VAN VE ÇEVRESİNDE ERMENİ İSYANLARI (1896-1916)
Değerli okurlar; bilindiği gibi Osmanlı Devleti bir imparatorluktu. Farklı özelliklere sahip birçok halkı bünyesinde barındırıyordu. Farklı dinlere, dillere, mezheplere, meşreplere ve etnisitelere mensup halklar Osmanlı hukuku çerçevesinde beraber yaşıyorlardı. Osmanlılar güçlüyken ve idari mekanizmaları çalışıyorken bu farklılıklar sorun olmuyordu. Üstelik zenginlik olarak kabul ediliyor ve sosyal yaşamı daha renkli kılıyordu.
Ancak dünyadaki yaşam koşulları on sekizinci yüzyıldan sonra hızla değişmeye başladı. Osmanlılar dünyadaki bu değişimlere yeterince ayak uyduramadılar. Bünyelerinde yaşattıkları halkların farklılıkları bereket olmaktan çıktı, sorunlar üretmeye başladı. Farklı özelliklere sahip olan halklar hem birbirleri ile hem de Osmanlı devlet yapılanması ile uyuşamaz hale geldiler. Avrupalıların Osmanlı topraklarında açtıkları konsolosluklar ve yaptıkları misyonerlik faaliyetleri de bu uyuşmazlıkların çatışmalara dönüşmesinde etkili oldu.
Van’ımız da Osmanlı döneminde farklı özelliklere sahip halkların bir arada yaşadığı illerden biriydi. Dünyadaki değişim ve hareketlilik Van’ımızı da etkiledi. Avrupalı ve Rusların desteklediği Ermeni komitacıları, Müslüman ve Ermeni halkları arasındaki barış ortamını bozmayı hedeflediler. Neticede Van’da iki tane önemli isyan çıkardılar. Bu isyanların birincisi 1896, ikincisi 1915 yılında yaşandı. İsyanların sonucunda hem Müslüman hem de Ermeni ahali onulmaz acılar yaşadılar. Yaşanan bu büyük acıların sızısını bugün hala yüreklerimizde hissediyoruz. Bu acıları yaşamamıza sebep olan Ermeni komitacılarını ve onlara her türlü desteği veren Rus ve Avrupalı Devletleri de asla affedemiyoruz.
