Van'ın miladı
1915'te isyan eden Ermeni çetelerine çok kızgınım. Zira isyancılar kendilerini desteklemeyen masum Ermenilerin gelecekleriyle birlikte bizim de geleceğimizi mahvettiler.
Yitik şehrin, aziz Van'ın hikayesi derindir, uzundur. Her satırında, her taşında toprağında, ağacında, suyunda acılar, gözyaşları, yıkımlar, insan kayıpları, hüzünler, hatıralar ve özlemler var.
Bu şehrin hikayesini anlatmakta, dinlemekte yürek ister.
Van (Tuşpa veya Turuşpa) şehri, Urartu Devleti yıkıldıktan sonra, Asur, İskit, Med, Pers, İskender (Selevkius), Roma, Part, Sasani ve Bizans1 Van Bölgesi Halife Ömer'in komutanlarından İyad bin Ganem tarafından 640'da Osmanlı Devleti hâkim olur. Van Bölgesinde yaşamakta olan Ermenilerden bazıları cizye vererek Müslümanlarla anlaşırken, diğerleri Bizans hâkimiyetince himaye edilerek Kayseri'ye yerleştirilir.
1548'de Osmanlı Devleti tarafından ele geçirilmesinden sonra Van'ın önemi artar. Osmanlı Devletinin kültürel, ideolojik ve stratejik üssü haline Van Kalesinin güneyindeki yaklaşık beş yüz dönümlük arazi surlarla çevrilerek devlet adamları ve hayırseverlerce kurulan XVI. Yüzyılda Nefs-i Van denilen merkezide vakıflar marifetiyle yeniden inşa ve imar edilir. Ermeniler Şahestan diye adlandırılan Van şehir merkezi şehir surlarının dışında bulunan varoş yani bahçelik kesimi Aygestan olarak adlandırır. Aygestan şehir surlarının dışında başlayıp kuzeye (Erek Dağı) ve doğuya doğru elmalıklara kadar uzanır.
XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Türk ve Ermeni halkı birlikte yaşarlar. Türkler ve Ermenilerin beraber yaşadıkları bazı mahalleler de olur.
1896'da I. Van isyanının tohumları ekilir.
Ermeni ihtilalcilerden Zerrinoğlu Karabet çetesiyle birlikte 1892 yılında Akdamar Adasını basarak kiliseyi harabeye çevirip, papazların cübbelerine varıncaya kadar soyar. 1895'de tahrik amacıyla Akdamar Kilisesi başpapazı Bogos Efendiye suikast düzenlenir.
1896'da Ermeni ihtilalciler Van ayaklanması başlar. İsyancılar; Ermeni Mahallelerini adeta müstahkem bir mevkii haline getirir.
1904 yılı. Aram Manukyan, gerçek adı Sarkis (Sergey) Hovanesyan İran yoluyla Van'a gelerek Ermeni isyancıları örgütler ve yönetir.
Ermeni ihtilalcilerin, sivil hedeflere saldırları başlar. Çatışmalar hızla yayılarak Nurşin Mahallesi'ne sıçrar. Çeteler diğer mahallelerle birlikte Haçboğan Mevkii'nden, Dere Kilisesine kadar olan geniş bir bölgeyi tamamen yıkarlar.
