Van'da düğün mevsimi
Eski Van düğün, gelenek ve görenekleri çok renkli ve zengindi. Evlendirilecek erkeğin annesi, ablası, yakınları kız evlerini gezerek kız beğenmeye çıkarlar. Beğendikleri kızı damat adayına söylerler. Aracılar vasıtasıyla erkeğin kızı görmesi sağlanır. Erkek kızı beğenmişse erkek tarafı kızın yakınına haber göndererek kızlarına talipli olduklarını bildirir. Bu geleneğe 'ağız arama' denilir.
Eski Van düğün, gelenek ve görenekleri çok renkli ve zengindi. Evlendirilecek erkeğin annesi, ablası, yakınları kız evlerini gezerek kız beğenmeye çıkarlar. Beğendikleri kızı damat adayına söylerler. Aracılar vasıtasıyla erkeğin kızı görmesi sağlanır. Erkek kızı beğenmişse erkek tarafı kızın yakınına haber göndererek kızlarına talipli olduklarını bildirir. Bu geleneğe "ağız arama" denilir.
Kız evi naz evidir.
Önce kadınlar gider kızı görmeye. Kız tarafı düşünme zamanı ister. Tanışma faslı başlar. Erkek tarafı bir kaç kez gider söz almaya. Kız tarafından söz almak çok da kolay olmaz. Gelen olumlu yanıt üzerine aile büyükleri kız evine giderek kızı isteyerek geline bir yüzük takarak el bastı yaparlar.
Daha sonra bir evde toplanan erkek ve kız tarafı nişan ve düğünün detaylarını görüşürler buna da kesilip biçilmeden gelen kesbiç ismi verilir. Böylece şerbet, nişanı düğün süreci başlamış olur.
Düğün tarihi belirlenir hazırlıklar yapılır.
Damat evi tarafından nişan öncesi kız evine hazırlanmış bohça içinde özel hediye gönderilir buna kellebaşı denilir. Şerbet günü erkek tarafı kız evine bir süslenmiş sandık içinde torba şeker gönderilir. Damatın fotoğrafı sandığın üstüne koyulur. Kız evine gider. Nişan şerbetini damat tarafı hazırlar, nişanda misafirlere İkram eder
Kız tarafından istenilen haletlik hediyeler, elbiseler, bohçalanır götürülür. Kız tarafı gelinin çeyizini hazırlar, düğünden bir kaç gün önce genç kızlar gelinin yakın akrabaları, arkadaşları gelinin evini sermeye gider. Gelinin çeyiz sandığı süslenip hazırda beklerken, damat yakınları tarafından almaya gidilir. Gelinin kardeşi, sandığın üzerine oturup bahşiş almadan sandığın çıkmasına izin vermez. Bahşişini aldıktan sonra çeyiz damat evine gider.
Düğünden önce gelin hamamı alınır. Gelinin yakın akrabaları gelini evine götürür ve gelini düğününe hazırlamak için eğlenceli bir şekilde görevini yerine getirir. Damat tarafı, davul zurna eşliğinde gelini hamam evinden alarak babasının evine getirir. Akşam kına gecesi başlar. Damatın kız kardeşi koluna 7 renk (gök kuşağı) kurdele bağlar. Kurdele bağlamanın anlamı, o evin tek oğlu olduğu ve kız kardeşinin her zaman arkasında olacağını ifade eder. Ayrıca sevginin, mutluluğun simgesini ifade eden 7 renk kurdele (Gök kuşağı renkleri) kız kardeşinin koluna takılır.
Vanlıların basalya olarak adlandırdığı kına gecesinde damat tarafı davul zurna eşliğinde yürüyerek çalıp oynayarak gelin evine giderler. Gelinin eline kına yakılınca gelin avucunu açmaz. Kayınvalide den gelinin avucunun içine altın veya yüzük konulması beklenir. Geline kına yakılır. Eğlence devam eder.
Gelini babasının evinde son gecesini, yakın arkadaşları ve akrabaları yalnız bırakmaz. Damadı sağdıçları götürür. Düğün sabahı gelin arabası süslenip damadın evinin önünde hazırda beklerken davullu, zurnalı konvoy halinde gelin almaya gidilir. Toy büyükleri arabada önde oturup, gelin arabasının önünü tutanlara bahşiş verir. Gelin alayı, gelini evden almadan toy büyüğü gelinin evinden bardak çalıp saklar. Önceden almış oldukları 7 çeşit kuru meyve de hazırda bekler.
