanlı gençler ise binanın sosyal veya kültür amaçlı komplekse dönüşmesi talebinde bulunarak, manzaranın kabul edilemez olduğunu belirtiler.
KORUMA KURUL BAŞKANI BİLGİ VERMEKTEN KAÇINDI
Binayla ilgili görüşlerini başvurmak isteğimiz Van Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullu Başkanı Prof.Dr. Oktay Belli ise bina ile ilgili sorularımıza cevap vermezken, konuyla ilgili bilgi ve görüş verme yetkilerinin bakanlıktan gelen talimat nedeniyle olmadığını öne sürerek, soruları cevapsız bıraktı.
"YIKILAMAZ GÖRÜNÜMÜ DEĞİŞTİRİLEMEZ"
Van'da erken dönem Cumhuriyet yapılarından eski tekel binasının tescilinin Van Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullu tarafından yapıldığını belirten Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, "Eski tekel binası erken Cumhuriyet dönemine ait ayakta kalan kamu mimari örneklerinden biridir. Düzgün kesme taş mimariye sahip olan yapının benzer örnekleri nerdeyse kalmadı. Eski tekel binası bu anlamda önemli bir yapıdır. Bina korumaya alınmış ve tescillenmiştir. Dolaysıyla bina yıkılmaz, yapısı ve görünümünde üzerinde izinsiz hiçbir değişiklik yapılamaz, Bina Van'ın ihtiyacı olan Van Kent Arşivi, Kent Müzesi gibi kültürel amaçlı olarak kullanılabilir. Van'ın böyle bir yapıya, kuruma kültürel ve turizm açısından ihtiyacı vardır. Eski tekel binası buna bu amaca uygun durumdadır.
TEKEL BİNASININ TARİHÇESİ
1915 sonrası yeniden yapılanmaya başlayan Van'ın erken Cumhuriyet dönemi geleneksel mimariye sahi kamu yapılarındandır. Taş kesme işçiliği ile yapılmış olan Tekel binasının yapımında Artvinli taş ustaları çalışmıştır. Yaklaşık 1940'lı yıllarda inşaa edilen bina İnhsar ( Bir maddenin alım veya satımını tek elden yürüten) daha sonra Tekel adıyla işlevini sürdürdü. Van Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından korumaya alınan bina tescillenerek yıkılması, değiştirilmesi, üzerinde izinsiz restore yapılması yasaklandı. 2000'li yıllarda Özellieştirme Kuruma tarafından özellştirilerek satıldı.
tekel, bina, koku, mehmet top, özelleştirme
