Van Mahallesi Kuruluyor

İlhan Siyahtaş

Yok olan geleneksel Van evlerini yaşatmak, tanıtmak amacıyla Tuşba Belediyesi tarafından Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı'nın (DAKA) mali desteği ile Kalecik'te Van Mahallesi kuruluyor. Kültürel ve turizm amaçlı mahalle Tuşba Belediyesi'ne ait yaklaşık 20 dönüm arsada kurulacak. Mahallede iki katı 4 Van Evi, 10'a yakın Van dükkanı, yerli meyve ağaçları ve yerli çiçekler yer alacak.

"Kalecik mahallesinde yer tahsisi yaptık"

 Geleneksel Van evleri çalışmalarının başladığını söyleyen Tuşba Belediye Başkanı Fevzi Özgökçe, Kalecik Mahallesi'nde yapımı planlanan Van Evleri projesinin yaklaşık olarak bir yıldır gündemde olduğunu belirtti.  Van evleri projesinin daha önce Kültür Turizm İl Müdürlüğü tarafından başlatıldığını ancak Van Büyükşehir olduktan sonra İl Özel İdaresi de kapanınca projenin havada kaldığını ifade eden Başkan Özgökçe, " Proje daha önce şu an ki müze yerinde yapılacaktı. Ancak yaşanan sorunlardan dolayı projede değişiklik oldu. Ardından yer bulma sorunu yaşandı.  Bizim girişimlerimizle birlikte Kalecik mahallesinde yer tahsisi de yaptık.  Daha önce hazırlanan proje ile şimdi proje arasında bazı değişiklikler oldu. Daha önce 8 adet olarak belirlenen Van evi yeni proje ile birlikte 4 adet olarak belirlendi. Projenin toplam bütçesi, 1.285.843,84 TL'dir. Toplam hibe miktarı 892. 930,10 TL'dir. Bunun yanı sıra eşfinansman miktarı ise 392.913,74 TL'dir. Projemizin tamamlanma süresi 18 ay olarak belirlenmiştir" dedi.

 "Van evleri turizme ve bölge ekonomisine katkı sağlayacak"

Van evleri projesinin Van ilinin tarihi değerlerini korunarak gelecek nesillere aktarmak olduğunu vurgulayan Başkan Özgökçe şunları söyledi: " Kentin tarih dokusu ve Van ilinin turizm potansiyelinin ortaya çıkarılarak turizm sektöründe değerlendirilmesini hedefliyoruz.  Amacımız turizm gelirinden hak edilen payın ilimize kazandırılmasını sağlamak inşa edilecek geleneksel Van evleri ile ilimizin tarihi dokusunu kaybetmesini önleyerek ilimizde az sayıda bulunan geleneksel Van evlerinin sayısını artırmak istiyoruz. Eski Van kültürüne uygun 4 adet geleneksel Van evi bu şekilde yapılacak. Böylelikle Van evleri turizm sektöründe küçük ölçekli bir işletme olarak faaliyet gösterecek. Van'a özgü mimarisi ile geleneksel Van kahvaltısının sunulduğu Van evleri turizme ve bölge ekonomisine katkı sağlayacaktır. Van ilimizin geleneksel Van evinde verdiği bu hizmetlerin dışında hem tarihi hem kültürel hem de turistik bir cazibe merkezi olacaktır. Van şehrinin kendine has kimliği oluşturmasında Van evlerinin önemli bir katkısı olacaktır.

 Kalecik Van evleri proje müellifli (Mimarlık ve mühendislik tasarım hizmetlerini, ana uğraş konusu olarak seçmiş olan ve yapıların proje, hesap ve çizimleri hazırlayan gerçek veya tüzel kişiliklere verilen ad) Dr. Mimar Şahabettin Öztürk Van evlerinin kültürel ve sosyal açıdan önemine dikkat çekti.

"20 dönüm arsaya Van Mahallesi kurulacak"

Yakın zamana kadar 30 olan Van evlerinin ilde gelişen imar palanları ve betonlaşma  ile birlikte yıkılarak kalmadığın vurgulayan Dr. Mimar Şahabettin Öztürk, "Geleneksel Van evlerini yaşatmak amacıyla Tuşba Kalecik sırtında 20 dönüm arsaya Van Mahallesi projesi  hazırladık. Hazırladığımız proje Tuşba Belediyesi tarafından hayata geçiriliyor. Projeye DAKA mali destek sağlamaktadır. Mahallede yer alacak 4 farklı ev farklı şekilde tasarlanmıştır.3 ev cumbalı 1 ev cumbasız olacak. Mimarisi, bahçesi meyve ağaçları çiçekleri ile her şey Van'a ait olacak. Oda ve sofa ve servis bölüm ilişkileri turizm ve kültür kullanım amacı göz önüne alınarak değerlendirilmiştir. Van evleri tamamıyla geleneksel kerpiç ve ahşap malzeme kullanılarak inşa edilecek. Tuşba Belediyesi tarafından ihale edilen firma tarafından kerpiç kesimi başlayacaktır. Hazırlanan Van evleri projelerinde genel iç dış mimari özellikleri yansıtılmıştır."

"Evler mimarisi kadar tefrişi ile de Van'ı yansıtmalıdır"

Van evlerinin mimari özellikleri açısından Van kültüründe önemli bir yer oluşturduğuna işaret eden Öztürk, " Van evleri avlu ve bahçe ilişkisi açısından son derece önemlidir. Bu kapsamda hazırlanan projedeki evler ile çevresel ilişki sağlanmıştır.  Bu tür yapılar inşa edildikten sonra iç fonksiyonel kullanımında tefriş malzemelerin Van kültürü ile uyumlu olması gerekir. Van Kalesi kuzeyinde 1998 yılında yapılan evin tefrişinde yapılan hatalar burada tekrar edilmemelidir. Evler mimarisi kadar tefrişi ile Van'ı yansıtmalıdır. "

"Van evleri Karman ve Konya evleri ile benzerlik göstermektedir"

Van evleri mimar özellikleri bakımından bölgedeki kentlerde bulunan evlerle  benzerlik göstermediğini ifade eden Öztürk, şunları belirtti. "Van evleri  mimari olarak daha çok Karman ve Konya evleri ile benzerlik göstermektedir. Van evlerinin mimari özelliklerinden biri de sokağa açık ve haremlik, selamlık mekânlarının yer almamış olmasıdır.  Haremlik selamlık olmaması Van evlerinde kadının evdeki özgülüğünü ve gücünü yansıtır. Van kadını ev mimarisinde de görüleceği gibi misafirlerine hoş geldin der, misafirleriyle aynı ortam içersinde bulunur. Eve giriş kapılarının direk sokağa açılması ise kadın sokak ve sosyal hayatla ilişkisini, ailedeki özgürlüğü, güveni ifade eder. Oysa haremlik selamlık olan geleneksel evlerde aile evin arkasında bulunan avludan sokağa çıkar. Bir anlamda sokak ile ilişkisi yoktur. Van evlerinde avlu varsa bile bahçe ile ev arasındadır. Van evlerinde aslında avlu ile bahçe arasında bostan, bostan dan sonra bahçe var. Özetlersek Van evlerinde kullanılan mimari ve süren yaşam özgürlükler üzerine şekillenmiştir. 

 Van evlerinin, Van kahvaltısı, Van yemekleri, Van kilim, gümüş işleri ve Van türkülerinin seslendirildiği Van oturma geceleri için değerlendirilmesi bekleniyor.