İşletme aktifine kayıtlı gayrimenkullerin kiralanması

Arazi, arsa, köprü ve bina gibi mal ve tesislerle tapu siciline müstakil ve daimi olarak kaydedilen haklar ile menfaatler, gayrimenkul olarak tanımlanmıştır.Vergi uygulamalarında önem taşıyan hususlardan biri işletme aktifine kayıtlı bulunan gayri menkullerin Katma Değer Vergisi Kanunu (KDV) ‘na tabi tutulmalarıdır.Fakat iktisadi işletmelerin aktifine kayıtlı olmayan gayri menkullerin kiralanması işlemi anılan kanuna göre Katma Değer Vergisi'nden istisna edilmiştir.İktisadi işletmeden kasıt ise; ticari, zirai ve sınai nitelikte faaliyet gösteren işletmelerdir.

İşletme aktifine kayıtlı bulunan gayri menkuller Katma Değer Vergisi'ne tabi tutulmanın yanında, kira ödemesi sırasında tanzim olunacak faturalarda ayrıca gelir vergisi stopajına tabi değildir.Faturada ödemeye konu kira tutarı üzerinden sadece % 18 oranında Katma Değer Vergisi hesaplanmaktadır.İşletme aktifine kayıtlı olmayan gayrimenkullerin  kiralama işlemi nedeniyle Katma Değer Vergisi hesaplanması ve keza fatura tanzimi söz konusu olmayıp, sadece % 20 oranında stopaj uygulanmaktadır.

Bir gerçek kişinin özel mal varlığına dahil olan bina kiralaması istisna kapsamında sayılmakta iken, örneğin bir kamyonun kiralaması durumunda ise Katma Değer Vergisi hesaplanması söz konusu olmaktadır. Kiracının gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefi olması halinde kiracı tarafından sorumlu sıfatıyla KDV-2 beyannamesi ile beyan edilerek, kiracının gerçek usulde mükellefiyeti yoksa kiraya veren mükellefiyet tesis ettirip KDV-1 beyannamesi ile beyan etmek durumundadır.

Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 1/3-f bendinde, Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri, bu kiralamanın ticari, zirai, mesleki faaliyet çerçevesinde yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın verginin konusuna alınmıştır.Voli mahalli ve dalyanlar gibi su ürünleri üretim yerlerinin kiralanması işlemlerinde bir gayri menkul kiralanması değil, bu yerlerdeki su ürün üretim hakkının kiralanması söz konusudur.Taş, kum, çakıl ve toprak ocaklarının kiralanması işleri de voli mahalleri ve dalyanlarda olduğu gibi gayrimenkul kiralanması olarak değil üretim hakkının kiralanması işlemi olarak değerlendirildiğinden, bu yerlerin kiralanmasında da Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17/4-g maddesindeki istisna uygulanmamakta ve kiralama işlemi Katma Değer Vergisi’ne tabi tutulmaktadır.

Belediyelerin iktisadi işletmelerine dahil olmayan, iktisadi bir organizasyon dahilinde yapılmayan gayri menkullerini kiraya verme işlemleri de Katma Değer Vergisi kapsamı dışında tutulmuştur.

Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 1.maddesinin 3/f bendine göre; Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi işlemlerinin, verginin konusuna girdiği hüküm altına alınmış olup, söz konusu mal ve hakların kiraya verilmesi işlemi, ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa da Katma Değer Vergisi'ne tabi tutulacaktır.Kiraya verenlerin başka faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefi olmaları durumunda, sorumluluk uygulaması söz konusu olmamakta, kiraya verenler, kiralama faaliyetleri ilgili Katma Değer Vergisi'nin diğer faaliyetler ile birlikte genel esaslara göre beyanda bulunmaları gerekmektedir.