TOKİ alanlarında kurumların arsası var kendileri yok

İlhan Siyahtaş/Vansesi Özel

 TOKİ konut alanlarında yaşanan arsa işgallerine değinen Giyik, AFAD olarak bize tahsis edilen arsalar evlerin yapıldığı alanlardır. Bunun dışında kalan bazı alanlar yeşil alan, bazı alanlar ticaret merkezi, sağlık tesisi, din hizmetleri tesisi olarak imar planında tanımlanmış ve ayrılmıştır. TOKİ alanlarında tahsis edilen arsalara sahip çıkmaları için Valimizin imzasıyla kurumlara ve belediyelere yazı gönderdik dedi.

23 Ekim ve 9 Kasım depremlerinin 3.  yıl dönümü hüzünle, etkinliklerle, vefayla birazda TOKİ afet konutlarında çözülmeyen sorunlar ve şikâyetler içinde anıldı.  Depremzede vatandaşların şikâyetlerine muhatap olan AFAD İl Müdürü Cafer Giyik  ve TOKİ konutları Boğaziçi Yönetim A.Ş. İşletmeler Müdürü Şeref Ünlü yıldönümü münasebetiyle bir araya geldi. Giyik ve Ünlü kurumsal sorumlulukların ve TOKİ’lerde yaşanan sorunların çözümü ile ilgili açıklamalarda bulundular. 

Afet konutlarını hangi kurum yaptırdı?

C. GİYİK:  İlimizde ve Erciş ilçesindeki 17 bin 489 konutun tamamı anahtar teslimi olarak AFAD Başkanlığınca Toplu Konut İdaresi’ne (TOKİ) yaptırılmıştır.   Konutları yaptıran AFAD, yapan kurum ise TOKİ’dir. Yani tabiri caizse TOKİ bizim müteahhidimizdir.  AFAD olarak işi TOKİ’ye anahtar teslimi verdik.

TOKİ’ye ne kadar bedel ödendi?

C. GİYİK:  Konutlar için TOKİ’ye 2 milyar 360 milyon öndendi.

Mademki TOKİ yüklenici kurum neden Van’da yok?

C.GİYİK:  Van’da yapılan afet konutlarının sorunlarını takip etmek üzere bildiğim kadarıyla TOKİ İstanbul bölgesini görevlendirmiş, ancak TOKİ’nin şuanda Van’da bir temsilcisi yok. Bizde TOKİ’ye ulaşmakta zaman zaman zorlanıyoruz. Vatandaş AFAD’ı muhatap bildiği için sürekli sorunlarını bize intikal ettiriyor. Bizde bunu yazılı olarak TOKİ’ye bildiriyoruz ve giderilmesini talep ediyoruz. Yönetimi ilgilendiren sorunlar varsa Boğaziçi’ne bildiriyoruz. Ancak TOKİ’nin Van’da kalıcı bir temsilcisinin olmamasından dolayı sorun yaşandığı bir gerçektir. TOKİ’nin kesin kabul yapılması aşamasına kadar burada kalmasının faydalı olacağını düşünüyoruz. Çünkü kesin kabuller henüz yapılmadı.

TOKİ’lerde yaşanan sorunlar nerden kaynaklanıyor?

Toplu Konut Alanları, afet konutu konseptinde yapılan alanlarda ister istemez kendisini bulması, düzenli bir hayata girmesi zaman alıyor. Toplu konut alanları, uydu kentler canlı organizma gibidir. Önce bir evreden geçer sonra büyür ve kemale erer. Böyle düşünmek lazım, kış ortamında rekor sayılabilecek sürede 17 bin konut yapıyorsunuz ve mutlaka bunun bir nevi sorunları oluyor. Üst yapı, alt yapı, su yol gibi sorunlar mutlaka oluşur. Toplu konutlar şuanda kimlik kazanma süreci yaşıyor.

Konutlar ve alt yapı yapıldığı zaman neden yeterli denetimler yapılmadı?

C.GİYİK: TOKİ’de bunları yüklenici firmalara ihale ediyor. Firmanın üzerinde de TOKİ’nin görevlendirdiği bir müşavir firması var. Denetim firması projeyi denetliyor ve sonra burası doğrudur, tamamdır diyor uyguluyor ve kabulünü yapıyor. Firma alıp bunu bu kez TOKİ’ye teslim ediyor. TOKİ’de bunu bir paket olarak alıp işte ilgili kuruma (AFAD) işte ben buraları aldım, teslimi sağlandı uygun olduğunu belirtiyor. TOKİ genelde çok sağlam işler yaptığından dolayı TOKİ’ye inşaat yaptıran kurumlar bunların üzerinde fazla durmuyor. TOKİ´tarafından Türkiye’nin her tarafında yapılan konutların aynısı burada da yapılmış ama müşavir denetim mekanizmasında muhtemelen bir aksaklık, eksiklik oldu ki bu sorunlar yaşanıyor.

TOKİ’lerde bazı yolların yanlış yapıldığı, bu nedenle sık trafik kazaları meydana geldiği iddia ediliyor.  Bununla ilgili bir girişiminiz oldu mu?

C. GİYİK:  Biz altyapı ile ilgili tespit çalışmaları yaptık. Bunları raporladık ve TOKİ’ye aktardık. Ancak birkaç yerde özellikle yollar ile ilgili yanlış projelendirdiği şeklinde bize şikâyetler geldi. Refüjlerde ve kavşaklarda bir tasarlama hatası yapıldığı,  vatandaş 50 metrelik bir mesafeden evine gidebilecekken 500 metre dolaşmak zorunda kalıyor şeklinde bize de şikâyetler iletildi.  Ama yollarla ilgili bize somut bir şey gelmediği için, bu konuda bir çalışma yapmadık.

Belediyeler vatandaşlara TOKİ’lerin kendilerine devredilmediğinden dolayı müdahale edemediklerini söylüyorlar bununla ilgili neler söyleyeceksiniz?

C. GİYİK:  Aslında belediyeler TOKİ konut alanlarını devralmak istemiyor. Belediye alt yapıyla ilgili diyor ki biz altyapıyı devir almıyoruz. Neymiş, eksiklikler var. Biz bir ay önce Vali beyin öncülüğünde bir komisyon kurup ve Van’da yapılan bütün konutları gezdik. Bostaniçi, Kevenli’de herhangi bir problem yok. Bunların hepsi de raporlandı. Sadece birkaç yerde hatların uzatılması gerekiyor. Edremit’te  su işle  hattında  yükleniciden kaynaklanan  sorunlar var.  Kalecik TOKİ’de su ile ilgili sıkıntı var. Kalecik’te de bu sorunu çözeceğiz. Kalecik TOKİ’nin suyunu ana şebeke suyuna bağlayacağız. Bunlara rağmen belediyeler tarafından hiçbir haklı gerekçe olmadığı halde teslim alınmıyor. Bunların tamamını Van Su ve Kanalizasyon İdaresi olan VASKİ teslim alacak. Elektriği de VEDAŞ alacak. VASKİ’nin bize yönelttiği gerekçe deprem döneminde 24 milyonluk su verdik konteynır kentlere ve bu suyun parasını ödemezseniz biz bunları teslim almayız diyor. Oysa deprem döneminde su tankerlerle taşınarak depolar dolduruldu. Sayaçtan geçen  su  tankerlerle taşınan sudur. Neticede afet yaşamış konutlara ve vatandaşlara hizmet götürülmüştür.  Depremzede vatandaşlara mağdur edilmemesi gerekir.

TOKİ konut alanında arsalardan kim sorumludur?

C. GİYİK:  AFAD olarak bize tahsis edilen alanlar, evlerin yapıldığı alanlardır. Bunun dışında bazı alanlar yeşil alan, bazı alanlar ticaret merkezi, sağlık tesisi, din hizmetleri tesisi vs. gibi imar planında farklı şekilde tanımlanmış ve ayrılmıştır. Bu alanların takibi, işgalcilere yönelik yaptırımı arsanın sahibi hangi kurum ise ona aittir. Bunların bir kısmı da TOKİ’ye ait. Yani hepsi TOKİ’nin değil, bir kısmı TOKİ’nin, biz bununla ilgili 3-4 ay önce Vali beyin imzasıyla ilgili bütün kurumlara arsalarına sahip çıkmaları için yazı gönderdik. Yazıda TOKİ alanlarında arsalarda yer alan işgallere karşı yıkım dahil her türlü yaptırımın yapılarak geri dönüşümün tarafımıza yapılması ve bildirilmesi istedik..

Arsalarınıza sahip çıkın uyarısında mı bulundunuz?

C. GİYİK:  Aynen öyle. Bu yazıyı başta Milli Eğitim Müdürlüğü, Sağlık İl Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Hizmetleri İl Müdürlüğü, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü,  İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,  Orman Bölge Müdürlüğü olmak üzere bütün kurumlara ve ilgili belediyelere gönderdik. Konutların yapıldığı alanların tamamı bize tahsis edilmiş değil. Bu bakımdan bizim bir yetki sorunumuz var. Birçoğuna burada müdahale edemiyoruz. Buna rağmen bu görüntü bizi de rahatsız ediyor. Çünkü orada ticaret amaçlı bizim kiraya verdiğimiz yerler var. İşte 100-120 bin TL para ödeyecek. Şimdi siz buna bir büfe veriyorsunuz para alıyorsunuz, yan taraftaki vatandaş geliyor hiçbir bedel ödemeden bir prefabrik kurup burada haksız rant ve rekabet, işgal ortaya çıkıyor. Artı oradaki konutların imar planını, çevre düzenini, mimari estetiğini, sosyal hayatını ve düzenini bozuyor. Derme, çatma barakalarla bir yerin doldurulduğunu düşünün.  Dolayısıyla TOKİ’lerdeki o güzel, planlı konutların yapısını da çirkinleştiriyor, bozuyor. Biz bunun olmasını da arzu etmiyoruz.  Bunun için de ilçe kaymakamlıklarıyla da bir çalışma yapıyoruz. Oradaki birkaç konteynırı kaldırdık. Diğerlerini de ilgili belediyeler takip ediyor. Kalecik TOKİ’de de betonarme yapı yapan vatandaşlar var. Bizim kanunen gidip o vatandaşa burada ev yapma, dükkân yapma deme gibi bir yetkimiz yok. İmar planın da bu yapı hangi kurumun arsasına yapılmışsa o kurumun gidip yıkması gerekiyor.

Ödemeler Nisan 2015’te başlıyor, erteleme olabilir mi?

Şuan ikinci bir erteleme ile ilgili bir şey yok. Bir ertelemenin daha olacağını zannetmiyorum. Ama yetkili makamlar ödeme zamanı geldiğinde bir şey söyler mi bunu bilmiyorum.

Boğaziçi ile koordinasyon sağlayabiliyor musunuz?

Vatandaşların Boğaziçi ile ilgili ilettikleri sorunları çözme yönünde sağlıklı bir iletişim içindeyiz.  Boağiçi’nin üst düzey yetilisi Van’da bulunduğu için koordinasyon sağlayarak gerekenler yapılıyor. Yani dediğim gibi TOKİ’lerin kendisini bulması birkaç yılda ancak mümkün olabiliyor. Toplu Konut İdaresi’nin bu aşamada ilgi ve alakasını eksik etmemesini istiyoruz. Bunu TOKİ yetkililerine de söyledik. Biraz bu konuda ilgi eksikliği var. Boğaziçi ile de ilişkilerimiz iyi, geçen yıla göre bu yıl biraz daha oturdu. Biraz daha iyi gidiyor. Daha da düzeleceğine inanıyoruz.

SORUNLARI TOKİ’YE BİLDİRİYORUZ

TOKİ tarafından Van’a yapılan 20 bin konuta hizmet verdiklerini,  sorunların çözümü için çalışma yaptıklarını ve AFAD ile koordine içinde TOKİ’ye bildirdiklerini belirten Boğaziçi Yönetim A.Ş. İşletmeler Müdür Yardımcısı, Van Bölge Müdürü Şeref Ünlü su,  yol, aydınlatma,  yeşil alan sorunlarının çözüleceğini söyledi.

Van’da kaç konut size bağlı?

Van’da şuanda 17 bin 860 TOKİ konutu bize bağlı. Edremit, Erciş, Kalecik, Bardakçı, Bosaniçi, Kevenli, Memur-Sen dâhil, yaklaşık 20 bin konutun yönetimini yapıyoruz.  Van’da özel siteler arzu ettikleri takdirde onlara da profesyonel hizmet verebiliriz.

Boğaziçi sitelerde hangi hizmetleri veriyor?

Ş.ÜNLÜ: Boğaziçi Yönetim A.Ş. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın danışman firmasıdır.  Sitelerin yönetim organizasyonlarını, mali, idari ve aidat konularında site yönetimleriyle sitelerin hizmetlerini vermektedir. Türkiye geneli yaklaşık 34 ilde, 80 ilçede bu hizmeti vermekteyiz. Boğaziçi aynı zamanda bir iştirak firmasıdır. Burada depremler olduktan sonra insanların acil olarak konutlara yerleşmesi gerekiyordu. Bundan dolayı insanların ilişkilerini, TOKİ’de toplu yaşama, blokların biran önce faaliyete geçmesi için bir yönetim kurulması gerekiyordu. İnsanlar bir birini tanıyamadığından dolayı ihtiyaç duyulan site yönetimin kurulması mümkün değildi.  TOKİ’nin de böyle bir şirketi var. Böylece buradaki yönetim hizmetini Boğaziçi’nin yürütmesi uygun görüldü.  Bizde burada şirketin bünyesinde hizmet veriyoruz.

Yönetime yansıyan sorunlar nelerdir?

Ş.ÜNLÜ: En lüks konutlarda da olsun, en sosyal konutta da olsun sorunlar genelde aynıdır. Bunlar tesisat sorunu, inşaat sorunudur.  İmalat esnasında firmalar tarafından kaliteli malzeme kullanılıyor fakat kaliteli iş gücü kalifiye eleman olmadığından dolayı birinci sınıf malzemeler 2’nci, 3’cü sınıf malzeme haline dönüşebiliyor.  Her yerde olan sıkıntılar burada da var. Tesisat sorunu olabiliyor, elektrik sorunu olabiliyor, altyapı sorunları olabiliyor. Binalar teslim edildikten sonra bir yıl geçici kabul süresi vardır. Geçici kabul süresinin amacı kullanım esnasında, imalattan meydana gelen sıkıntıların giderilerek konutların sıkıntısız bir hale getirilmesidir. TOKİ’lerde yaklaşık 3 yıldır geçici kabul yapıldı ama kesin kabuller henüz yeni yapılıyor. Normalde 1. yılda bu kesin kabullerin yapılması gerekiyordu. Üçüncü seneye giriyoruz. Sorunlarımız devam ediyor.

TOKİ konutlarında somut sorunlar nelerdir?

Ş.ÜNLÜ: Edremit’te su isale hattının sık sık patlamasından dolayı hem altyapıya, hem yola, hem çevreye zarar veriyor. Bu ciddi bir sorun haline dönüştü.  Bunlarla ilgili de çalışmalarımız devam ediyor. Sorunları rapor haline getirerek AFAD’la koordine içinde TOKİ’yi bilgilendirerek sorunları gidermeye çalışıyoruz. En son yapılan görüşmede yol ve su işini yapan müteahhitlere 1 aylık süre verildi. Bu süre içerisinde alt yapı ve yollarla alakalı sorunlar çözülerek kesin kabule hazır hale getirilecek. Getirilmediği takdirde Toplu Konut İdaresi o firmalarla ilişkiyi kesip, başka firmalarla sorunu çözecek.  

Edremit ve Kalecik su isale hattı ile ilgili çalışma var mı?

Ş.ÜNLÜ: Edremit ile alakalı TOKİ Şube Müdürlüğü ve İstanbul Uygulama Başkanlığı tarafından bir çalışma yapılıyor. Şuanda bu sorunların iyileştirilmesi için ilgili firmaya bilgi verildi. Bir ay içinde düzeltileceği taahhüdü alındı. Biz şuanda bu süreyi bekliyoruz. Kalecik TOKİ’de de aynı şekilde su sorunu ilgili firmalar tarafından kesin kabul yapılmadığı için aynı devam ediyor. Bütün sorumluluklar ilgili firmanın üzerindedir. Kesinlikle oradaki sorunların site yönetimiyle hiçbir alakası olmadığı halde site yönetimine top atılıyor. Burada iki firma altyapıyı yapmış. Bir tanesi Gökçenay, diğerini de ENKA yapmış. Bu iki firmanın da daha kesin kabulleri henüz yapılmamış. Kesin kabule kadar bu eksiklikler giderilecek. Eksiklikler tamamlanmadığı için de kesin kabul süresi uzatılıyor.

Çevre düzenlemesi ve sosyal sorunlar çözülecek mi?

Ş.ÜNLÜ: Şuan inşaatların altyapı, su ve diğer sorunlarla ilgili sıkıntıları bitmediğinden dolayı diğer problemlere şimdilik tamamıyla eğilemedik. Fakat zaman zaman sitelerimizde, bürolarda blok sözcüleri vasıtasıyla blok toplantıları yapıyoruz. Uyulması gereken kurallar nelerdir, komşuluk ilişkileri nelerdir, bir birimizin hakları nelerdir, apartmanda otururken nelere dikkat etmemiz gerekiyor bunları toplantılarda insanlara bildiriyoruz. Kontrollerimiz esnasında site sakinlerinin ayakkabılarını,  eşyalarını, çöp kovalarını kapı önlerine bırakmamaları, site ve komşu hukukuna dikkat etmeleri hususunda bilgilendirerek uyarıyoruz.  Tabi insanların bir kısmı müstakil evlerden geldiği için apartman hayatına uymakta zorluk çekiyor.  Binalarda sosyal ilişkiler ve toplu yaşam kurallarının sağlanması için Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’nden destek alarak çalışma yapmayı planlıyoruz.

Yeşillendirme neden yapılmadı?

Ş.ÜNLÜ: Kaymakamlıklar vasıtasıyla site yönetimleri müdürlükleri vasıtasıyla Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü’ne bir yazı gönderdik. Geçen yıl uygun olmadığı için bu talebimiz karşılanmadı. Bu yıl dikim zamanında yine talebimizi yapacağız. Orman Müdürlüğü’nden yetişmiş ağaç isteyeceğiz. Van Elazığ’a bağlı, bizde Elazığ Bölge Müdürlüğü’nden talebimizi yaptık. Bizim isteğimiz 1-2 metre uzamış fidan, kendisini göstermiş fidanlar istiyoruz. Çünkü TOKİ’lerde tohumla olmuyor. Cam ağacı ile ilgili de görüşme yaptık.

Sorunlarla ilgili çalışmanız var mı?

Ş.ÜNLÜ: Site yönetimi olarak bizim görevimiz ortak alanlarda bakım, kontrol yapılmasıdır. Biz site yönetimi olarak bu sorunları ilgililerine bildiriyoruz. TOKİ tarafından her ay buraya heyet geliyor. İncelemeler yapılıyor ve eksiklikler tespit ediliyor. Bunlar raporlanıp daire başkanlıklarına ve müdürlüklere bildiriliyor. Bozulan veya yanlış projelendirilen yollarla alakalı da raporlar tutulup ilgili kurumlara gönderildi. Tutulan raporlara göre yeniden bir çalışma yapılacak.

Farklı bir çalışmanız var mı?

Ş.ÜNLÜ: Sitelerin hizmetleri aldığımız aidatlarla yürüyor. Bu aidatlarda sadece şuanda yürüttüğümüz rutin hizmetlerden dolayı alınan aidatlardır. Bunun için ekstra yatırım bütçesi hazırlayarak, vatandaşların oluruna sunarak olumlu karşılandığı takdirde binaların etrafının çevrilmesi, bariyer sistemi, kamera ile insanların daha güvenli ve huzurlu yaşamasına yönelik çalışmalarımız olacak. Bu çalışmalar etap, etap olabilir. TOKİ’ye giriş-çıkış yapan insanlar kontrol atına alınarak sakinlerin daha huzurlu ve rahat şekilde yaşayabilmesi için bir çalışma yapacağız. Tabi bu orada oturan hak sahibi insanların durumu netleştikten sonra olabilir.  Sonra yatırım bütçesi hazırlayarak o insanların oluruna sunacağız yüzde 51 kabul edildiği takdirde uygun görülen projeleri yapacağız.