Van yatırları ve menkıbeleri
Değerli okurlar yatır kelime anlamı itibarı ile doğaüstü güçleri olduğuna inanılan, ermiş kişilerin yattığı mezarlar ve türbelerdir. Keramet ehli olduğuna inanılan bu veli kişilerin hayattayken dua ve hatırlarının Allah katında makbul olduğu kabul edilir. Ancak bu veli kişilerin manevi güçlerinin öldükten sonra da devam ettiğine inanılır. Bu inançtan ötürü de yatırlar ziyaret edilerek dualar edilir, dilekler tutulur. Bu dilek ve duaların ermiş kişinin de hatırı alınarak Allah katında kabul göreceğine inanılır. Kutsal kabul edilen bu mekânlar Anadolu'da yatır olarak isimlendirilir. Ancak biz Vanlılar bu mekânları 'ziyaret' olarak isimlendiririz.
Değerli okurlar; yatır kelime anlamı itibarı ile doğaüstü güçleri olduğuna inanılan, ermiş kişilerin yattığı mezarlar ve türbelerdir. Keramet ehli olduğuna inanılan bu veli kişilerin hayattayken dua ve hatırlarının Allah katında makbul olduğu kabul edilir. Ancak bu veli kişilerin manevi güçlerinin öldükten sonra da devam ettiğine inanılır. Bu inançtan ötürü de yatırlar ziyaret edilerek dualar edilir, dilekler tutulur. Bu dilek ve duaların ermiş kişinin de hatırı alınarak Allah katında kabul göreceğine inanılır. Kutsal kabul edilen bu mekânlar Anadolu'da yatır olarak isimlendirilir. Ancak biz Vanlılar bu mekânları "ziyaret" olarak isimlendiririz.
Yatırlara atfedilen bu manevi güç, haklarında anlatılan menkıbelerle zenginleştirilir. Menkıbeler edebiyatımızda önemli yeri olan sözlü anlatımlardır. Tarihi olay ve şahsiyetlerin hayatlarına ışık tuttukları için tarihi öneme de haizdirler. Anlatıldıkları dönemin yaşam ve inanç biçimini de sergilerler. İlimizde ve Anadolu'da bulunan her bir yatır için bir ya da birkaç menkıbe vardır. Halk arasında bu yatırların kutsiyetine inanıldığı gibi haklarında anlatılan menkıbelere de inanılır. Van ilinde 200'ü aşkın yatırın olduğu bilinmektedir.
Halk arasında her bir yatıra farklı misyon yüklenir. İnsanlar bazı yatırlarda edilen duaların evlenmeyi kolaylaştırdığına, bazılarında sıtma, bazılarında psikolojik, bazılarında felç, bazılarında öksürük ve boğmaca gibi hastalıklara deva olduğuna inanırlar. Yatırlarda edilen duaların her türlü dünyevi sıkıntıyı giderdiğine itikat ederler. Kişi hangi dertten muzdarip ise o derdine çare olabilecek yatıra ziyarette bulunur ve deva arar.
Bizden önceki nesiller yatırlara daha fazla itibar ediyorlardı. Hastalıklarının tedavisi veya dünyevi sıkıntılarının giderilmesi için yatırlara sıkça ziyarette bulunuyorlardı. Ancak günümüzde yaşam imkan ve olanaklarının gelişmesi ve yaşam anlayışının farklılaşması ile yatırlara olan ilginin de azalmaya başladığını gözlemliyoruz.
