Van'da yaşanan salgın hastalıklar
'Düşman işgalinden bu yana, memleketin bazı yerlerine hiçbir doktor gitmemiştir. Oralarda ya bir sıhhiye müdürü vardır veyahut o da gitmemiştir. Böyle yerlerde emrazı sâriye (salgın hastalıklar) daha da yayılmıştır'
Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan dünya çapında 177 ülkede görülen, 221. 900'den fazla insana bulaşan en az 8.983 kişinin hayatını (rakamlar saat başı değişiyor) kaybettiği yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını yayılarak can alamaya devam ediyor. Eski Askeri Hastanenin karantina hastanesine dönüştürüldüğü Van'da resmi açıklamalara göre şu ana kadar görülen bir vaka yok.
Tarih boyunca pandemi (dünya çapında salgın hastalık) hastalıklar insanlığın en büyük korkularından biri olmuştur. Dünyada 1580'de yaşanan ilk salgın gribinin ardından milyonlarca kişinin öldüğü 7 salgın daha yaşanmıştır. Salgın hastalıklar sonucu ölen insanların sayısı savaşlarda ölenlerden fazla olmuş.
Osmanlı Devletinin geçirdiği 1. Dünya Savaşı ve ardından Kurtuluş Savaşı nedeniyle genç Cumhuriyetin kuruluşundan hemen önce yurdumuzun içinde bulunduğu sosyoekonomik durum, salgın hastalıkların artışına sebep olmuştur. Tüm yurtta olduğu gibi Van'da da pek çok insan; çiçek, tifüs, kolera, difteri, sıtma, trahom, cüzzam gibi salgın hastalıklardan etkilenmiş, birçok insan hayatını kaybetmiştir.
Van'da görülen salgın hastalıklar şöyle:
1890'lı yıllarda, Osmanlı topraklarında salgın hastalıklar ve özellikle de savaş alanı olması nedeni ile Van'da, kıtlık meydana geliyor. Bu dönemde, Van'da birçok kişide akciğer hastalığı görülüyor.
1892 yılında, Van'da kolera salgını baş gösteriyor. Koleradan dolayı okullar kapatılıyor. Vanlı yaşlıların aktardıklarına göre koleradan hayatını kaybedenler oluyor.
22 Nisan 1893 Ocak ayında Van'da bu kez çiçek virüsü görülüyor. Yaklaşık on gün içinde her tarafa yayılan hastalık, 15 Ocak'tan itibaren şiddetli bir çiçek salgınına dönüşüyor. Salgın üzerine Van Valiliği, beş gün sonra İstanbul'dan yeterli miktarda aşı kalemi ve aşı uygulayacak hekim talep ediyor. Lakin İstanbul'dan onay gelmesi on yedi gün sürüyor. Bu sürede yayılmaya ve can almaya devam eden çiçek hastalığının bir an evvel önüne geçilmesi için Van Valiliği tarafından şubat ayında İstanbul'a bir telgraf daha çekiliyor. Telgrafta salgının şiddetli şekilde devam ettiği, eğer talep edilen aşı kalemi hâlâ yola çıkmadıysa bir an evvel gönderilmesi gerektiği bildiriliyor. Son telgrafın üzerinden üç gün geçmesine rağmen cevap alamayan Valilik, İstanbul'a bir tezkire yazarak salgının ağırlıklı olarak çocukları kurban seçtiği ve hatta bazı günler 7-8 çocuğun çiçekten vefat ettiği bildiriyor.
