VANLILARDAN YANLIŞA SERT TEPKİ
Van'a ait kültürel ve doğal değerlerin sahiplenmesi konusunda duyarlı davranan Vanlılar, Van Balığı ile ilgili haberlere ve otomobil markalarından DACİA reklamına tepki gösterdi.
Burhan Ergin
Van Balığı adının "İnci Kefali" adıyla ekranlara gelmesine, tanıtımlarda obje olarak kullanılması yanlışına sessiz kalmayacaklarını belirten Vanlılar, tepkilerini ilgili kurumlara ilettiler. Vanlılar, Van'da yetişen, Van'a ait olan endemik değerlerin önünden Van adının kaldırılmasının veya değiştirilmesinin iyi niyetle bağdaşmadığını söylediler.
VAN BALIĞI
Çeşitli televizyonların Ana haber bültenlerinde Edremit Belediyesi tarafından her hafta geleneksel olarak farklı bir mahallede yapılan “Ayran Aşı- Van Balığı Şenliği” haberinde belediye Van Balığı tanımı kullanmasına karşın balığa haberlerde “İnci kefali” olarak yer verilmesi Vanlıların tepkisine neden oldu. Sosyal medyada harekete geçen Vanlılar tepkilerini televizyon kurumlarına mesaj atarak yansıttılar. Van Balığı olarak bildiğimiz Van’ın doğal kültür değeri olan balığın isminin değiştirilmesinin kabul edilemez olduğu belirtilen mesajlarda bundan sonraki haberlerde Van balığı adının kullanılarak yanlışa izin verilmemesi istendi.
DACİA REKLAMINA TEPKİ
Vanlılardan bir tepki de Dacia Duste 2018 reklam filmine. Van’ın tanıtımına yer verilen, kahvaltıya dikkat çekilen filmde Van balığının “ İnci Kefali” olarak tanımlanması kabul edilmez olduğu ifade edildi. Van Balığı konusunda bir yanlışın ısrarla devam ettirilmeye çalışıldığını ifade eden Vanlılar, Dacia firmasının reklam filmiyle Van’ın tanıtımına katkı sağladığı için yetkililerine teşekkür ettiklerini, ancak reklamda Van balığının “ İnci Kefali” olarak adlandırılmasının ciddi bir yanlış ve algı olduğuna vurgu yapılarak tepki gösterdiler.
Van’da Dacia’ya gönderilen mesajlarda sazan ailesine ait olan Van balığının kefal olmadığına işaret edilerek şu ifadelere yer verildi:
“Son yıllarda “Van Balığı” ya da yanlış kullanımıyla “İnci Kefali” gerek ülkemizde gerekse dünyada çok daha sık gündeme gelmektedir. Bu durum elbette tüm Vanlıları mutlu etmektedir. Bu balığın yöresel bir değer olarak ünlenmesi elbette ki her Vanlıyı gururlandırmaktadır. Ancak bu balığın popüler bir duruma gelmesi beraberinde bir yanlışı da popüler bir hale getirmektedir.
“İnci Kefali” ifadesi de son yıllarda git gide popülerleşmekte, “Van Balığı” ifadesinin önüne geçmektedir. Peki ama neden “İnci Kefali” ifadesi yanlıştır? İnci kefalı (Chalcalburnus tarichi), sazangiller (Cyprinidae) familyasından Van Gölü’nün tuzlu ve yüksek derecede sodalı (tuzluluk 0.19, pH 9.8)sularında yaşayabilen endemik bir balık türü. Adı kefal olmasına rağmen, aslında o sazangillerin bir üyesidir. “İnci Kefali” ifadesinin yanlışlığı biline biline neden ısrarla kullanılmaktadır? İşte asıl soru ve sorun burada başlamaktadır.Bu çerçeveden bakıldığında “İnci Kefali” gibi kimliksiz, ruhsuz, bilimsel olmayan, kültürel mesaj taşımayan bir ifadenin kime ne karı olacaktır. Van Balığının yumurta bıraktığı akarsuların Erciş sınırları içinde olması bu balıkların Van Balığı isimlendirilmesine engel değildir. Diğer yandan tartışma Van Balığı'nın morfolojik, anatomik, fizyolojik, biyolojik ya da üreme biyolojisi tartışması değildir. Tartışma; gıda mühendisliğini ilgilendiren "yöresel gıdalar-yiyecekler" tartışması olup muhatap gıda mühendisleridir. Mücadele; yöresel marka mücadelesidir. Sonuç olarak "inci kefali" adlı bir balık yoktur, olmamıştır, bilimsel değildir, kültürel özelliği yoktur... Kastedilen balığın asıl adı "Van Balığı”dır. Sazangillerden bir tür olup dünyada sadece van gölünde yaşadığı için de adı van balığıdır. Birileri Van adından rahatsız oluyor diye kimse bu temelsiz, tutarsız bilimsel sahtekarlığın ve kültürel ihanetin ortağı olmamalıdır.Bu gerçekler ilgili taraflar arasında bir karara bağlanmalıdır. İlimizin tüm kurumları bu konuda etkin bir tavır sergilemelidir. İnci Kefali ifadesi gerek güncel kullanımdan, gerekse literatürden zaman içinde ayıklanmalıdır. Özellikle Van Valiliği ve ilgili kaymakamlıklar bu konuda bir tavır geliştirmeli, akademisyenleri halk ile karşı karşıya bırakmamalıdırlar. Van Kedisi, Van Kalesi, Van Peyniri, Van Gölü ifadeleri gibi Van Balığı ifadesi için toplum bilgilendirilmeli, alt yapısı, dayanağı olmayan düşünceler dikkate alınmamalıdır. Bundan dolayı reklamlarda, tanıtımlarda Van Balığı adına dikkat edilmesini istiyoruz”
Van halkı Van’ın değerlerini kimsenin kendisine göre değiştiremeyeceğini ve yozlaştıramayacağını belirttiler.
