VAN'DA TARİHİ BETONLA KATLETTİLER

Rıdvan Can/Vansesi Özel 

Yıllar sonra geldikleri Van Gevaş Selçuklu Mezarlığı, Halime Hatun kümbeti arkasındaki kavak ağaçlarının kesilerek yerine Çok Programlı Lise  (ÇPL)   yurt binasının dikildiğini gören vatandaşlar betonlaşan çirkinliğe tepki gösterdiler.  Gevaş’ta koca bir tarihin betonlaşma ile katledildiğini ifade eden vatandaşlar, Mimar ve Mühendisler Odası,  sivil toplum kuruluşları ve Van halkının çevre ve tarih katliamı karşısında duyarsızlığına sitem ettiler.

TEPKİLER  ÇIĞ  GİBİ 

Edremit TOKİ yaşam alanında vatandaşların itirazlarına rağmen çevreyi korumaktan,   planlı şehirleşmeyi sağlamaktan sorumlu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından göl manzaralı betonlaşma ısrarı devam ederken Selçuklu Mezarlığı ve Gevaş Halime Hatun Kümbeti’ni görmeye gelenler tarihi yapının yanı başına dikilen beton yığını karşısında şaşkınlığa düşüyor.   Van’ın tarih ve turizmi açısından ayrı bir önem taşıyan Selçuklu Mezarlığı ve Halime Hatun Kümbeti’ni kirleten betonlaşmaya gösterilen tepkiler sosyal medyada çığ gibi büyüyor. 

BETONLAŞMA UĞRUNA TARİH KATLEDİLMİŞ

Van’da son yıllarda özelikle kamu binalarının yapımında çevreye,  doğaya,  tarihe gerekli özen ve saygının gösterilmediğinin görüldüğünü belirten vatandaşlar “ Yıllar sonra Gevaş Selçuklu Mezarlığı, Halime Hatun kümbetini tekrar görmeye geldim.    Daha önce buraya geldiğimde kümbetin arka planında kavak ağaçları ve Artos Dağı mezarlık ve kümbetle bütünleşen çok özel bir görünüm vardı.   Bu gelişimizde kavak ağaçlarını kesilerek yerine ÇPL yurt binasının dikildiğini görünce çok büyük üzüntü yaşadık.   Yapılan betonlaşma tarihe, doğaya, çevreye saygısızlıktır. Paha biçilmez Selçuklu eserlerinin doğal güzelliği betonlaşma ile resmen yok edilmiş”  dediler.

ÖĞRENİCİLER BETONLAŞMAYA KARŞI ÇIKMIŞ

Van’ın en önemli tarihi yapılarından olan,  her yıl binlerce yerli ve yabancı turistin ilgisini çeken Gevaş Selçuklu Mezarlığı ve Halime Hatun Türbesi’nin bitişiğine 2007 yılında yurt binası inşa edilirken tarihi yapının görünümünü bozan binanın yapımına ve betonlaşmaya karşı çıkan öğrenciler Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma Vakfı’na (ÇEKÜL) mektup yazıyor.  Tarihin katledilmesine sessiz kalmayan öğrencilerden Gevaş Yahya Kemal Beyatlı 4 -A sınıfı öğrencilerinden Aleyna Arvas ÇEKÜL’e yazdığı mektubunda şu ifadelere yer vermiş: “  Sevgili ÇEKÜL, öncelikle hepimiz Van, Gevaş Yahya Kemal Beyatlı 4-A sınıfı öğrencileri olarak ben Aleyna Arvas olmak üzere kendimizi sizin Gevaş’taki birer üyeniz gibi hissediyoruz. Size bir konuda bilgi vermek üzere bu mektubu yazıyoruz. Gevaş’ta Selçuklular döneminden kalma çok güzel bir konumda olan Halime Hatun Kümbeti’nin arkasında bir liseye ait pansiyon yapılmak suretiyle, tarihi görüntüsünün bozulduğunu söylemek istiyoruz. Sahip çıkacağınıza inanıyoruz. Sevgiyle kalın.”  diyerek Gevaş’ta yaşanan beton katliamının önüne geçilmesini istiyor.  Öğrencilerin betonlaşmaya karşı çıkan bu mektubu daha sonra ulusal gazetelere Medya Kronik  internet sitesine yansıyor. ÇEKÜL Vakfı betonlaşma ile ilgili olarak girişim yapsa da sonuç alamıyor. 

VAN’IN BETONLAŞMASINA İZİN VERİLMEMELİ

Van’ı gezip görmeye gelen vatandaşlar Halime Hatun Kümbeti’ne yazık edildiğini vurgulayarak “ Van’da siyasilerin,  yöneticilerin Mimar ve Mühendisler Odası’nın, sivil toplum kuruluşlarının ve halkın betonlaşma karşısındaki duyarsızlığına bir anlam veremedik.   Tarihi bir yapının yanına beton dikilmiş kimse ses çıkarmamış. Van betonlaşmaya karşı ayağı kalkarak binaya izin vermemeliydi.  Van’a ve Gevaş ilçesine, tarihi yapıya yazık olmuş.  Betonlaşmanın devlet eliyle yapılması ise vahim ve düşündürücüdür.  Milletvekilleri, belediye, yerel yöneticiler,  Van Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Bölge Müdürlüğü, meslek odaları,  sivil toplum kuruluşları, turizmciler,  duyarlı vatandaşlar, öğrenciler girişim ve kampanya başlatarak tarihi gölgeleyen beton binanın yıkılmasını sağlayabilirler.  Binanın yıkılması sonrası dikilecek ağaçlar ile birlikte Gevaş Selçuklu Mezarlığı kısa sürede eski muhteşem görünümüne tekrar kavuşabilir. Ancak Vanlılar betonlaşmaya karşı duyarlılık göstermedikleri sürece bu tür çirkin yapılaşmalar artarak devam edecektir” dediler.

Gevaş Selçukçulu mezarlığının doğal görünümünü bozan betonlaşmaya karşı sosyal medyada seslerini yükselterek tarihin katliamına tepki gösteren duyarlı vatandaşlardan bazıları:

Gülümser Ayhan, Allah akıl fikir versin!!!! TOKİ, Van-Gevaş'taki Halime Hatun Kümbeti'nin duvarına lise binası inşa etmiş!

Sadettin Koç, Başka yer kalmamış gibi. Kesin geri zekalı bu projedeki herkes.

Neslihan Çelik Güneş, Eğitim şart 

Nuriye Bülbül ,çekirge sürüsü zihniyeti, dokunduğu yeri yok ediyor.

Gülümser Ayhan,  burada yayınladığım bu foto VAN SESİ gazetesi yöneticilerin ilgisini çekmiş...Benimle temasa geçtiler..yarın manşetten haber yapacaklar..ayrıca montaj değilmiş... tümünü öğreneceğiz..

TC Ebru Yürümez,  yok artık kim bu beyinler

2008'de çıkan bir habere göre arkasına Çingene pembesi bina dikilen tarihî yapı. Sanat anlayışı "çatal ucunda köfte heykeli" olan barzolar Selçuklu mimarisine tecavüz edince şaşmaz olduk! İşgüzar milli eğitimciler parmak atmasa hayatı daha da uzun olacak muhtemelen.

GEVAŞ HALİME HATUN KÜMBETİ

Gevaş İlçesi Selçuklu Mezarlığı'nın doğu tarafında bulunmaktadır. Giriş kapısı üzerindeki kitabesine göre Melik İzzeddin tarafından 1335 tarihinde, kızı Halime Hatun için yaptırılmıştır. Ustası Ahlatlı Pehlivan oğlu Esed'dir.

İki katlı inşa edilmiş kümbetin cenazeliği kare planlı olup, doğudaki kapısına merdivenle inilmektedir. Köşeleri pahlanmış kare kaide üzerine onikigen gövdeli olarak yapılmıştır. Üstten piramidal bir külahla örtülmüş kümbet, düzgün kesme taş malzeme ile inşa edilmiştir. Gövdenin kuzeyindeki cepheye taç kapı, diğer üç yöne pencereler açılmıştır. Aralardaki yüzeyleri üçgen nişler hareketlendirmektedir. Tüm cephelerde şeritler halinde ve madalyonlar şeklinde bitkisel, geometrik ve yazılardan oluşan süslemelere yer verilmiştir. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.