Yalan mı söyleyelim!?
Rus ordusu 1915'te Ermeni çeteleri öncülüğünde 3 yıl boyunca Van'ı işgal etmedi, turistik gezi amacıyla döviz bırakmak üzere geldi mi diyelim?
Anlamayanlar için anlatalım.
Zira öyle gerekiyor.
Gerçek sebebi, sanayileşmiş ülkeler arasında dünyada iktisadî ve siyasî hâkimiyeti ele geçirme mücadelesi olan yaklaşık 13 milyon asker-sivil insanın hayatını kaybettiği Birinci Dünya Savaşı, 1914 ile 1918 yılları arasında gerçekleşti. Emperyalist devletler yeni sömürgeler, toprak ve güç peşindeydi. Savaşa katılan Osmanlı Devleti Galiçya'dan Filistin'e, Hicaz'dan-Yemen'e Çanakkale'den Kafkas'yaya (Doğu) cephelerinde topraklarını korumak için emperyalist güçlerle savaşıyordu. Osmanlı İmparatorluğu bu savaşta 400 bin şehit verirken, 180 bin askeri de gazi olmuştu.
İşgal ve savaşın yaşandığı Anadolu şehirlerinden biri Van'dı.
Birinci Dünya Savaşı öncesinde olduğu gibi savaş sırasında da isyan halinde olan Ermeniler, 28 Şubat 1915'te Van Vilayeti'nin merkeze yakın ilçe ve köylerinde yeniden isyan çıkarmıştı. Ruslar, Van Gölü Havzası'na doğru ilerlerken saflarında bulunan Ermeni alaylarına bölge Ermenilerinin oluşturduğu çeteler de katılmaya başlamıştı. Ruslar bu durumdan yararlanarak iki koldan Van üzerine ilerleyerek, 11 Mayıs 1915'te Muradiye'yi, 12 Mayıs'ta Patnos ve Erciş'i işgal etti. Rusların desteğini alan Ermeniler, Müslümanların oturduğu mahalleleri ateşe vererek ve kontrolü ellerine geçirdi. Ermenilerin çıkardığı isyanı bastırmakla uğraşan Vali Cevdet Bey, Rusların iyice yaklaştığı haberini alınca, 17 Mayıs'ta Vanlıların canlarını kurtarmaları için şehri boşaltmalarını istedi. İşgal şartlarının hazır olduğunu gören Ruslar 20 Mayıs 1915'te Van'ı işgal etti. Çete lideri Aram Manukyan'ı işgal valisi atadı. Van'ın yakılıp yıkılması sırasında 30 bin Vanlı Müslüman hayatını kaybederken on binlerce Vanlı gözyaşları, yokluk içinde Van'ı terk etmek zorunda kaldı.
